Cafodd y cynlluniau peilot pleidleisio cynnar yng Nghymru eu rhedeg yn dda ond mae angen mwy o waith i ddiwygio pleidleisio

Mae adroddiad a gyhoeddwyd heddiw gan y Comisiwn Etholiadol yn dangos bod cynlluniau peilot pleidleisio cynnar a gynhaliwyd ym mis Mai wedi cael eu rhedeg yn dda. Mae’n amlygu er bod y nifer o bobl a ddewisodd i bleidleisio’n gynnar yn isel, roeddent yn fodlon ar eu profiad pleidleisio.

Cyn yr etholiadau cynghorau lleol yng Nghymru eleni, gwnaeth pedwar awdurdod lleol dreialu pleidleisio cynnar fel rhan o fframwaith Llywodraeth Cymru ar gyfer moderneiddio’r system etholiadol. Bwriad y cynlluniau peilot oedd ei gwneud hi’n haws i bobl pleidleisio ar adeg ac mewn lleoliad sy’n fwy cyfleus iddynt. Cynhaliwyd pleidleisio cynnar ym Mlaenau Gwent, Caerffili, Pen-y-bont ar Ogwr a Thorfaen mewn amrywiaeth o leoliadau ac ar adegau gwahanol yn ystod yr wythnos cyn y dyddiad pleidleisio ar Ddydd Iau 5 Mai. 

Mae ymchwil a dadansoddiad y Comisiwn yn dangos nad yw'r cyfle i bleidleisio'n bersonol cyn y diwrnod pleidleisio, ynddo'i hun, yn cynyddu nifer y pleidleiswyr yn sylweddol. Ym Mlaenau Gwent, Caerffili a Thorfaen, gwnaeth 0.2 - 0.3% o bleidleiswyr cofrestredig ddewis pleidleisio’n gynnar, tra ym Mhen-y-bont ar Ogwr roedd y gyfran ychydig yn uwch ar 1.5%. Er bod y nifer a bleidleisiodd yn gynnar yn isel, cafodd yr opsiwn ei groesawu gan y rhai a'i defnyddiodd, gyda 92% yn fodlon gyda’r broses bleidleisio.

Dywedodd Rhydian Thomas, Pennaeth y Comisiwn Etholiadol, Cymru:

“Mae cyflawniad llwyddiannus y cynlluniau peilot hyn yn dystiolaeth o ymrwymiad a gwaith caled y Swyddogion Canlyniadau a’r gweinyddwyr etholiadol ar draws ardaloedd y cynlluniau peilot.

“Mae profiad y cynlluniau peilot yn rhoi ychydig o wybodaeth ddefnyddiol ynglŷn â sut y gallai pleidleisio ymlaen llaw weithio yn y dyfodol, a chynnig i archwilio meysydd diwygio a ffyrdd o foderneiddio etholiadau. Fodd bynnag, oherwydd y nifer fach o gynlluniau peilot, ni allwn bennu pa effaith y byddai pleidleisio ymlaen llaw, pe bai'n cael ei gyflwyno, yn ei chael ar y niferoedd sy'n pleidleisio dros amser."
 
Mae gwerthusiad y Comisiwn wedi nodi nifer o feysydd penodol y bydd angen i Lywodraeth Cymru fynd i'r afael â nhw os ystyrir newidiadau pellach.

Ychwanegodd Rhydian Thomas:

“Mae’n rhaid i unrhyw newidiadau yn y dyfodol fod o fantais debygol i bleidleiswyr, cynnal diogelwch ac uniondeb y system a bod yn newidiadau y gall gweinyddwyr etholiadol eu cyflawni'n realistig. Mae’r Comisiwn yn barod i gefnogi Llywodraeth Cymru wrth iddynt ystyried y diwygiadau sydd eu hangen i foderneiddio etholiadau yng Nghymru.”

Mae’r adroddiad llawn ar gael ar wefan y Comisiwn.