Cod Ymarfer ymgyrchwyr nad ydynt yn bleidiau

Mae rhai unigolion a sefydliadau nad ydynt yn bleidiau gwleidyddol cofrestredig yn ymgyrchu o blaid neu yn erbyn pleidiau gwleidyddol neu ymgeiswyr neu ar faterion yn ymwneud ag etholiadau, heb sefyll ymgeiswyr eu hunain. 

Yn y gyfraith etholiadol, mae’r unigolion a’r sefydliadau hyn yn cael eu diffinio fel trydydd partïon.  Mae’r Comisiwn yn eu galw’n ymgyrchwyr di-blaid. 

Mae yna gyfreithiau y mae’n rhaid i ymgyrchwyr di-blaid eu dilyn ar wariant ymgyrchu, rhoddion, ac adroddiadau.

Mae llawer o unigolion a sefydliadau yn ymgyrchu yn y cyfnod cyn etholiadau ac yn bodloni’r diffiniad o ymgyrchydd di-blaid ond nid ydyn nhw’n dod o dan y drefn reoleiddio.

Pwy sy’n dod o dan y gyfraith

Mae’r cyfreithiau ar wariant a rhoddion yn gymwys i ymgyrchwyr di-blaid sy’n gwario mwy na £700 ar weithgaredd ymgyrchu a reoleiddir. 

Rhaid i ymgyrchwyr di-blaid sy’n bwriadu gwario mwy na £10,000 ar weithgaredd ymgyrchu a reoleiddir gyflwyno hysbysiad i’r Comisiwn ac yn dilyn hynny byddant yn ymddangos ar y gofrestr hysbysiadau3 . Dim ond mathau penodol o endidau sy’n cael cyflwyno hysbysiad i’r Comisiwn4 .

Ymgyrchwyr di-blaid cofrestredig a’r person cyfrifol

Unwaith y bydd ymgyrchydd di-blaid yn ymddangos ar y gofrestr hysbysiadau, mae’r Comisiwn yn cyfeirio ato fel ‘ymgyrchydd di-blaid cofrestredig’.

Pan fo ymgyrchydd di-blaid yn cofrestru gyda’r Comisiwn, rhaid iddo benodi ‘person cyfrifol’. Y person cyfrifol sy’n gyfreithiol gyfrifol am gydymffurfio â’r cyfreithiau yn Neddf 20005 .

Os bydd unigolyn yn cofrestru fel ymgyrchydd di-blaid, does dim angen penodi person cyfrifol gan mai’r unigolyn hwnnw yw’r person cyfrifol yn awtomatig.

Unigolion a sefydliadau o’r tu allan i’r Deyrnas Unedig

Ni chaniateir i unigolion a sefydliadau nad ydynt wedi’u lleoli yn y Deyrnas Unedig neu sydd heb fod ar gofrestr etholiadol yn y Deyrnas Unedig wario mwy na £700 ar weithgaredd ymgyrchu a reoleiddir6 . 

Dim ond os yw:

• wedi’i restru yn adran 88(2) o Ddeddf 2000 fel un sy’n gymwys i roi hysbysiad i’r Comisiwn, neu 
• yn gymdeithas anghorfforedig sydd â’r cysylltiad angenrheidiol â’r Deyrnas Unedig7

y caiff ymgyrchydd di-blaid wario mwy na £700 ar weithgaredd ymgyrchu a reoleiddir.

Mae gan gymdeithas anghorfforedig ‘y cysylltiad angenrheidiol â’r Deyrnas Unedig’ os yw’n cynnwys dau berson neu fwy, a phob un ohonynt yn etholwyr tramor cofrestredig8 .

Er enghraifft, fe fyddai gan gymdeithas anghorfforedig wedi’i ffurfio o bum unigolyn yn byw y tu allan i’r Deyrnas Unedig, bob un ohonynt wedi’u cofrestru fel etholwyr tramor, ‘y cysylltiad angenrheidiol â’r Deyrnas Unedig’. Caniateir i’r gymdeithas anghorfforedig wario mwy na £700 ar weithgaredd ymgyrchu a reoleiddir. Gweler yr adran ar ofynion hysbysu ac adrodd.

Pe bai unigolyn ychwanegol yn ymuno â’r gymdeithas anghorfforedig, a hwnnw heb gofrestru fel etholwr tramor, ni fyddai gan y gymdeithas anghorfforedig y cysylltiad angenrheidiol â’r Deyrnas Unedig mwyach. Ni fyddai’r gymdeithas anghorfforedig yn cael gwario mwy na £700 ar weithgaredd ymgyrchu a reoleiddir.

Mae’r cyfreithiau ar ymgyrchu di-blaid yn gymwys i weithgaredd ymgyrchu a reoleiddir yn unig. Nid pob gweithgaredd ymgyrchu di-blaid sy’n cael ei reoleiddio.

Gweithgareddau a all gael eu rheoleiddio

Mae gwariant ar y gweithgareddau a ganlyn yn cael ei reoleiddio os yw (i) yn digwydd mewn perthynas ag ymgyrch gyffredinol yn ystod cyfnod a reoleiddir a (ii) yn bodloni’r prawf diben:

• cynadleddau i’r wasg neu ddigwyddiadau eraill i’r cyfryngau a drefnir gan yr ymgyrchydd di-blaid
• trafnidiaeth mewn cysylltiad â rhoi cyhoeddusrwydd i’r ymgyrch
• cynhyrchu neu gyhoeddi deunydd ymgyrchu y trefnir ei fod ar gael i’r cyhoedd yn gyffredinol neu i unrhyw adran o’r cyhoedd
• canfasio ac ymchwil farchnad sy’n gofyn am farn neu wybodaeth gan aelodau o’r cyhoedd
• ralïau neu ddigwyddiadau cyhoeddus eraill9 .

Gweler yr adran ar ‘y cyhoedd’ i weld ystyr y cyhoedd at ddibenion gweithgareddau ymgyrchu a reoleiddir.

Cyfnod a reoleiddir

Mae gwariant gan ymgyrchwyr di-blaid yn cael ei reoleiddio yn y cyfnod cyn etholiad cyffredinol i Senedd y Deyrnas Unedig ac etholiad i Gynulliad Gogledd Iwerddon. Diffinnir hyn yn Neddf 2000 fel y ‘cyfnod a reoleiddir’.

Etholiadau cyffredinol Senedd y Deyrnas Unedig

Y cyfnod a reoleiddir i ymgyrchwyr di-blaid mewn etholiad cyffredinol i Senedd y Deyrnas Unedig yw’r cyfnod o 365 o ddiwrnodau sy’n arwain at ac yn cynnwys y diwrnod pleidleisio10 . 

Gall etholiad i Senedd y Deyrnas Unedig gael ei alw unrhyw bryd yn ystod y tymor Seneddol o bum mlynedd ar y mwyaf. 
Pan fo’r cyfnod o amser rhwng cyhoeddi etholiad a’r diwrnod pleidleisio yn fyrrach na hyd y cyfnod a reoleiddir, bydd y cyfnod a reoleiddir yn dal i redeg am 365 diwrnod. Bydd y cyfnod a reoleiddir yn cael ei gymhwyso’n ôl-weithredol a bydd yn cynnwys cyfnod cyn i’r etholiad gael ei gyhoeddi.

Gall gwariant ar weithgareddau ymgyrchu sy’n digwydd yn ystod y cyfnod a reoleiddir yn ôl-weithredol, ond cyn cyhoeddi etholiad, gael ei reoleiddio. Gweler yr adran ar y prawf diben a’r cyfnod a reoleiddir yn ôl-weithredol. 

Pan gynhelir ail etholiad cyffredinol i Senedd y Deyrnas Unedig o fewn 365 diwrnod ar ôl yr etholiad blaenorol, bydd yr ail gyfnod a reoleiddir yn dechrau drannoeth y diwrnod pleidleisio cyntaf a bydd yn rhedeg hyd at ac yn cynnwys yr ail ddiwrnod pleidleisio11 .

Etholiadau Cynulliad Gogledd Iwerddon

Y cyfnod a reoleiddir i ymgyrchwyr di-blaid mewn etholiad cyffredinol i Gynulliad Gogledd Iwerddon yw’r pedwar mis yn union cyn y diwrnod pleidleisio. 

Os ceir etholiad eithriadol, mae’r cyfnod a reoleiddir yn dechrau ar y diwrnod y cyhoeddir y bleidlais eithriadol12 .

Etholiadau Senedd Cymru a Senedd yr Alban

Gall y cyfnod a reoleiddir ar gyfer etholiad i Senedd Cymru neu Senedd yr Alban fod yn berthnasol os yw’n gorgyffwrdd â’r cyfnod a reoleiddir ar gyfer etholiad cyffredinol i Senedd y Deyrnas Unedig.  Pan fo dau neu ragor o gyfnodau a reoleiddir yn gorgyffwrdd, mae cyfnod a reoleiddir ar y cyd yn gymwys i’r rhan berthnasol o’r Deyrnas Unedig.

Cyfnodau a reoleiddir ar y cyd

Mae’r Cod hwn yn gymwys i gyfnodau a reoleiddir ar y cyd. Mae gwariant gan ymgyrchwyr di-blaid yn y rhan berthnasol o’r Deyrnas Unedig yn cael ei reoleiddio ar gyfer y cyfan o’r cyfnod a reoleiddir ar y cyd.

Prawf diben

Dim ond os yw’n rhesymol barnu y bwriedir iddo hybu neu sicrhau llwyddiant etholiadol y canlynol y mae gwariant ar weithgareddau ymgyrchu gan ymgyrchwyr di-blaid yn cael ei reoleiddio:

• un neu ragor o bleidiau gwleidyddol 
• pleidiau gwleidyddol neu ymgeiswyr sy’n cefnogi neu nad ydyn nhw’n cefnogi polisïau penodol, neu 
• gategori penodol arall o ymgeiswyr13

a hynny trwy ddylanwadu ar bleidleiswyr mewn etholiad perthnasol sydd yn yr arfaeth i bleidleisio mewn ffordd benodol.  Gweler y diffiniad o etholiadau perthnasol yn Atodiad B. 

Yr enw cyffredin ar y cwestiwn a ydy hi’n rhesymol ystyried bod gweithgaredd yn un sy’n bwriadu dylanwadu ar bleidleiswyr i bleidleisio mewn ffordd benodol yw ‘prawf diben’. 

Rhaid i’r prawf diben gael ei gymhwyso ar y pryd y mae’r gwariant ar y gweithgaredd yn cael ei achosi neu, os ceir cyfnod a reoleiddir yn ôl-weithredol, fel pe bai’n cael ei gymhwyso ar y pryd hwnnw. Os cafodd gwariant ei achosi cyn y cyfnod a reoleiddir ond bod y gweithgaredd yn digwydd yn ystod y cyfnod a reoleiddir, rhaid i’r prawf diben gael ei gymhwyso ar yr adeg y mae’r gweithgaredd yn digwydd.

Er nad yw’r rhain wedi’u nodi yn Neddf 2000, ceir nifer o ffactorau a all helpu i benderfynu a ydy hi’n rhesymol ystyried bod gweithgaredd ymgyrchu wedi’i fwriadu i ddylanwadu ar bleidleiswyr i bleidleisio mewn ffordd benodol mewn etholiad sydd yn yr arfaeth, sef: 

1. Galwad i weithredu 
2. Tôn
3. Cyd-destun ac amseru 
4. Sut byddai person rhesymol yn gweld y gweithgaredd

Ni fydd un ffactor ar ei ben ei hun yn penderfynu a yw gweithgaredd ymgyrchu penodol yn bodloni’r prawf diben ai peidio. Yn hytrach, fe fydd yr holl ffactorau perthnasol o’u cymryd gyda’i gilydd yn penderfynu a yw gweithgaredd ymgyrchu yn bodloni’r prawf diben. 

Mae’r Comisiwn yn defnyddio’r ffactorau hyn wrth ystyried a yw gweithgaredd yn bodloni’r prawf diben.

1. Galwad i weithredu

Mae’n debygol y bydd yn rhesymol ystyried bod ymgyrch sy’n cynnwys galwad i weithredu i bleidleiswyr, sef i bleidleisio mewn ffordd benodol mewn etholiad sydd yn yr arfaeth, yn un sy’n hybu llwyddiant etholiadol i blaid benodol neu gategori penodol o ymgeiswyr ac felly yn bodloni’r prawf diben. Gall yr alwad i weithredu fod yn echblyg, neu’n ymhlyg. 

Mae ymgyrch sy’n hybu pleidiau neu ymgeiswyr penodol yn echblyg, neu sy’n hybu pleidiau gwleidyddol neu ymgeiswyr penodol uwchlaw eraill yn ymhlyg, yn debygol o fodloni’r prawf diben. 

Mae’n annhebygol y bydd ymgyrch gyhoeddus heb alwad echblyg neu ymhlyg i weithredu i bleidleiswyr yn bodloni’r prawf diben.

2. Tôn

Mae’n debygol y bydd yn rhesymol ystyried bod ymgyrch sy’n gadarnhaol neu’n negyddol tuag at blaid neu bleidiau gwleidyddol, categori o ymgeiswyr neu bolisi sydd â chysylltiad agos a chyhoeddus â phlaid neu gategori o ymgeiswyr yn un sy’n bwriadu dylanwadu ar bleidleiswyr i bleidleisio mewn ffordd benodol ac felly yn bodloni’r prawf diben. 

Mae ymgyrch sy’n gwneud i bleidleisiwr feddwl am blaid wleidyddol benodol neu gategori penodol o ymgeiswyr yn debygol o gael ei hystyried fel pe bai wedi’i bwriadu i ddylanwadu ar bleidleiswyr i bleidleisio mewn ffordd benodol ac felly mae’n bodloni’r prawf diben.

3. Cyd-destun ac amseru

Mae’n debygol y bydd yn rhesymol ystyried bod ymgyrch ar fater neu bolisi sy’n fater amlwg pan fo’r gweithgaredd ymgyrchu yn digwydd, sydd hefyd yn bodloni’r ffactorau eraill, yn un sy’n hybu llwyddiant etholiadol plaid benodol neu gategori penodol o ymgeiswyr ac felly mae’n bodloni’r prawf diben. 

Mae’n debycach y bydd yn rhesymol ystyried bod ymgyrch sy’n dechrau yn agos at ddyddiad etholiad a hefyd yn bodloni’r ffactorau eraill, yn un sy’n bwriadu dylanwadu ar bleidleiswyr i bleidleisio mewn ffordd benodol yn yr etholiad sydd yn yr arfaeth. 

Mae’n annhebygol y bydd yn rhesymol ystyried bod ymgyrch barhaus yn un sy’n bwriadu dylanwadu ar bleidleiswyr i bleidleisio mewn ffordd benodol yn yr etholiad.

4. Sut byddai person rhesymol yn gweld y gweithgaredd

Dim ond os byddai person rhesymol yn ystyried y gweithgaredd fel un sy’n bwriadu dylanwadu ar bleidleiswyr i bleidleisio mewn ffordd benodol mewn etholiad sydd yn yr arfaeth y bydd gweithgaredd ymgyrchu yn bodloni’r prawf diben.

Ymgyrchoedd amlbwrpas

Gall gweithgaredd sy’n bodloni’r prawf diben fod â nodau eraill yn ogystal â ‘chael ei hystyried yn rhesymol yn un y bwriedir iddi ddylanwadu ar sut mae pobl yn pleidleisio’. 

Does dim ots a ydy hi’n rhesymol ystyried bod gweithgaredd yn un y bwriedir iddo ateb diben arall neu ddibenion eraill os yw hi hefyd yn rhesymol ystyried ei fod yn un sy’n bwriadu dylanwadu ar bleidleiswyr i bleidleisio mewn ffordd benodol14 . 

Er enghraifft, mae gweithgaredd ymgyrchu wedi’i fwriadu i gyflawni dau ddiben, diben X a diben Y. Os yw diben X yn bodloni’r prawf diben, mae’n amherthnasol nad yw diben Y yn bodloni’r prawf diben hefyd.

Cyfnod a reoleiddir yn ôl-weithredol

Pan fo cyfnod a reoleiddir yn cael ei gymhwyso’n ôl-weithredol, dim ond os byddai’n rhesymol ystyried ei fod wedi’i fwriadu i ddylanwadu ar bleidleiswyr i bleidleisio mewn ffordd benodol mewn etholiad perthnasol y bydd unrhyw weithgaredd cyn y cyhoeddiad yn cael ei reoleiddio15 . Gweler y diffiniad o etholiad perthnasol yn Atodiad B.

Os nad oes etholiadau perthnasol yn yr arfaeth, mae’n annhebygol y bydd yn rhesymol ystyried bod ymgyrch barhaus ar fater penodol yn un sy’n bwriadu dylanwadu ar bleidleiswyr i bleidleisio mewn ffordd benodol.  Mae gweithgaredd ymgyrchu sy’n canolbwyntio ar fater yn hytrach nag ar sut y dylai pleidleisiwr bleidleisio, yn annhebygol o fodloni’r prawf diben os nad oes etholiadau perthnasol yn yr arfaeth.

Dim ond o dan y naill neu’r llall o’r amgylchiadau a ganlyn y bydd gweithgaredd ymgyrchu yn cael ei reoleiddio o ganlyniad i gyfnod a reoleiddir yn ôl-weithredol:

• Bydd gweithgarwch ymgyrchu sy’n bodloni’r prawf diben mewn unrhyw etholiad perthnasol sy’n digwydd adeg y gweithgaredd, hyd yn oed os nad yw’n etholiad i Senedd y Deyrnas Unedig neu’n etholiad i Gynulliad Gogledd Iwerddon, yn cael ei reoleiddio os oes cyfnod a reoleiddir yn ôl-weithredol ar waith.
• Bydd gweithgaredd sy’n ymgyrchu ar gyfer yr etholiad nesaf, ni waeth pa etholiad yw hwnnw, ac sy’n bodloni’r prawf diben, yn cael ei reoleiddio os oes cyfnod a reoleiddir yn ôl-weithredol ar waith. 

Gweler yr adran ar weithgaredd ymgyrchu cyn i etholiad gael ei gyhoeddi.

Ystyr ‘y cyhoedd’

Bydd angen i ystyr ‘y cyhoedd’ gael ei hystyried mewn perthynas â’r gweithgareddau ymgyrchu a ganlyn wrth benderfynu a yw gwariant ar y gweithgaredd yn cael ei reoleiddio ai peidio:  

• canfasio ac ymchwil marchnad ymysg y cyhoedd
• ralïau a digwyddiadau cyhoeddus
• cynhyrchu neu gyhoeddi deunydd

Does dim diffiniad statudol o ‘y cyhoedd’ ac felly mae angen ei ystyried yn ei ystyr cyffredin.

Canfasio ac ymchwil i’r farchnad

Dim ond os yw’n gofyn am farn neu wybodaeth gan y cyhoedd y bydd canfasio ac ymchwil i’r farchnad sy’n bodloni’r prawf diben ac sy’n digwydd yn ystod cyfnod a reoleiddir yn weithgaredd ymgyrchu a reoleiddir.

Ralïau a digwyddiadau

Dim ond os ydynt yn agored i unrhyw un eu clywed, eu gweld neu eu mynychu y bydd ralïau a digwyddiadau sy’n bodloni’r prawf diben ac sy’n digwydd yn ystod cyfnod a reoleiddir yn weithgaredd ymgyrchu a reoleiddir. 

Pan fo mynediad i’r rali neu’r digwyddiad cyhoeddus wedi’i gyfyngu gan yr ymgyrchydd di-blaid fel nad yw’r cyhoedd yn gallu cymryd rhan, ni fydd hyn yn cael ei reoleiddio.

Cynhyrchu neu gyhoeddi deunydd

Dim ond os yw’r ymgyrchydd di-blaid yn trefnu bod y deunydd ymgyrchu ar gael i’r cyhoedd neu unrhyw adran o’r cyhoedd y bydd deunydd ymgyrchu yn cael ei reoleiddio.

Mae’r cwestiwn a yw’r deunydd ar gael yn gyhoeddus ai peidio yn cael ei benderfynu yn ôl pwy sydd â mynediad at y deunydd hwnnw:

• Deunydd ymgyrchu y trefnir ei fod ar gael i’r cyhoedd neu adran o’r cyhoedd

Bydd deunydd ymgyrchu sydd ar gael i’r cyhoedd neu adran o’r cyhoedd ei glywed neu ei weld yn ddeunydd cyhoeddus a bydd yn weithgaredd ymgyrchu sy’n cael ei reoleiddio os yw hefyd yn bodloni’r prawf diben ac yn digwydd yn ystod cyfnod a reoleiddir. Mae hyn yn berthnasol ni waeth mae’r deunydd yn cael ei ddosbarthu.

• Deunydd ymgyrchu y trefnir ei fod ar gael i bobl sydd wedi dewis derbyn yr wybodaeth yn unig

Ni fydd deunydd ymgyrchu y mae’r ymgyrchydd di-blaid yn trefnu ei fod ar gael i grŵp caeedig o aelodau neu bobl sydd wedi dewis derbyn yr wybodaeth yn unig yn cael ei reoleiddio.

Pan fo mynediad at ddeunydd ymgyrchu wedi’i gyfyngu yn y fath fodd fel na fyddai’r cyhoedd yn gallu cael mynediad at y deunydd hwnnw, nid gweithgaredd ymgyrchu a reoleiddir yw hwn. Mae hyn yn berthnasol ni waeth sut mae’r deunydd yn cael ei ddosbarthu, er enghraifft trwy brint neu’n ddigidol.

Pan fo mynediad at ddeunydd ymgyrchu wedi’i gyfyngu gan yr ymgyrchydd di-blaid i grŵp o bobl sydd wedi cofrestru i dderbyn y deunydd hwnnw, ni fydd y gweithgareddau hynny’n cael eu rheoleiddio. Er enghraifft, pan fo’r mynediad wedi’i gyfyngu i aelodau, neu gefnogwyr, ni fydd hyn yn cael ei reoleiddio.

Gwariant a reolir yw unrhyw wariant sy’n cael ei achosi mewn perthynas â gweithgaredd ymgyrchu a reoleiddir. Mae Atodlen 8A o Ddeddf 2000 yn nodi’r rhestr o dreuliau cymwys sy’n dod o fewn y drefn reoleiddio.

Canllawiau cyffredinol

Gweithgaredd ymgyrchu cyn i etholiad gael ei gyhoeddi

Mae’n annhebygol y bydd yn rhesymol ystyried bod ymgyrch sy’n rhedeg ers tro byd ar fater penodol a oedd yn cael ei chynnal cyn i etholiad gael ei gyhoeddi yn un sy’n bwriadu dylanwadu ar bleidleiswyr i bleidleisio mewn ffordd benodol mewn etholiad sydd yn yr arfaeth os nad oes yna etholiad yn yr arfaeth.

Os bydd ymgyrch sy’n rhedeg ers tro byd yn parhau’n ddigyfnewid unwaith y bydd yr etholiad wedi’i gyhoeddi, mae’n annhebygol y bydd yn cael ei hystyried yn weithgaredd ymgyrchu a reoleiddir.

Os bydd gweithgaredd ynghylch ymgyrch sy’n rhedeg ers tro byd yn cynyddu neu’n cael ei newid yn y cyfnod cyn yr etholiad mewn ffordd sy’n bodloni’r prawf diben, h.y. y byddai’n rhesymol bellach ystyried bod y gweithgaredd yn un sy’n bwriadu dylanwadu ar bleidleiswyr i bleidleisio mewn ffordd benodol, fe allai gael ei hystyried yn weithgaredd ymgyrchu a reoleiddir. O’r pwynt pan ystyrir bod yr ymgyrch yn weithgaredd ymgyrchu a reoleiddir, mae’r costau sy’n gysylltiedig â’r ymgyrch honno yn debygol o fod yn wariant a reolir ac mae’n rhaid eu trin felly.

Mae’n dal yn bosibl ystyried bod ymgyrch yn weithgaredd ymgyrchu a reoleiddir pan fwriedir iddi gyflawni diben arall heblaw dylanwadu ar bleidleiswyr, os yw’n rhesymol ystyried bod yr ymgyrch yn un sy’n bwriadu dylanwadu ar bleidleiswyr i bleidleisio mewn ffordd benodol mewn etholiad sydd yn yr arfaeth.

Ailddefnyddio eitemau y talwyd amdanynt ac a ddefnyddiwyd mewn etholiad blaenorol

Mae ymgyrchwyr di-blaid yn cael ailddefnyddio eitemau o etholiadau blaenorol. Does dim angen cyflwyno adroddiad eto am wariant ar eitemau y talwyd amdanynt ac a ddefnyddiwyd mewn etholiad blaenorol ac yr adroddwyd yn llawn amdanynt mewn ffurflen gwariant flaenorol yn y ffurflen gwariant ar gyfer yr un ymgyrchydd di-blaid yn yr etholiad presennol os cânt eu defnyddio eto heb eu newid.  Rhaid i’r holl gostau newydd sy’n ymwneud â’u hailddefnyddio, gan gynnwys storio, glanhau, neu gost newid yr eitemau ymddangos yn y ffurflen gwariant.

Dosrannu eitemau ar gyfer etholiadau dilynol

Ni chaniateir i eitemau y talwyd amdanynt ac a ddefnyddiwyd yn ystod cyfnod a reoleiddir gael eu dosrannu neu eu hadrodd dim ond ar y sail y byddant yn cael eu defnyddio eto yn ystod cyfnod a reoleiddir wedyn. Rhaid cyflwyno adroddiad am werth llawn y gwariant yn y ffurflen gwariant.

Eitemau heb eu defnyddio

Does dim angen cyflwyno adroddiad yn y ffurflen gwariant am eitemau y talwyd amdanynt gan ymgyrchydd di-blaid ond sydd heb gael eu defnyddio yn ystod y cyfnod a reoleiddir.

Os bydd yr eitemau hynny’n cael eu defnyddio wedyn mewn etholiad yn y dyfodol, byddai angen cyflwyno adroddiad am y gwariant mewn perthynas â’r etholiad hwnnw, a hynny fel eitem y talwyd amdani cyn i’r cyfnod a reoleiddir ddechrau.

Eitemau y talwyd amdanynt cyn i’r cyfnod a reoleiddir ddechrau

Pan achoswyd gwariant cyn dechrau cyfnod a reoleiddir ar eitemau sy’n cael eu defnyddio yn ystod y cyfnod a reoleiddir, rhaid cyflwyno adroddiad am y gwariant ar yr eitemau hynny yn y ffurflen gwariant38 .

Eitemau a ddarperir am ddim neu am ddisgownt

Pan ddarperir unrhyw eitemau am ddim neu am ddisgownt, rhaid cyflwyno adroddiad am y swm priodol yn y ffurflen gwariant fel gwariant tybiannol a/neu rodd. Gweler y diffiniad o swm priodol yn Atodiad B.

Dosrannu gwariant

Pan gafodd gwariant ar eitem neu weithgaredd ei achosi’n rhannol mewn cysylltiad â gweithgaredd ymgyrchu a reoleiddir ac yn rhannol mewn cysylltiad â gweithgaredd nad yw’n cael ei reoleiddio, y swm y mae’n rhaid ei adrodd yw’r gyfran sy’n adlewyrchu’n rhesymol y swm a wariwyd mewn cysylltiad â’r gweithgaredd ymgyrchu a reoleiddir. 

Dim ond y gwariant ymgyrchu a reoleiddir sy’n gorfod cael ei adrodd yn y ffurflen gwariant.

TAW

Rhaid cynnwys TAW wrth gyflwyno adroddiad am wariant, lle bo’n gymwys, hyd yn oed os oes modd adennill y TAW.

Gorbenion 

Rhaid cyflwyno adroddiad am orbenion y gellir eu priodoli’n uniongyrchol i weithgaredd ymgyrchu a reoleiddir.  Y swm y mae’n rhaid ei gynnwys yn y ffurflen gwariant yw’r gyfran sy’n adlewyrchu’r defnydd yn rhesymol yn ystod yr ymgyrch. 

Pan nad oes cynnydd yn y gwariant ar orbenion y tu hwnt i’r gwariant arferol a achosir gan ymgyrchydd, ni fydd gwariant ar orbenion yn cael ei reoleiddio. 

Pan fydd yna gynnydd yng nghost y gorbenion a achosir gan ymgyrchydd o ganlyniad i weithgaredd ymgyrchu a reoleiddir, rhaid cyflwyno adroddiad am y cynnydd hwnnw mewn gwariant.

Yn gyffredinol, y gyfran sy’n adlewyrchu’r defnydd yn rhesymol yw’r gost a achosir yn ychwanegol at y costau arferol mewn cyfnod penodol. Pan fo angen dosraniad gorbenion, mae ffigur agregedig ar gyfer pob un o’r gorbenion yn unigol yn ddigon i gyflawni’r rhwymedigaethau ynglŷn ag adroddiadau.

Gall gorbenion gynnwys eitemau fel:

• lle mewn swyddfa
• biliau trydan
• darparu llinellau ffôn a mynediad i’r rhyngrwyd
• ffonau symudol
• darparu offer swyddfa o unrhyw fath

Nid yw'r Comisiwn yn ystyried bod cost dŵr, nwy a threth gyngor yn gostau y mae angen eu hadrodd gan nad oes gan y rhain gysylltiad digon agos â’r gweithgaredd a reoleiddir.

Costau staff

Rhaid cyflwyno adroddiad am gostau staff y gellir eu priodoli’n uniongyrchol i weithgaredd a reoleiddir.  Dim ond costau staff a achoswyd o ganlyniad i weithgaredd ymgyrchu a reoleiddir y mae angen cyflwyno adroddiad amdanynt. 

Pan fo costau staff yn gallu cael eu priodoli i weithgaredd a reoleiddir yn rhannol yn unig, rhaid i’r costau gael eu dosrannu a dim ond y gyfran a briodolir i weithgaredd a reoleiddir sy’n gorfod cael ei chynnwys yn y ffurflen gwariant. 

Pan fo angen dosrannu amser aelod o staff, mae ffigwr agregedig ar gyfer yr holl amser staff a briodolir i weithgaredd a reoleiddir yn ddigon i gyflawni’r rhwymedigaethau ynglŷn ag adroddiadau. 

Mae'r Comisiwn yn ystyried nad yw costau gofal plant aelodau staff yn dreuliau y mae angen eu hadrodd gan nad oes gan y rhain gysylltiad digon agos â’r gweithgaredd a reoleiddirr.39

Eitemau sydd wedi’u heithrio

Rhaid peidio â chyflwyno adroddiad am unrhyw wariant ar weithgaredd ymgyrchu y mae angen eu hadrodd yn ffurflen gwariant ymgeisydd neu yn ffurflen gwariant plaid wleidyddol gofrestredig, yn ffurflen gwariant ymgyrchydd di-blaid.

Atodlen 8A

Mae Atodlen 8A i Ddeddf 2000 yn rhestru’r treuliau cymwys sy’n dod o fewn y drefn reoleiddio.

Treuliau sy’n dod o fewn y drefn reoleiddio

Mae Deddf 2000 yn rhestru’n benodol y treuliau a ganlyn fel rhai sy’n dod o fewn y drefn reoleiddio: 

• cynhyrchu neu gyhoeddi deunydd y trefnir ei fod ar gael i’r cyhoedd yn gyffredinol neu i unrhyw adran o’r cyhoedd (ym mha ffurf bynnag a thrwy ba fodd bynnag)
• canfasio neu ymchwil farchnad yn gofyn am farn neu wybodaeth gan aelodau’r cyhoedd
• cynadleddau i’r wasg, neu ddigwyddiadau eraill i’r cyfryngau, wedi’u trefnu gan yr ymgyrchydd di-blaid neu ar ei ran
• cludo pobl (drwy unrhyw fodd) i unrhyw le neu leoedd gyda golwg ar sicrhau cyhoeddusrwydd
• treuliau mewn perthynas â chludo pobl o’r fath gan gynnwys costau llogi math penodol o gludiant 
• ralïau cyhoeddus neu ddigwyddiadau cyhoeddus eraill, heblaw:
  • cynadleddau blynyddol yr ymgyrchydd di-blaid
  • unrhyw orymdaith gyhoeddus neu gyfarfod protest, o fewn ystyr Deddf Gorymdeithiau Cyhoeddus (Gogledd Iwerddon) 1998, y rhoddir hysbysiad mewn perthynas â nhw yn unol ag adran 6 neu 7 o’r Ddeddf honno (hysbysiad ymlaen llaw o orymdeithiau cyhoeddus neu gyfarfodydd protest perthynol)

Mae treuliau mewn perthynas â digwyddiadau o’r fath yn cynnwys costau a achosir mewn cysylltiad â phresenoldeb pobl mewn digwyddiadau o’r fath, llogi safleoedd at ddibenion digwyddiadau o’r fath neu ddarparu nwyddau, gwasanaethau neu gyfleusterau ynddynt. Ond nid yw treuliau mewn perthynas â digwyddiadau o’r fath yn cynnwys costau a achosir wrth ddarparu ar gyfer diogelwch pobl neu eiddo.

Treuliau sydd y tu allan i’r drefn reoleiddio

Mae Deddf 2000 yn eithrio’n benodol y treuliau a ganlyn o’r gofynion ynglŷn ag adroddiadau:

• treuliau a achosir mewn perthynas â chyhoeddi unrhyw fater yn ymwneud ag etholiad, heblaw hysbyseb:
  • mewn papur newydd neu gyfnodolyn 
  • fel darllediad a wneir gan y Gorfforaeth Ddarlledu Brydeinig neu gan Sianel Pedwar Cymru neu
  • fel rhaglen a gynhwysir mewn unrhyw wasanaeth sydd wedi’i drwyddedu o dan Ran 1 neu 3 o Ddeddf Darlledu 1990 neu Ran 1 neu 2 o Ddeddf Darlledu 1996 
• treuliau a achosir mewn perthynas â chyfieithu unrhyw beth o’r Saesneg i’r Gymraeg neu o’r Gymraeg i’r Saesneg, neu o ganlyniad i hynny
• treuliau personol rhesymol a achosir gan unigolyn wrth deithio neu wrth ddarparu ar gyfer llety’r unigolyn neu ei anghenion personol eraill
• treuliau rhesymol sydd i’w priodoli’n rhesymol i anabledd unigolyn
• treuliau a achosir mewn perthynas â darparu gwasanaethau’r unigolyn ei hun a ddarperir yn wirfoddol yn amser yr unigolyn ei hun ac yn rhad ac am ddim40

Mae Atodiad A yn nodi rhestr nad yw’n gynhwysfawr o’r mathau o dreuliau sy’n dod o fewn ystyr treuliau cymwys neu nad ydynt yn dod o fewn yr ystyr honno.

Weithiau gall ymgyrchwyr di-blaid ddefnyddio eiddo, gwasanaethau neu gyfleusterau yn eu hymgyrch nad oedd rhaid iddyn nhw wario arian arnyn nhw, am fod yr eitem neu’r gwasanaethau wedi’u darparu fel budd mewn da, am ddim, neu am ddisgownt anfasnachol.

Yr enw ar hyn yw ‘gwariant tybiannol’.

Disgowntiau

Disgowntiau anfasnachol

Mae disgowntiau anfasnachol yn ddisgowntiau arbennig a roddir i’r ymgyrchydd di-blaid. Mae hyn yn cynnwys unrhyw gyfraddau arbennig nad ydyn nhw ar gael ar y farchnad agored. 

Pan fydd hyn yn digwydd, bydd gwerth masnachol llawn yr eitem neu’r gwasanaethau yn cyfrif tuag at y terfyn gwariant ac mae’n rhaid cyflwyno adroddiad amdano yn y ffurflen gwariant.

Disgowntiau masnachol

Disgowntiau masnachol yw’r rhai sydd ar gael i gwsmeriaid tebyg eraill, megis disgowntiau am archebion swmp neu ostyngiadau tymhorol. Nid yw’r rhain yn cael eu trin fel gwariant tybiannol.

Gwariant tybiannol

Bydd eitemau neu wasanaethau sy’n cael eu defnyddio gan neu ar ran ymgyrchydd di-blaid yn cael eu trin fel gwariant tybiannol:

• os darperir yr eiddo, y gwasanaethau neu’r cyfleusterau am ddim neu am ddisgownt o fwy na 10% o’r gyfradd fasnachol at ddibenion neu er budd yr ymgyrchydd di-blaid, neu yn achos trosglwyddiad eiddo os yw’n cael ei drosglwyddo am ddim neu am ddisgownt o fwy na 10% o’r gwerth ar y farchnad
• os yw’r gwahaniaeth mewn gwerth rhwng yr hyn a ddarperir a’r hyn sy’n cael ei dalu gan yr ymgyrchydd di-blaid yn fwy na £20042
• os cânt eu defnyddio gan neu ar ran yr ymgyrchydd di-blaid, ac
• os byddai’r treuliau wedi bod yn wariant a reolir pe baen nhw wedi cael eu hachosi gan neu ar ran yr ymgyrchydd di-blaid mewn perthynas â’r defnydd hwnnw43 .

Dim ond os yw’r defnydd hwnnw’n cael ei gyfarwyddo, ei awdurdodi neu ei annog gan yr ymgyrchydd di-blaid neu’r person cyfrifol y mae’r eitemau neu’r gwasanaethau yn cael eu defnyddio ar ran yr ymgyrchydd di-blaid44 .

Gwerth y gwariant tybiannol yw’r gwahaniaeth rhwng cyfanswm gwerth yr hyn a drosglwyddwyd neu a ddarparwyd a’r swm a dalwyd, os talwyd rhywbeth o gwbl. 

Rhaid i’r ymgyrchydd di-blaid gofnodi’r ddau beth a ganlyn: 

• gwerth y gwariant tybiannol
• y cyfanswm a dalwyd.

Ni fydd eitemau neu wasanaethau yn cael eu trin fel gwariant tybiannol:

• os cawson nhw eu derbyn am ddisgownt o 10% neu lai, neu
• os yw gwerth y disgownt yn £200 neu lai.

Gwerth gwariant tybiannol

Pan fo eitem yn cael ei thrin fel gwariant tybiannol, rhaid i ‘swm priodol’ gael ei adrodd gan yr ymgyrchydd di-blaid fel gwariant a reolir. 

Pan fo’r gwariant tybiannol yn eiddo sydd wedi’i drosglwyddo i’r ymgyrchydd di-blaid, y swm priodol yw’r gyfran y mae’n rhesymol ei phriodoli i ddefnyddio’r eitem, o blith naill ai: 

• ei gwerth ar y farchnad (pan gaiff ei throsglwyddo’n rhad ac am ddim), neu
• werth y disgownt45 .

Pan fo’r gwariant tybiannol yn eiddo, gwasanaethau neu gyfleusterau a ddefnyddir gan yr ymgyrchydd di-blaid, y swm priodol yw’r gyfran y mae’n rhesymol ei phriodoli i ddefnyddio’r eitem, o blith naill ai: 

• y gyfradd fasnachol (pan gaiff ei darparu yn rhad ac am ddim), neu 
• y gwahaniaeth mewn gwerth rhwng y gyfradd fasnachol am eitem neu wasanaeth a’r pris a dalwyd mewn gwirionedd gan yr ymgyrchydd di-blaid46 .

Rhoddion

Rhaid i’r nwyddau, y gwasanaethau neu’r cyfleusterau gael eu darparu neu eu trosglwyddo’r i’r ymgyrchydd di-blaid er mwyn cael eu trin fel gwariant tybiannol. 

Mae hyn yn golygu y bydd unrhyw wariant tybiannol hefyd yn rhodd i’r ymgyrchydd di-blaid.

Rhaid i’r gwahaniaeth mewn gwerth rhwng y gwerth ar y farchnad neu’r gyfradd fasnachol a’r pris a dalwyd, os talwyd pris o gwbl, gael ei drin yn unol â’r cyfreithiau ar roddion i ymgyrchwyr di-blaid ac efallai y bydd angen cyflwyno adroddiad arno i’r Comisiwn.

Gweithio gyda phleidiau gwleidyddol cofrestredig

Gall ymgyrchwyr di-blaid hefyd weithio gyda phlaid wleidyddol gofrestredig, a darparu nwyddau, gwasanaethau neu gyfleusterau yn rhad ac am ddim neu am ddisgownt anfasnachol.

Os bydd y blaid wleidyddol gofrestredig yn defnyddio’r nwyddau, y gwasanaethau neu’r cyfleusterau yn ystod ei hymgyrch, rhaid trin hyn fel gwariant tybiannol ar ran y blaid wleidyddol47 . Bydd hyn hefyd yn cael ei drin fel rhodd gan yr ymgyrchydd di-blaid i’r blaid wleidyddol48 . 

Rhaid i’r blaid wleidyddol gofrestredig gyflwyno adroddiad ar hyn a bydd yn cyfrif tuag at derfyn gwariant y blaid.

Ni fydd yn cyfrif tuag at derfyn gwariant yr ymgyrchydd di-blaid a rhaid peidio â’i gofnodi yn ffurflen gwariant yr ymgyrchydd di-blaid.

Gweithio gydag ymgyrchwyr di-blaid eraill

Gall ymgyrchwyr di-blaid benderfynu cydweithio ar ymgyrch. Pan fo’r ymgyrchwyr di-blaid yn cydweithio ar weithgaredd ymgyrchu a reoleiddir, fe all y rheolau ar ymgyrchu ar y cyd fod yn gymwys. 

Mae’r rheolau ar ymgyrchu ar y cyd yn gymwys i ymgyrchwyr di-blaid cofrestredig ac ymgyrchwyd di-blaid sydd heb eu cofrestru49 . 

Mae ymgyrchydd di-blaid yn cymryd rhan mewn ymgyrchu ar y cyd pan fo’r amgylchiadau a ganlyn i gyd yn bresennol:

• pan fydd yn ymuno â chynllun neu drefniant arall gydag un neu fwy o ymgyrchwyr di-blaid eraill 
• pan fydd pob ymgyrchydd di-blaid dan sylw yn bwriadu achosi gwariant a reolir yn unol â’r cynllun neu’r trefniant hwnnw 
• pan fydd un neu fwy o’r ymgyrchwyr di-blaid dan sylw yn wirioneddol yn achosi gwariant a reolir yn unol â’r cynllun neu’r trefniant, a 
• phan fo’n rhesymol ystyried bod y cynllun neu’r trefniant hwnnw’n un sy’n bwriadu cyflawni diben cyffredin50 .

Mae’r holl wariant ar yr ymgyrch ar y cyd yn cyfrif tuag at derfyn gwariant pob un o’r ymgyrchwyr di-blaid sy’n rhan o’r ymgyrch ar y cyd.

Beth yw ymgyrchu ar y cyd

Rhaid bod yna fwy nag un ymgyrchydd di-blaid

Ni fydd sefydliad ymbarél presennol sy’n gwneud penderfyniadau am ei weithgaredd ymgyrchu yn annibynnol yn ymgyrchu ar y cyd oni bai ei fod yn ymuno â chynllun neu drefniant gydag ymgyrchwyr di-blaid eraill lle maen nhw i gyd yn bwriadu achosi gwariant a reolir, p'un a fwriedir i'r gwariant hwnnw gael ei achosi gan, neu ar ran, pob ymgyrchydd di-blaid.

Nid ymgyrchu ar y cyd yw ffurfio sefydliad newydd sy’n cynnwys grŵp o sefydliadau eraill ac yna yn gwario arian.

Rhaid bod yna ddealltwriaeth gytûn y bydd gwariant a reolir yn cael ei achosi er mwyn cyflawni’r diben cyffredin

Os nad oes bwriad i achosi gwariant, does dim ymgyrchu ar y cyd. Er enghraifft, os cytunir y bydd yr holl weithgaredd yn cael ei wneud gan wirfoddolwyr ni fydd unrhyw wariant yn cael ei achosi ac ni fydd yna ymgyrchu ar y cyd.

Rhaid bod yna ddealltwriaeth gytûn ynghylch rhychwant a diben yr ymgyrch

Nid ymgyrchwyr ar y cyd yw ymgyrchwyr di-blaid sy’n digwydd ymgyrchu ar faterion tebyg neu berthynol.

Rhaid bod yna ddealltwriaeth gytûn rhwng yr ymgyrchwyr di-blaid y bydd pob un ohonynt yn achosi gwariant a reolir er mwyn cyflawni’r diben cyffredin, p'un a fwriedir i'r gwariant hwnnw gael ei achosi gan, neu ar ran, yr ymgyrchydd di-blaid dan sylw

Bydd yr holl wariant a reolir a achosir yn unol â’r cynllun neu’r trefniant yn dod o fewn y rheolau ymgyrchu ar y cyd.

Mae ymgyrchu ar y cyd yn fwy na 

• throsglwyddo neu fenthyg eitemau i ymgyrchydd arall, neu
• ddarparu arian i ymgyrchydd arall

Rhaid trin hyn fel gwariant tybiannol neu rodd a’i drin yn unol â’r rheolau priodol.

Hyd yn oed os nad yw un o’r ymgyrchwyr di-blaid sy’n rhan o’r cynllun neu’r trefniant yn achosi eu cyfran nhw o’r gwariant y cytunwyd arno, bydd unrhyw wariant a achoswyd yn dal yn ymgyrchu ar y cyd ac mae’n rhaid iddo gael ei adrodd gan bob ymgyrchydd di-blaid.

Nid yw unrhyw wariant a reolir sy’n cael ei achosi gan ymgyrchydd di-blaid sy’n mynd y tu hwnt i’r cynllun neu’r trefniant y cytunwyd arno neu a achosir y tu allan iddynt, yn rhan o’r ymgyrch ar y cyd ond fe fydd yn dal i gyfrif tuag at derfyn gwariant yr ymgyrchydd di-blaid sy’n achosi’r gwariant.

Dim ond gwariant y cytunwyd arno fel rhan o’r ymgyrch ar y cyd sy’n cyfrif tuag at derfyn gwariant yr ymgyrchwyr eraill nad oedden nhw’n rhan o’r cynllun ar y cyd.

Enghreifftiau o ymgyrchu ar y cyd

• Mae ymgyrchydd A ac ymgyrchydd B yn cytuno i redeg ymgyrch sy’n annog etholwyr i bleidleisio dros ymgeiswyr sy’n cefnogi mater penodol. Mae ymgyrchydd A ac ymgyrchydd B yn bwriadu achosi gwariant a reolir fel rhan o’r ymgyrch. Mae ymgyrchydd A ac ymgyrchydd B ill dau yn achosi gwariant ar yr ymgyrch ar y cyd. Mae hyn yn ymgyrchu ar y cyd, a dylid trin y gwariant felly. 
• Mae ymgyrchydd A ac ymgyrchydd B yn cytuno i redeg ymgyrch sy’n annog etholwyr i bleidleisio dros blaid wleidyddol benodol. Mae’r ddau yn bwriadu achosi gwariant a reolir fel rhan o’r ymgyrch ar y cyd. Mae ymgyrchydd A yn achosi gwariant ar yr ymgyrch ar y cyd, ond nid yw ymgyrchydd B byth yn gwario’i gyfran arfaethedig yntau. Mae hyn yn ymgyrchu ar y cyd, a dylai’r gwariant gael ei drin felly gan ymgyrchydd A ac ymgyrchydd B fel ei gilydd.
• Mae ymgyrchydd A ac ymgyrchydd B yn cytuno i redeg ymgyrch sy’n annog etholwyr i bleidleisio dros blaid wleidyddol benodol. Mae’r ddau yn bwriadu achosi gwariant a reolir fel rhan o’r ymgyrch ar y cyd. Yn y pen draw, nid yw’r naill ymgyrchydd na’r llall yn achosi unrhyw wariant a reolir ar yr ymgyrch ar y cyd. Does dim ymgyrchu ar y cyd wedi digwydd.

Gweithgareddau sy’n ymgyrchu ar y cyd

Mae ymgyrchwyr di-blaid sy’n mynd ati i wneud pethau yn y rhestr o weithgareddau a ganlyn, nad yw’n gynhwysfawr, yn debygol o fod yn ymgyrchwyr ar y cyd:

• Ymgyrch hysbysebu ar y cyd, boed yn ddigidol, yn electronig neu drwy ddulliau eraill, sy’n cynnwys taflenni ar y cyd neu ddigwyddiadau ar y cyd.
• Ymgyrch gydlynol; er enghraifft pan gytunir pa ardaloedd i’w cynnwys, pa faterion i’w codi neu ba bleidleiswyr i’w targedu.
• Gweithio ar y cyd pan fo un blaid yn cael rhoi feto neu’n gorfod rhoi cymeradwyaeth i ddeunydd plaid arall.

Gweithgareddau nad ydynt yn ymgyrchu ar y cyd

Nid yw ymgyrchwyr di-blaid sy’n mynd ati i wneud pethau yn y rhestr o weithgareddau a ganlyn, nad yw’n gynhwysfawr, yn debygol o fod yn ymgyrchwyr ar y cyd: 

• Cymeradwyo ymgyrch arall drwy ganiatáu i’ch logo/brand gael ei ddefnyddio heb unrhyw ymrwymiad ariannol neu ymwneud pellach. 
• Ychwanegu’ch llofnod i lythyr ochr yn ochr ag ymgyrchwyr di-blaid eraill heb unrhyw ymrwymiad ariannol. 
• Siarad am ddim mewn digwyddiad a drefnir gan ymgyrchydd di-blaid arall heb unrhyw ymrwymiad ariannol. 
• Cynnal trafodaethau am feysydd sydd o ddiddordeb cyffredin heb gydlynu gweithgaredd ymgyrchu. 
• Nid ymgyrchu ar y cyd yw rhoi rhodd i ymgyrchydd di-blaid arall. Gweler yr adrannau ar wariant tybiannol a rhoddion.

Cyflwyno adroddiad ar y gwariant ar ymgyrch ar y cyd

Pan geir ymgyrch ar y cyd, mae’r holl wariant ar yr ymgyrch ar y cyd honno yn cyfrif tuag at derfyn gwariant pob un o’r ymgyrchwyr di-blaid sy’n rhan o’r ymgyrch ar y cyd. 

Rhaid i bob ymgyrchydd di-blaid sy’n rhan o’r ymgyrch ar y cyd ac sy’n cyrraedd y trothwy adrodd gyflwyno adroddiad ar yr holl wariant ar yr ymgyrch ar y cyd oni bai bod un o’r ymgyrchwyr di-blaid yn cytuno i fod yn brif ymgyrchydd. Gweler yr adran ar y gofynion ynglŷn â hysbysu ac adrodd.

Prif ymgyrchwyr a mân ymgyrchwyr

Pan geir ymgyrch ar y cyd, gall un o’r ymgyrchwyr di-blaid cofrestredig gytuno i gyflwyno adroddiad ar yr holl wariant ymgyrchu ar y cyd gan bob un o’r ymgyrchwyr di-blaid sy’n rhan o’r ymgyrch ar y cyd. 

Mae’r ymgyrchydd di-blaid cofrestredig sy’n cytuno i adrodd am holl wariant yr ymgyrch ar y cyd yn cael ei adnabod fel y prif ymgyrchydd51  . Mae ymgyrchydd di-blaid y mae ei wariant ymgyrchu ar y cyd yn cael ei adrodd gan brif ymgyrchydd yn cael ei adnabod fel mân ymgyrchydd52 . 

Pan fo grŵp o ymgyrchwyr yn gwario ar y cyd dros y trothwy hysbysu ond nad yw rhai o’r ymgyrchwyr hynny’n cyrraedd y trothwy hysbysu, mae’r cyfreithiau ynghylch prif ymgyrchwyr/mân ymgyrchwyr yn caniatáu i un ymgyrchydd, sef y prif ymgyrchydd, gyflwyno hysbysiad i’r Comisiwn ac adrodd yr holl wariant ar yr ymgyrch ar y cyd. Does dim rhaid i’r mân ymgyrchwyr gyflwyno hysbysiad.

Hysbysiad o statws fel prif ymgyrchydd

Rhaid i ymgyrchydd di-blaid sy’n rhan o ymgyrch ar y cyd ac sy’n cytuno i adrodd am holl wariant yr ymgyrch ar y cyd:

• hysbysu’r Comisiwn eu bod yn rhan o ymgyrch ar y cyd, ac mai nhw fydd y prif ymgyrchydd, a 
• hysbysu’r Comisiwn am y mân ymgyrchwyr sy’n rhan o’r ymgyrch ar y cyd. 

Mae ymgyrchydd di-blaid yn cael hysbysu’r Comisiwn o’u statws fel prif ymgyrchydd, neu am y mân ymgyrchwyr sy’n cymryd rhan, unrhyw bryd cyn diwedd y cyfnod a reoleiddir53 .

Adroddiadau’r prif ymgyrchydd

Bydd yr holl wariant ar yr ymgyrch ar y cyd, boed gan y prif ymgyrchydd neu’r mân ymgyrchydd/ymgyrchwyr, yn cyfrif tuag at derfyn gwariant y prif ymgyrchydd yn ystod y cyfnod a reoleiddir54 .

Rhaid i’r prif ymgyrchydd adrodd y gwariant ar yr ymgyrch ar y cyd gan y prif ymgyrchydd ei hun a chan y mân ymgyrchwyr yn y ffurflen gwariant ar ôl yr etholiad, ochr yn ochr ag unrhyw wariant ymgyrchu arall a achoswyd gan y prif ymgyrchydd ar wahân i’r ymgyrch ar y cyd.

Hysbysiadau ac adroddiadau’r man ymgyrchydd

Pan fo’r prif ymgyrchydd yn hysbysu’r Comisiwn o’u statws fel prif ymgyrchydd, rhaid iddynt hysbysu’r Comisiwn am y mân ymgyrchwyr sy’n rhan o’r ymgyrch ar y cyd. 

Er mwyn penderfynu a yw mân ymgyrchydd yn cyrraedd y trothwy hysbysu neu’r trothwy adrodd, rhaid peidio â chynnwys gwariant ar yr ymgyrch ar y cyd wrth benderfynu ar y terfynau: 

• os yw’r gwariant yn rhan o ymgyrch ar y cyd sydd wedi’i hysbysu i’r Comisiwn (ac os felly bydd gwariant y mân ymgyrchwyr ar yr ymgyrch ar y cyd yn cael ei drin fel pe bai wedi’i achosi gan y prif ymgyrchydd a bydd yn cyfrif tuag at derfyn gwariant y prif ymgyrchydd), ac
• os yw’r ymgyrchydd di-blaid yn fân ymgyrchydd pan fo’n achosi’r gwariant, ac
• os yw cyfanswm y gwariant gan yr ymgyrchydd di-blaid, ac eithrio unrhyw wariant ar yr ymgyrch ar y cyd, yn llai na’r trothwyon adrodd55 . 

Gweler yr adran ar drothwyon hysbysu ac adrodd.

Mae gwariant ymgyrchu a reoleiddir gan bob ymgyrchydd di-blaid cofrestredig yn ystod y cyfnod a reoleiddir ar gyfer etholiad cyffredinol i Senedd y Deyrnas Unedig sydd â’r nod o hybu llwyddiant etholiadol un blaid wleidyddol gofrestredig benodol neu unrhyw un neu ragor o’i hymgeiswyr yn cael ei alw’n wariant wedi’i dargedu56 . 

Ni fydd gwariant ar weithgarwch ymgyrchu yn cael ei ystyried yn wariant wedi’i dargedu oni bai bod yr ymgyrch yn dynodi’r blaid wleidyddol neu ei hymgeiswyr. 

• Bydd gweithgaredd ymgyrchu sy’n enwi un blaid wleidyddol neu ei hymgeiswyr mewn ffordd y gellir ystyried ei bod wedi’i bwriadu i ddylanwadu ar bleidleiswyr i bleidleisio dros y blaid wleidyddol honno yn unig yn cyfrif fel gwariant wedi’i dargedu. 
• Bydd gweithgaredd ymgyrchu sy’n dynodi un blaid wleidyddol neu ei hymgeiswyr mewn ffordd y mae’n rhesymol ystyried ei bod wedi’i bwriadu i ddylanwadu ar bleidleiswyr i bleidleisio dros y blaid wleidyddol honno yn unig yn cyfrif fel gwariant wedi’i dargedu. Gallai hyn ddigwydd drwy ddefnyddio slogan ymgyrch, logo plaid, neu bolisi sy’n gyfystyr â dim ond un blaid wleidyddol

Nid yw ymgyrch negyddol sydd â’r nod o ddylanwadu ar bleidleiswyr i beidio â phleidleisio dros blaid wleidyddol benodol nac unrhyw un neu ragor o’i hymgeiswyr yn wariant wedi’i dargedu.

Bydd gwariant wedi’i dargedu yn cyfrif tuag at y terfyn gwariant cyffredinol ar gyfer ymgyrchydd di-blaid ac mae’n dod o dan y cyfreithiau cyffredinol ar weithgaredd ymgyrchu a reoleiddir.

Rhoddion i bleidiau gwleidyddol cofrestredig

Nid yw rhoddion i blaid wleidyddol gofrestredig yn dod o fewn y diffiniad o wariant wedi’i dargedu.

Terfynau gwariant wedi’i dargedu

Mae pob ymgyrchydd di-blaid cofrestredig wedi’i gyfyngu o ran faint o wariant wedi’i dargedu y mae’n cael ei achosi. Mae’r terfynau’n dibynnu ar a yw’r blaid wleidyddol berthnasol wedi awdurdodi’r gwariant ai peidio.

Gwariant diawdurdod

Mae ymgyrchwyr di-blaid yn cael achosi gwariant wedi’i dargedu hyd at y terfynau gwariant wedi’i dargedu heb awdurdodiad gan y blaid wleidyddol berthnasol. Nodir y terfynau gwariant wedi’i dargedu yn adran 94D o Ddeddf 2000.

Mae’r holl wariant wedi’i dargedu yn cyfrif tuag at gyfanswm y terfyn gwariant ar gyfer ymgyrchydd di-blaid. 

Rhaid i unrhyw wariant sy’n fwy na’r terfynau gwariant wedi’i dargedu gael ei awdurdodi gan y blaid wleidyddol gofrestredig berthnasol. Mae’n drosedd i ymgyrchwyr di-blaid wario mwy na’r terfyn gwariant wedi’i dargedu heb awdurdodiad gan y blaid wleidyddol gofrestredig berthnasol57 .

Gwariant awdurdodedig

Caiff plaid wleidyddol gofrestredig awdurdodi ymgyrchydd di-blaid i achosi gwariant wedi’i dargedu. Ni chaiff ymgyrchydd di-blaid fynd dros y swm a awdurdodwyd. Mae’n drosedd i ymgyrchwyr di-blaid wario mwy na’r swm a awdurdodwyd gan y blaid wleidyddol gofrestredig berthnasol58 .

Mae awdurdodiad gan blaid wleidyddol gofrestredig:

• yn gorfod bod mewn ysgrifen
• yn gorfod cael ei lofnodi gan naill ai trysorydd neu ddirprwy drysorydd y blaid 
• yn gorfod pennu’r rhannau o’r Deyrnas Unedig lle caniateir i’r gwariant wedi’i dargedu gael ei achosi 
• yn cael pennu terfyn ar swm y gwariant wedi’i dargedu a awdurdodir59 .

Rhaid i’r blaid wleidyddol gofrestredig roi copi o’r awdurdodiad ysgrifenedig i’r Comisiwn. Nid yw’r awdurdodiad yn cael effaith nes bod copi wedi’i roi i’r Comisiwn60 . 

Mae’r holl wariant wedi’i dargedu yn cyfrif tuag at gyfanswm y terfyn gwariant ar gyfer ymgyrchydd di-blaid p’un a yw’r gwariant wedi’i awdurdodi gan y blaid gofrestredig berthnasol ai peidio. Bydd unrhyw wariant wedi’i dargedu dros y terfyn gwariant wedi’i dargedu hyd at y swm a awdurdodwyd gan y blaid wleidyddol berthnasol hefyd yn cyfrif tuag at wariant ymgyrchu’r blaid wleidyddol gofrestredig61 .

Tynnu awdurdodiad yn ôl

Caniateir i’r awdurdodiad gael ei dynnu’n ôl gan y blaid wleidyddol gofrestredig unrhyw bryd. Rhaid i’r penderfyniad i’w dynnu’n ôl: 

• fod mewn ysgrifen 
• cael ei lofnodi gan drysorydd neu ddirprwy drysorydd y blaid62 .

Nid yw’r penderfyniad i dynnu awdurdodiad yn ôl yn cael effaith nes bod y blaid wleidyddol gofrestredig wedi rhoi copi i’r Comisiwn63 .

Effaith tynnu awdurdodiad yn ôl

Ni chaiff ymgyrchydd di-blaid achosi unrhyw wariant wedi’i dargedu ychwanegol uwchben y terfyn gwariant wedi’i dargedu os yw’r blaid wleidyddol berthnasol yn tynnu ei hawdurdodiad yn ôl. 

Pan dynnir awdurdodiad yn ôl, ni fydd unrhyw drosedd ôl-weithredol wedi’i chyflawni gan yr ymgyrchydd di-blaid mewn perthynas â gwariant wedi’i dargedu a achoswyd yn unol â’r awdurdodiad a oedd mewn grym ar y pryd.

Cyfnod a reoleiddir yn ôl-weithredol

Pan fo cyfnod a reoleiddir yn ôl-weithredol yn cael ei ddefnyddio, ni fydd angen i ymgyrchwyr di-blaid ystyried gwariant wedi’i dargedu lle mae angen i’w gweithgaredd ymgyrchu gael ei reoleiddio am ei fod wedi bodloni’r prawf diben pan ddigwyddodd.

Dim ond os oedd yn gwybod neu os yw’n rhesymol y dylai fod wedi gwybod y byddai’n mynd dros y terfyn gwariant wedi’i dargedu heb awdurdodiad pan achoswyd y gwariant y bydd ymgyrchydd di-blaid yn torri’r cyfreithiau ar achosi gwariant wedi’i dargedu heb awdurdodiad64 .

Mae hyn yn annhebygol o ddigwydd yn achos cyfnod sy’n cael ei reoleiddio’n ôl-weithredol.

Rhaid i bob ymgyrchydd di-blaid cofrestredig gydymffurfio â’r rheolaethau ynglŷn â rhoddion yn Atodlen 11 i Ddeddf 2000 sy’n nodi pwy sy’n cael rhoi i ymgyrchwyr di-blaid.

Rhaid i ymgyrchwyr di-blaid cofrestredig nad ydyn nhw’n cyrraedd y trothwy adrodd wirio a yw’r rhodd yn dod o ffynhonnell a ganiateir, ond nid ydynt yn dod o dan y gofynion ynglŷn ag adroddiadau am roddion. Gweler yr adran ar y gofynion ynglŷn ag adroddiadau.

Rhoddion sy’n dod o dan y cyfreithiau

Mae’r cyfreithiau ar roddion yn gymwys i roddion sy’n cael eu rhoi i ymgyrchwyr di-blaid cofrestredig yn unig, ac yn benodol roddion tuag at eu gwariant ar weithgaredd ymgyrchu a reoleiddir. Nid yw’r cyfreithiau’n ymdrin ag arian sy’n dod i law at ddibenion cyffredinol y sefydliad.  

At ddibenion rhoddion i ymgyrchwyr di-blaid, mae rhodd:

• yn arian, nwyddau, eiddo neu wasanaethau65
• yn cael ei rhoi at ddibenion gweithgaredd ymgyrchu a reoleiddir , ac66
• yn cael ei rhoi heb godi tâl amdani neu ar delerau masnachol ac yn werth mwy na £50067 .

Nid yw dim byd sy’n werth £500 neu lai yn rhodd at ddibenion Deddf 2000.

Pwy sy’n cael rhoi i ymgyrchydd di-blaid

Dim ond rhoddion gan unigolion neu sefydliadau sydd wedi’u lleoli yn y Deyrnas Unedig y caiff ymgyrchwyr di-blaid eu derbyn68 . Nodir y rhestr o ffynonellau a ganiateir yn adran 54(2) o Ddeddf 2000. 

Rhaid i ymgyrchwyr di-blaid beidio â derbyn rhoddion gan blaid wleidyddol gofrestredig69 .

Prisio rhoddion anariannol

Rhaid i ymgyrchwyr di-blaid roi gwerth ar unrhyw rodd anariannol. Gwerth rhodd yw’r gwahaniaeth rhwng gwerth yr hyn sy’n dod i law, a’r swm y mae’r ymgyrchydd di-blaid yn talu amdano, os yw’n talu swm o gwbl70 . 

Mae eitemau sy’n dod i law yn rhad ac am ddim neu am ddisgownt anfasnachol, lle bo’r gwahaniaeth yn y gwerth masnachol a’r hyn y talwyd amdano mewn gwirionedd yn fwy na £500, yn rhodd at ddibenion Deddf 2000.

Gwirio rhoddion

Pan fydd ymgyrchydd di-blaid yn cael rhodd o fwy na £500, rhaid iddo wirio’n ddi-oed a yw’r rhodd yn dod o ffynhonnell a ganiateir.

Pan ddaw rhodd i law trwy asiant, rhaid i’r ymgyrchydd di-blaid allu nodi pwy yw’r gwir roddwr71 . Rhaid i’r asiant roi manylion y gwir roddwr72 .

Rhaid i roddion oddi wrth roddwyr sy ddim yn cael eu caniatáu neu roddwyr anhysbys gael eu dychwelyd o fewn 30 diwrnod ar ôl i’r rhodd ddod i law73 . Rhaid i ymgyrchwyr di-blaid gadw cofnodion o’r rhoddion sy’n dod i law, yn ogystal â rhoddion sydd wedi’u dychwelyd. Rhaid cynnwys y manylion hyn pan adroddir y rhodd i’r Comisiwn.