Ymgyrchu

Ymgyrchu gwleidyddol yw pryd mae pleidiau gwleidyddol a’u hymgeiswyr yn trio dwyn perswâd arnat ti i bleidleisio drostyn nhw, fel arfer trwy siarad am eu polisïau. Bydd hyn yn fwyaf amlwg wrth i etholiadau agosáu, ond gall ymgyrchu ddigwydd trwy gydol y flwyddyn. 

Mae ymgyrchu yn bwysig iawn, ac yn rhan ddefnyddiol o benderfynu pwy i bleidleisio drostyn nhw.

Mewn etholiadau â phroffil uwch, fel etholiadau Senedd Cymru neu etholiadau Senedd y DU, gall y pleidiau mwy wario llawer o arian ar eu hymgyrchoedd. Mae ganddyn nhw dimau mawr yn gweithio iddyn nhw, i sicrhau eu bod yn cyrraedd pleidleiswyr yn y ffordd orau bosib.

Er bod ymgyrchu yn cael ei wneud ar y cyfan gan ymgeiswyr, pleidiau gwleidyddol a’u timau, gallet ti weld grwpiau eraill yn ymgyrchu dros blaid neu ymgeisydd arbennig hefyd. Gallai hyn ddigwydd am fod y grŵp yn poeni am fater penodol, fel newid hinsawdd neu’r GIG, ac maen nhw’n gwybod ei fod yn bolisi i blaid neu ymgeisydd penodol. Maen nhw am i blaid neu ymgeisydd arbennig gael eu hethol oherwydd eu polisi ar y mater hwn, a byddan nhw’n eu cefnogi mewn gwahanol ffyrdd.

Gall ymgyrchu olygu llawer o bethau gwahanol. Rwyt ti siŵr o fod wedi gweld posteri ar lampau stryd neu yn ffenestri dy gymdogion. Neu efallai dy fod wedi sylwi ar bamffledi yn cael eu postio at dy dŷ neu yn cael eu dosbarthu ar y stryd. 

Ond byddi di’n gweld llawer o ffyrdd eraill o ymgyrchu yn dy ardal a ledled y wlad. 

Bydd papurau newydd yn cynnwys llawer o straeon yn ystod y cyfnod ymgyrchu, gan gynnwys cyfweliadau gydag ymgeiswyr. Mae llawer o bapurau newydd yn cefnogi rhai o’r prif bleidiau gwleidyddol. Mae hyn yn golygu y gallet ti weld papur newydd yn cyhoeddi mwy o straeon cadarnhaol am un blaid wleidyddol na’r gweddill ohonynt.

Mae yna reolau gwahanol ar gyfer newyddiadurwyr sy’n gweithio ar y teledu a’r radio. Yn gyffredinol, chân’ nhw ddim annog pleidleiswyr i bleidleisio mewn ffordd arbennig. Mae gofyn iddyn nhw roi safbwynt annibynnol ar etholiadau ac ymgyrchoedd. 

Gallet ti hefyd weld posteri mawr yn dy ardal leol. Mae pleidiau gwleidyddol yn aml yn gwario arian ar hysbysfyrddau mawr neu bosteri digidol mewn gorsafoedd trenau neu arosfannau bysiau. 

Yn y DU, chaiff pleidiau gwleidyddol ddim hysbysebu ar y teledu. Yn hytrach, caiff y prif bleidiau gwleidyddol amser penodedig ar y teledu i gyflwyno eu polisïau i bleidleiswyr. Rwyt ti’n debygol o weld y rhain ar y prif sianeli ar y teledu – maen nhw’n cael eu galw’n ddarllediadau etholiadol pleidiau. 

Mewn rhai etholiadau, gallet hefyd weld arweinwyr y prif bleidiau gwleidyddol mewn dadleuon ar y teledu.

Gallai cefnogwyr pleidiau gwleidyddol, a’u haelodau, hefyd osod posteri bychain neu hysbyslenni yn eu ffenestri neu yn eu gerddi blaen i ddangos eu cefnogaeth. Nid yw’n anarferol gweld strydoedd cyfan gyda phosteri ar bob tŷ. 

Byddi di hefyd yn gweld hysbysebion gan bleidiau gwleidyddol a grwpiau o’u cefnogwyr ar y cyfryngau cymdeithasol. Weithiau, bydd pleidiau gwleidyddol yn gwybod pwy maen nhw am siarad â nhw, felly gallen nhw dargedu’r bobl hyn trwy hysbysebion. Mae hyn yn golygu y gallet ti weld mwy o hysbysebion ar gyfer un blaid neu achos na rhai eraill.

Siarad â dy ymgeiswyr

Ddylet ti ddim bod ofn siarad â dy ymgeiswyr a’u timau am faterion sy’n bwysig i ti. 

Gall ymgeiswyr gnocio ar dy ddrws, neu efallai y bydd ganddyn nhw stondin ar dy stryd fawr. Caiff hyn ei alw’n ganfasio. 

Mae croeso i ti fynd atyn nhw a gofyn cwestiynau, fel y gelli di ddeall eu safbwyntiau yn well. Dyna pam maen nhw yna - maen nhw am ddweud wrthyt ti beth maen nhw’n sefyll drosto, a byddan nhw am glywed beth sy’n bwysig i bobl yn eu hardal fel eu bod nhw’n gwybod beth i ganolbwyntio arno, os cân’ nhw eu hethol.

Gallai ymgeiswyr hefyd gymryd rhan mewn dadleuon cyhoeddus gydag ymgeiswyr eraill yn dy ardal. Caiff y rhain eu galw’n hystingau. Maen nhw’n digwydd fel arfer mewn adeilad cymunedol lleol, ac mae croeso i ti fynd iddyn nhw. Caiff hystingau eu hysbysebu mewn papurau newydd lleol fel arfer, ac ar grwpiau cymunedol ar Facebook.

Yn ddibynnol ar y math o etholiad, efallai y bydd gan bleidiau gwleidyddol ac ymgeiswyr dimau yn gweithio iddyn nhw, a gallet ti gysylltu â nhw i ofyn dy gwestiynau. Efallai y byddi di am anfon e-bost atyn nhw, neu anfon neges ar y cyfryngau cymdeithasol. Bydd gan wahanol ymgeiswyr opsiynau gwahanol, ond dylai chwiliad cyflym ar-lein roi’r manylion sydd eu hangen arnat ti i gyflwyno dy gwestiynau i ymgeiswyr a’u timau.

Dylai ymgyrchu fod yn dryloyw. Dylet ti wybod yn union o ble mae gwybodaeth yn dod, ac ei bod yn gywir, fel y gelli di wneud penderfyniad deallus o ran pwy i bleidleisio drostyn nhw. 

Caiff ymgyrchoedd etholiadol eu rheoleiddio gan y Comisiwn Etholiadol i sicrhau eu bod nhw’n cael eu cynnal mewn modd teg ac agored. Mae yna derfynau i faint y caiff pleidiau gwleidyddol ei wario yn ystod ymgyrchoedd. Os bydd pleidiau gwleidyddol yn torri’r rheolau, gallai fod rhaid iddyn nhw dalu dirwyon.

Ar ôl etholiad, gallet weld ar-lein faint o arian mae pleidiau gwleidyddol wedi ei wario ar ymgyrchu. Gallet hefyd weld o ble daeth rhoddion ariannol mwy y pleidiau.

Mae’n rhaid i hysbysebion ymgyrchu argraffedig nodi yn glir pwy sydd wedi talu amdanyn nhw. Dyna’r gyfraith. Mae hefyd gan blatfformau cyfryngau cymdeithasol eu rheolau eu hunain i annog tryloywder. Er enghraifft, pan weli di hysbysebion ymgyrchu ar Facebook, byddi di’n gweld eu bod yn nodi pwy wnaeth dalu amdanynn nhw. 

Mae yna reolau o ran yr hyn sy’n cael ei ganiatáu ai peidio mewn ymgyrchoedd, ac mae’r rhain yn cael eu rhannu gyda phleidiau gwleidyddol a grwpiau ymgyrchu fel eu bod nhw’n gallu cadw oddi mewn i’r rheolau. Er enghraifft, chaiff ymgeisydd ddim ceisio dwyn perswâd arnat ti i bleidleisio drostyn nhw trwy addo i brynu siocled i ti a phawb yn dy dref os ydyn nhw’n ennill, a chaiff ymgeiswyr ddim dweud celwyddau ynghylch cymeriad ac ymddygiad ymgeisydd arall.

Chaiff ymgyrchu ddim digwydd mewn rhai llefydd, fel gorsafoedd pleidleisio, ar ddiwrnod y bleidlais. 

Efallai y byddi di’n sylwi hefyd fod adroddiadau am ymgyrchu yn dod i ben ar y teledu a’r radio ar ddiwrnod y bleidlais. Os oes adroddiadau bod yna blaid neu ymgeisydd ar y blaen yn ystod y dydd, gallai’r rheiny sydd heb bleidleisio eto ddigalonni a pheidio â phleidleisio o gwbl. Byddai hyn yn niweidio’r broses gyfan.

Newyddion ffug

Yn anffodus, gall fod llawer o wybodaeth yn ystod cyfnodau etholiadau sy’n gamarweiniol neu’n gwbl anwir. Bydd y straeon hyn fel arfer ar y cyfryngau cymdeithasol, ac maen nhw wedi eu seilio ar emosiwn. Os nad ydyn nhw’n cael eu gwirio, gallen nhw gael eu rhannu yn gyflym filoedd o weithiau heb i unrhyw un gwestiynu a ydyn nhw’n ffeithiol gywir.

Weithiau, byddi di’n gallu gweld yn rhwydd nad yw rhywbeth yn wir. Er enghraifft, mae pennawd megis ‘mae’r Prif Weinidog yn cyfaddef ei fod yn aliwn’ yn debygol o seinio larwm amheuaeth. Ond nid yw mathau eraill o ffug-wybodaeth, neu ‘newyddion ffug’, mor hawdd i’w canfod.

Os gweli di bennawd, rhestr o ffeithiau neu erthygl ar y cyfryngau cymdeithasol, dylet ti wirio eu bod yn wir cyn eu derbyn nhw a chyn eu rhannu nhw gyda dy ffrindiau. 
 

Cwblhewch ein harolwg adborth yn ein helpu i'w gwella nhw ar gyfer y dyfodol. Dim ond ychydig funudau y bydd yr arolwg yn cymryd i'w gwblhau.