Ymgynghoriad ar God Ymarfer drafft i Ymgyrchwyr nad ydynt yn Bleidiau

Crynodeb

Mae rhai unigolion a sefydliadau nad ydynt yn bleidiau gwleidyddol yn ymgyrchu ar faterion neu achosion ar adeg etholiadau heb sefyll fel ymgeiswyr eu hunain. Maent yn chwarae rôl bwysig o ran rhoi gwybodaeth i bleidleiswyr a chynnig lleisiau amrywiol. 

Mae'r Comisiwn yn galw'r unigolion a'r sefydliadau hyn yn ymgyrchwyr nad ydynt yn bleidiau. Yn ôl cyfraith etholiadol, fe'u gelwir yn drydydd partïon. 

Mae Deddf Etholiadau 2022 yn cynnwys gofynion newydd o ran cofrestru a gwario gan ymgyrchwyr nad ydynt yn bleidiau. 

Mae'r Ddeddf yn cyflwyno dyletswydd ar y Comisiwn Etholiadol i lunio Cod Ymarfer ar y cyfreithiau sy'n ymwneud â gwariant ymgyrchwyr nad ydynt yn bleidiau, gan gynnwys yr hyn sy'n gymwys i fod yn dreuliau, rhoi gwybod am wariant a rhoddion a reolir, ac ymgyrchu ar y cyd. Bydd y Cod yn gymwys i etholiadau cyffredinol Senedd y DU a Chynulliad Gogledd Iwerddon. 

Ar ôl i'r Cod Ymarfer gael ei lunio'n derfynol, caiff ei gyflwyno i'r Ysgrifennydd Gwladol dros Ffyniant Bro, Tai a Chymunedau. Yna, caiff y Gweinidog addasu'r Cod, cyn ei osod gerbron Senedd y DU i'w gymeradwyo.

Bydd eich safbwyntiau yn ein helpu i sicrhau bod y Cod a gyflwynwn i'r Ysgrifennydd Gwladol mor glir a defnyddiol â phosibl. 

Bydd yn rhaid i'r Comisiwn roi sylw i'r Cod hwn wrth arfer ei swyddogaethau o dan Ran 6 o Ddeddf Pleidiau Gwleidyddol, Etholiadau a Refferenda 2000 (PPERA). Mae'n amddiffyniad i ymgyrchydd nad yw'n blaid ddangos ei fod wedi cydymffurfio â'r Cod hwn wrth benderfynu a oedd ei weithgarwch ymgyrchu yn weithgarwch a reoleiddir.

Sut i ymateb

Bydd yr ymgynghoriad ar agor rhwng 24 Tachwedd 2022 a 20 Ionawr 2023. 

Gallwch ymateb:

  • drwy lenwi ein ffurflen ar-lein
  • drwy e-bostio'ch sylwadau i [email protected] neu
  • drwy ysgrifennu atom yn y cyfeiriad canlynol:

Regulatory Support Team
The Electoral Commission
3 Bunhill Row
London EC1Y 8YZ

Drwy gydol y cyfnod ymgynghori, byddwn yn parhau i ymgysylltu â'r gymuned etholiadol a'r gymuned ymgyrchu. Rydym yn fodlon cyfarfod ag unrhyw grwpiau neu unigolion sydd â diddordeb ar gais. 

Os bydd gennych unrhyw gwestiynau, mae croeso i chi gysylltu ar 0207 271 0546.

Sut y gwnaethom ddatblygu'r Cod drafft

Aethom ati i siarad ag amrywiaeth o ymgyrchwyr nad ydynt yn bleidiau ledled y DU i lywio'r Cod drafft. 

Gwnaethom eu holi ynghylch:

  • eu dealltwriaeth o'r darpariaethau newydd 
  • eu profiadau o ymgyrchu o dan fframwaith cyfreithiol Deddf Pleidiau Gwleidyddol, Etholiadau a Refferenda 2000 (PPERA) 
  • sut maent yn gweld ymgyrchu gan ymgyrchwyr nad ydynt yn bleidiau yn datblygu yn y dyfodol

Gweld y Cod Ymarfer drafft

Holiadur

Mae'r cwestiynau yn dilyn strwythur y Cod drafft. Mae rhai cwestiynau cyffredinol ar y diwedd hefyd, a chyfle i gynnwys unrhyw sylwadau sydd gennych ynglŷn â meysydd o'r Cod nad yw'r cwestiynau yn ymdrin â nhw yn uniongyrchol.

Mae angen i chi lenwi'r ffurflen hon mewn un sesiwn. Ni allwch gadw eich atebion a dychwelyd atynt yn nes ymlaen.

Daw'r ymgynghoriad i ben ar 20 Ionawr 2023.

Prawf diben

Dim ond os gellir yn rhesymol ystyried mai'r bwriad yw hyrwyddo neu sicrhau ethol un o'r canlynol y rheoleiddir gwariant ar weithgareddau ymgyrchu gan ymgyrchwyr nad ydynt yn bleidiau:
  • un neu fwy o bleidiau gwleidyddol 
  • pleidiau gwleidyddol neu ymgeiswyr sy'n cefnogi neu nad ydynt yn cefnogi polisïau penodol neu
  • unrhyw gategori penodol arall o ymgeiswyr

drwy ddylanwadu ar bleidleiswyr mewn etholiad arfaethedig i bleidleisio mewn ffordd benodol. Gelwir hyn yn ‘brawf diben’ fel arfer.
A yw'r Cod drafft yn ddefnyddiol o ran esbonio beth yw ystyr ‘prawf diben’?
A yw'r Cod drafft yn esbonio'n effeithiol pa ffactorau a fydd yn helpu i benderfynu a all gweithgarwch yn rhesymol gael ei ystyried yn wariant a reoleiddir?
A yw'r wybodaeth a roddir yn glir ynglŷn â sut mae'r prawf diben yn gymwys i gyfnod a reoleiddir ôl-weithredol?
A oes unrhyw wybodaeth arall y gallwn ei chynnwys a fyddai'n eich helpu i ddeall y Cod?

Gweithgareddau cyhoeddus a deunydd nad yw ar gael yn gyhoeddus

Dim ond os yw'r deunydd ar gael i'r cyhoedd, neu ran o'r cyhoedd y bydd deunydd etholiadol sy'n bodloni'r prawf diben ac sy'n digwydd yn ystod cyfnod a reoleiddir yn cael ei ystyried yn weithgarwch ymgyrchu a reoleiddir. Gelwir hyn yn brawf diben fel arfer. 

Penderfynir a yw'r deunydd ar gael yn gyhoeddus yn seiliedig ar bwy sy'n cael mynediad at y deunydd hwnnw. 

Pan fydd mynediad at ddeunydd etholiadol wedi'i gyfyngu yn y fath fodd fel na fyddai'r cyhoedd yn gallu cael mynediad at y deunydd hwnnw, nid gweithgarwch ymgyrchu a reoleiddir ydyw.
A yw'r Cod drafft yn esbonio'n effeithiol beth yw ystyr ‘deunydd nad yw ar gael yn gyhoeddus’?
A yw'r Cod drafft yn ddefnyddiol o ran esbonio sut i benderfynu a yw gweithgareddau neu ddeunydd ymgyrchwyr nad ydynt yn bleidiau ar gael i'r cyhoedd?
A yw'r wybodaeth yn eich helpu i ddeall sut i benderfynu a yw deunydd ar gael i'r cyhoedd pan fydd y deunydd yn ddeunydd ymgyrchu digidol/ar-lein?

Trothwyon hysbysu ac adrodd

Mae Deddf Etholiadau 2022 yn cyflwyno gofynion newydd ynglŷn â gwariant ac adrodd gan ymgyrchwyr nad ydynt yn bleidiau.

Trothwyon hysbysu

Mae'n rhaid i ymgyrchwyr nad ydynt yn bleidiau sy'n bwriadu gwario mwy na £10,000 ar weithgarwch ymgyrchu a reoleiddir yn y cyfnod cyn Etholiad Cyffredinol Senedd y DU neu etholiad Cynulliad Gogledd Iwerddon hysbysu'r Comisiwn. 

Gall ymgyrchydd nad yw'n blaid y caniateir iddo wario mwy na £700 ar weithgarwch ymgyrchu a reoleiddir wario hyd at £10,000 ledled y DU heb hysbysu'r Comisiwn.

Trothwyon adrodd

Mae'n rhaid i ymgyrchwyr cofrestredig nad ydynt yn bleidiau sy'n gwario mwy na: 

£20,000 yn Lloegr, neu

£10,000 yng Nghymru, yr Alban neu Ogledd Iwerddon 

gofnodi eu gwariant a'u rhoddion a chyflwyno adroddiad arnynt. Gelwir y rhain yn drothwyon adrodd. Fe'u diffinnir fel y ‘terfynau gwariant haen is’ yn PPERA.
A yw'r Cod drafft yn esbonio'n effeithiol beth yw ystyr ‘trothwyon hysbysu’?
A yw'r Cod drafft yn esbonio'n effeithiol beth yw ystyr ‘trothwyon adrodd’?
A oes unrhyw wybodaeth arall y gallwn ei chynnwys a fyddai'n eich helpu i ddeall y Cod?

Pa fath o wariant yw gwariant a reolir

Unrhyw wariant yr eir iddo mewn perthynas â gweithgarwch ymgyrchu a reoleiddir yw gwariant a reolir. 

Mae Atodlen 8A PPERA yn nodi'r rhestr o dreuliau cymwys sy'n dod o dan y gyfundrefn reoleiddio neu sydd y tu allan iddi.
A yw'r Cod drafft yn ddefnyddiol o ran esbonio pa fathau o wariant a gweithgarwch ymgyrchu y mae'n rhaid rhoi gwybod amdanynt?
A yw'r wybodaeth sydd wedi'i chynnwys yn eich helpu i ddeall sut i asesu, cyfrifo a rhoi cyfrif am eich gwariant?
Wrth ystyried treuliau cymwys, a oes unrhyw eitemau eraill y gallwn eu cynnwys a fyddai'n eich helpu i ddeall y Cod?

Gwariant a dargedir

Yr enw ar wariant ar ymgyrchu a reoleiddir gan bob ymgyrchydd nad yw'n blaid yn ystod y cyfnod a reoleiddir ar gyfer Etholiad Cyffredinol Senedd y DU, sydd wedi'i anelu at hyrwyddo llwyddiant etholiadol plaid wleidyddol gofrestredig benodol neu unrhyw un o'i hymgeiswyr, yw gwariant a dargedir.
A yw'r Cod drafft yn ddefnyddiol o ran esbonio beth yw ystyr ‘gwariant a dargedir’?
A yw'r Cod drafft yn eich helpu i ddeall terfynau gwariant a dargedir i ymgyrchwyr nad ydynt yn bleidiau, ac o dan ba amgylchiadau y mae'n ofynnol i chi gael eich awdurdodi gan blaid wleidyddol gofrestredig?

Ymgyrchu ar y cyd

Gall ymgyrchwyr nad ydynt yn bleidiau benderfynu gweithio gyda'i gilydd ar ymgyrch. Yr enw ar hyn yw ‘ymgyrchu ar y cyd’. Mae'r rheolau ar ymgyrchu ar y cyd yn gymwys i ymgyrchwyr nad ydynt yn bleidiau sydd wedi cofrestru a'r rhai nad ydynt wedi cofrestru. 

Mae ymgyrchydd nad yw'n blaid yn cymryd rhan mewn ymgyrchu ar y cyd:
  • os yw'n llunio cynllun neu drefniant arall ag un neu fwy o ymgyrchwyr eraill nad ydynt yn bleidiau 
  • os yw pob ymgyrchydd nad yw'n blaid sy'n rhan o'r cynllun neu'r trefniant yn bwriadu mynd i wariant a reolir i hyrwyddo'r cynllun hwnnw neu'r trefniant hwnnw 
  • os yw un neu fwy o'r ymgyrchwyr nad ydynt yn bleidiau sy'n rhan o'r cynllun neu'r trefniant yn mynd i wariant a reolir i hyrwyddo'r cynllun neu'r trefniant 
  • os gellir yn rhesymol ystyried mai bwriad y cynllun hwnnw neu'r trefniant hwnnw yw cyflawni diben cyffredin.
Mae holl wariant ymgyrch ar y cyd yn cyfrif tuag at derfyn gwariant pob un o'r ymgyrchwyr nad ydynt yn bleidiau sy'n rhan o'r ymgyrch ar y cyd.
A yw'r Cod drafft hwn yn ddefnyddiol o ran esbonio beth yw ystyr ‘ymgyrchu ar y cyd’?
A yw'r Cod drafft yn eich helpu i ddeall pa ffactorau y dylech eu hystyried wrth ystyried a yw gweithgarwch yn ymgyrchu ar y cyd?
A yw'r enghreifftiau a roddwyd yn glir ac a oes unrhyw fathau o enghreifftiau a fyddai'n eich helpu i ddeall y Cod?

Cwestiynau cyffredinol

A oes unrhyw rannau penodol o'r Cod drafft y dylid ymhelaethu arnynt yn eich barn chi yn ein canllawiau anstatudol i ymgyrchwyr nad ydynt yn bleidiau?
A fyddech yn barod i roi unrhyw enghreifftiau i ni o'ch profiadau fel ymgyrchydd y gallem ymhelaethu arnynt a'u troi'n enghreifftiau neu'n astudiaethau achos yn ein canllawiau? Byddai'r holl wybodaeth a ddarperir yn cael ei thrin yn gyfrinachol ac ni fyddai modd ei phriodoli i neb.

Amdanoch chi

Ydych chi'n ymateb i'r ymgynghoriad hwn fel/ar ran:

Eich manylion cyswllt (dewisol):

Rhowch eich enw a'ch cyfeiriad e-bost os ydych yn hapus i wneud hynny. Efallai y byddwn yn defnyddio'r manylion cyswllt hyn i gadw mewn cysylltiad â chi ynghylch eich ymateb i'r ymgynghoriad.

Cefndir

Pwy ydym ni 

Y Comisiwn Etholiadol yw'r corff annibynnol sy'n goruchwylio etholiadau ac yn rheoleiddio cyllid gwleidyddol yn y DU. Rydym yn gweithio i hyrwyddo hyder y cyhoedd yn y broses ddemocrataidd a sicrhau ei huniondeb.

Rydym yn cefnogi ymgeiswyr, pleidiau ac ymgyrchwyr drwy ddarparu canllawiau ac adnoddau cynhwysfawr i'w helpu i ddeall beth y dylent ei wneud i gydymffurfio â'r gyfraith, ac sy'n eu galluogi i ganolbwyntio eu hymdrechion ar ymgysylltu â phleidleiswyr. 

Ceir rhagor o wybodaeth am ein rôl a'n cyfrifoldebau ar ein gwefan.

Y ddeddfwriaeth bresennol ynglŷn ag ymgyrchwyr nad ydynt yn bleidiau

Mae cyfreithiau sefydledig yn rheoleiddio gweithgareddau ymgyrchwyr nad ydynt yn bleidiau yn y cyfnodau cyn etholiadau. Mae'r rhain yn cynnwys cyfreithiau ynglŷn â phwy sy'n gallu gwario ar adeg etholiadau, faint o arian y gallant ei wario, sut mae'n rhaid iddynt gydymffurfio â'r rhai y maent yn derbyn rhoddion ganddynt a pha wybodaeth sydd ei hangen arnynt i roi gwybod am eu gwariant a rhoddion a dderbynnir.

Ceir rhagor o wybodaeth am y cyfreithiau hyn yn ein canllawiau cyfredol. 

Deddf Etholiadau 2022

Mae Deddf Etholiadau 2022 yn cynnwys darpariaethau sy'n gwneud y trothwy hysbysu yn is i ymgyrchwyr nad ydynt yn bleidiau yn etholiadau Senedd y DU. Mae hefyd yn cyfyngu ar wariant gan ymgyrchwyr nad ydynt yn bleidiau nad oes ganddynt gysylltiad yn y DU â'r etholiadau hyn nag etholiadau Cynulliad Gogledd Iwerddon.

Mae adran 29 o Ddeddf Etholiadau 2022 yn cynnwys dyletswydd benodol ar y Comisiwn i lunio Cod Ymarfer statudol i ymgyrchwyr nad ydynt yn bleidiau yn etholiadau cyffredinol Senedd y DU ac etholiadau Cynulliad Gogledd Iwerddon. 

Mae'n rhaid i'r Cod Ymarfer hwn, yn wahanol i'r rhan fwyaf o ganllawiau'r Comisiwn, gael ei gymeradwyo gan y Gweinidog perthnasol, a Senedd y DU.