Cofnodion Bwrdd y Comisiwn: 22 Ionawr 2020

Dim ymddiheuriadau.

Dim datganiadau o fuddiant newydd.

Cam gweithredu: Dau aelod o'r bwrdd a'r Cadeirydd i ystyried pa rai o'u buddiannau mwy ymylol y gallai fod angen eu datgan.

Penderfynwyd: Y dylid cytuno ar y papur.

Cam gweithredu: Gofynnodd y Bwrdd am i'r cofnodion gael eu diwygio i adlewyrchu'r drafodaeth yn y cyfarfod blaenorol mewn perthynas ag arsylwi ar ddiwrnod yr etholiad.

Penderfynwyd: Y dylid cytuno ar gofnodion cyfarfod Bwrdd y Comisiwn ar 4 Rhagfyr 2019, yn amodol ar y diwygiad uchod.

Rhoddodd y Cyfarwyddwr Gweinyddu Etholiadau a Chanllawiau ddiweddariad i'r Bwrdd am y gwaith a wnaed yn dilyn yr etholiad ym mis Rhagfyr. Roedd y Comisiwn yn dal i gasglu data o amrywiaeth o ffynonellau, gan gynnwys arolwg o ymgeiswyr, arolwg barn y cyhoedd ac arolwg o weinyddwyr etholiadol. Roedd deialog gynnar ag amrywiaeth o randdeiliaid o bob rhan o'r gymuned etholiadol wedi tynnu sylw at gryn dipyn o gysondeb rhwng yr hyn a nodwyd gan y Comisiwn yn ei adolygiad o'r data a'i sylwadau ar yr etholiadau.

Ystyriodd y Bwrdd yr heriau a ddeilliodd o'r faith bod nifer uchel o geisiadau cofrestru wedi cael eu gwneud yn agos at y dyddiad cau. Ystyrwyd bod nifer y ceisiadau dyblyg debyg i Etholiad Seneddol Cyffredinol y DU yn 2017, er nad oedd y data ar hyn yn glir eto. Roedd pwysau'r gwaith o reoli'r ceisiadau cofrestru hyn wedi peri risg sylweddol o ran y gallu i weinyddu'r etholiadau hyn yn llwyddiannus, gyda'r posibilrwydd o effeithio ar brofiad pleidleiswyr.

 
Amlinellodd y Pennaeth Polisi ganfyddiadau cychwynnol ymchwil ôl-etholiad y Comisiwn.  Barn y cyhoedd oedd bod yr etholiad wedi'i gynnal yn dda ar y cyfan, er gwaethaf pwysau sylweddol ar y rhai a oedd yn rhedeg y gorsafloedd pleidleisio. Bu risgiau o ran cynnal etholiad yn llwyddiannus, ac roedd tystiolaeth i ddangos nad oedd niferoedd bach o bleidleiswyr wedi cael gwasanaeth o'r ansawdd yr oedd ganddynt yr hawl i'w ddisgwyl. Er enghraifft, bu rhai gwallau gyda chardiau pleidleisio mewn mannau, y gellid priodoli rhai ohonynt i raddau helaeth i bwysau ar gyflenwyr. Roedd pryderon wedi cael eu lleisio yng Ngogledd Iwerddon, yn dilyn honiadau gan chwythwyr chwiban. Roedd y rhain yn cael eu hystyried yn llawn. Roedd nifer o etholwyr tramor wedi cysylltu â'r Comisiwn i ddweud nad oeddent wedi gallu dychwelyd eu pleidlais drwy'r post mewn pryd er mwyn iddyi gael ei chyfrif. 

Canfu ein hymchwil rai pryderon cyhoeddus o ran cywirdeb rhai deunyddiau ymgyrchu. Roedd hyn yn cynnwys labelu deunyddiau a chyfrifon ar y cyfryngau cymdeithasol, deunyddiau ymgeiswyr yn ymddangos fel newyddion lleol, a thryloywder ymgyrchu trydydd parti, o ystyried cynnydd sylweddol yn nifer yr ymgyrchwyr trydydd parti yn yr etholiad hwn. Hwn oedd yr Etholiad Cyffredinol cyntaf lle bu mwy o fesurau tryloywder ar waith ar lwyfannau cyfryngau cymdeithasol, ond nid oedd y rhain gystal ag yr hoffem o hyd. Gwelwyd hefyd anghysondeb yn lefelau tryloywder cwmnïau cyfryngau cymdeithasol gwahanol.

Nododd y Cyfarwyddwr Rheoleiddio fod gwaith yr etholiad ymhell o fod ar ben o safbwynt rheoleiddio. Ni fyddai ffurflenni gwariant yn cael eu cyflwyno am gryn amser eto, ond, yn y cyfamser, roeddem eisoes wedi siarad â rhai partïon ac ymgyrchwyr trydydd parti, a byddem yn parhau i gymryd camau rhagweithiol i'w helpu i baratoi'r adroddiadau hyn. Roedd y data a ddarparwyd gan gwmnïau cyfryngau cymdeithasol o ran gwariant ar eu llwyfannau wedi bod yn ddefnyddiol ar gyfer y gwaith hwn.

Disgrifiodd y Cyfarwyddwr Rheoleiddio waith y Gell Etholiadol, a sefydlwyd gan Swyddfa'r Cabinet, y cymerodd y Comisiwn ran ynddo yn ystod cyfnod yr etholiad. Roedd y gell yn cynnwys sefydliadau o Whitehall,  yr heddlu a rheoleiddwyr eraill. Gwelsom fod ein cyfraniad wedi bod yn gadarnhaol o ran yr etholiad ac o ran ymgysylltu â rhanddeiliaid. Roeddem wedi rhoi adborth i Swyddfa'r Cabinet ac wedi awgrymu ffyrdd o wella effeithiolrwydd cell etholiadol o'r fath mewn digwyddiadau etholiadol yn y dyfodol. 

Nododd y Pennaeth Polisi y wybodaeth a gafwyd hyd yma mewn perthynas â bygwth ymgeiswyr. Ystyriodd y Bwrdd y dystiolaeth am achosion o fygwth a chydnabu fod creu sylfaen ddata effeithiol yn anodd. Awgrymodd yr ymchwil fod y mwyafrif helaeth o achosion o fygwth yn digwydd ar-lein. Nid oedd bygwth yn gyffredin ledled y wlad. Fodd bynnag, lle roedd achosion, roeddent yn eithaf difrifol.  Ceisiodd y Bwrdd ddeall i ba raddau roedd achosion o fygwth yn digwydd ar lwyfannau cyfryngau cymdeithasol penodol; nid oedd data clir ar gael ar hyn o bryd, ond wrth i hyn ddod yn gliriach, gwnaeth y Bwrdd annog y Comisiwn i rannu'r canfyddiadau hyn. Trafododd y Bwrdd rai achosion penodol yng Ngogledd Iwerddon. 

Ystyriodd y Bwrdd ei benderfyniad i beidio ag arsylwi mewn gorsafoedd pleidleisio ar ddiwrnod yr etholiad, a oedd wedi bod yn drueni. Nododd y Prif Weithredwr, yng nghyd-destun y risgiau i ddiogelwch, a oedd yn uchel ar y pryd, fod y ffaith nad oedd dim wedi digwydd i beri pryder yn ganlyniad da. Fodd bynnag, y gobaith oedd y byddai rhagor o amodau arferol ar gyfer etholiadau yn y dyfodol. 

Trafododd y Bwrdd y pwysau ar weinyddwyr etholiadol ac a ellid mynd i'r afael â'r pwysau hyn ac, os felly, sut. Gofynnodd y Bwrdd am eglurder, er enghraifft, ynghylch a ellid addasu amserlen yr etholiad i adlewyrchu newidiadau o ran y gofynion a roddir ar weinyddwyr ers cyflwyno cofrestru etholiadol ar-lein. Cadarnhaodd y Pennaeth Polisi y byddai angen newid y ddeddfwriaeth sylfaenol ar gyfer unrhyw newidiadau o'r fath. Awgrymodd y Cadeirydd y dylid hefyd ganolbwyntio ar hyrwyddo gwelliannau i'r system sylfaenol, megis datblygu adnodd chwilio a gwaith ehangach i foderneiddio'r broses gofrestru. Nododd y Bwrdd y newidiadau a ragwelir gan lywodraeth y DU i'r Ddeddf Seneddau Tymor Penodol. Un canlyniad posibl fyddai cyfnod gweinyddu byrrach cyn etholiadau, fel oedd yn digwydd cyn y ddeddf.

Roedd natur y gwaith adrodd ôl-etholiad y tro hwn yn cael ei hystyried. Roedd angen cyhoeddi adroddiadau cyn etholiadau mis Mai. Roedd cyfleoedd i rannu negeseuon pwysig am etholiadau yn y dyfodol, yn ogystal â'r ddyletswydd statudol i'w cyflawni.

Nododd y Bwrdd fod y Comisiwn wedi paratoi'n dda ar gyfer yr etholiadau, gwelwyd bod yr etholiad wedi'i gynnal yn dda ar y cyfan, ac roedd y canlyniad yn ddibynadwy heb unrhyw amheuaeth. Nododd y Cyfarwyddwr Gweinyddu Etholiadau a Chanllawiau y gwahanol heriau a ddeilliodd o etholiadau cyfunol, fel ym mis Mai 2020, yn hytrach nag etholiad annibynnol.

Dywedodd y Cyfarwyddwr Cyfathrebu, Polisi ac Ymchwil wrth y Bwrdd am y meysydd lle roedd llywodraeth y DU wedi cyhoeddi ei blaenoriaethau ar gyfer newidiadau polisi a rheoliadol a fyddai'n effeithio ar waith y Comisiwn. Roedd ansicrwydd o hyd ynghylch lefel yr uchelgais a'r amserlenni mewn rhai meysydd o hyd. Serch hynny, roedd yn glir bod gan yr holl newidiadau arfaethedig oblygiadau sylweddol i waith y Comisiwn dros dymor y Senedd, er bod llawer o hyn eisoes wedi'i adlewyrchu yn ein gwaith cynllunio presennol.

Ystyriodd y Bwrdd rai o flaenoriaethau polisi penodol y llywodraeth, gan gynnwys newidiadau i ba mor aml y dylid ailymgeisio i bleidleisio drwy'r post, a goblygiadau'r Comisiwn Cyfansoddiad, Democratiaeth a Hawliau arfaethedig. Myfyriodd y Bwrdd ar y ffordd y gellid mynd i'r afael â'r rhain yn ein cynllun corfforaethol. Cadarnhaodd y cyfarwyddwr Cyfathrebu, Polisi ac Ymchwil y byddai'r Comisiwn yn parhau i gyflwyno'r achos dros ei flaenoriaethau polisi, er nad oedd y rhain yn flaenoriaethau i lywodraeth y DU ar hyn o bryd. 

Ystyriodd y Bwrdd feysydd eraill lle gallai llywodraeth y DU wneud newidiadau i'r polisi, megis ar bleidleiswyr tramor. Dylid bod yn barod i bwyso am atebion arloesol o dan amgylchiadau o'r fath. Ystyriodd y Bwrdd adroddiad terfynol arfaethedig Comisiwn y Gyfraith ynghylch diwygio cyfraith etholiadol, y byddai angen i'r llywodraeth ymateb iddo.

Penderfynwyd: Y dylid cytuno ar y papur.

Amlinellodd y Prif Weithredwr ein dull gweithredu i gyflawni ein rhwymedigaeth i baratoi cynllun corfforaethol i'w ystyried gan Bwyllgor y Llefarydd yn dilyn Etholiad Cyffredinol Seneddol y DU. O ganlyniad i gyfyngiadau amser, byddem yn paratoi cynllun corfforaethol dros dro ar gyfer Pwyllgor y Llefarydd, ac yn gofyn am ganiatâd i baratoi cynllun corfforaethol mwy cynhwysfawr ar gyfer 2021. Roedd y papur hwn yn adlewyrchu trafodaeth cyfarfod Bwrdd y Comisiwn ym mis Rhagfyr 2019. Roedd y prif amcangyfrif yn cynnwys cynnydd arfaethedig yn ein cyllideb graidd, a oedd yn unol â'r cynnydd i Swyddfa'r Cabinet. 

Edrychodd y Cyfarwyddwr Cyllid a Gwasanaethau Corfforaethol yn fanwl ar ffigurau'r gyllideb arfaethedig. Roedd dros hanner y cynnydd arfaethedig o ganlyniad i'r newidiadau cyfrifyddu mewn perthynas â phrydlesu swyddfeydd nad oedd modd eu haddasu. Roedd nifer y digwyddiadau etholiadol yn 2020 a 2021, a'u pwysogrwydd, wedi effeithio ar y gyllideb digwyddiadau arfaethedig. At hynny, roedd gwaith rheoleiddio wedi mynd rhagddo gan Etholiad Seneddol Ewrop ac Etholiad Cyffredinol Seneddol y DU, ynghyd â'r angen i weithio gyda llywodraethau ar eu blaenoriaethau etholiadol datganedig. 

Pwysleisiodd y Bwrdd fod angen i'r llythyr eglurhaol i Bwyllgor y Llefarydd i ategu'r cynllun corfforaethol nodi'n glir y rhesymau dros y cais am gynnydd cymharol fach i'r gyllideb graidd, gan gynnwys i ba raddau yr oedd y gwaith i gefnogi rhaglenni'r llywodraethau wedi llywio hyn. Dylid hefyd bwysleisio bod y ddisgyblaeth a'r
trylwyredd a ddangoswyd gennym wrth gynllunio a rheoli ein cyllideb, ac osgoi unrhyw argraff o hunanlongyfarch.

Penderfynwyd:

Dylid cymeradwyo'r Cynllun Corfforaethol dros dro ar gyfer 2020/2025 a'r gyllideb, fel y'u nodir yn yr Atodiad i'r eitem hon

Y dylid cytuno ar y Prif Amcangyfrif ar gyfer 2020/2021 sy'n atodedig (gyda Chyfansymiau Rheolaethau Seneddol wedi'u nodi yn Nhabl 4 y ddogfen), sy'n ymgorffori'r cyllidebau hynny, a Chynllun Corfforaethol 2020/2025 i'w cyflwyno i Bwyllgor y Llefarydd 

Y dylid cytuno i ddirprwyo awdurdod i'r Prif Weithredwr fel Swyddog Cyfrifyddu, gan weithio gyda'r Cadeirydd, wneud mân ddiwygiadau i'r Cynllun Corfforaethol a'r Prif Amcangyfrif er mwyn adlewyrchu datblygiadau annisgwyl rhwng cymeradwyaeth y Bwrdd a'i gyflwyno i Bwyllgor y Llefarydd. 

Gwnaeth y Prif Weithredwr atgoffa'r Bwrdd mai'r cynllun corfforaethol hwn fyddai'r tro cyntaf y byddem yn adrodd i dair senedd: Y Senedd, San Steffan a Senedd yr Alban. Roedd angen ystyried eu cylchoedd cyllideb gwahanol.

Esboniodd y Pennaeth Cynllunio, Perfformiad a Llywodraethu yr amserlen ar gyfer paratoi cynllun corfforaethol cynhwysfawr. Er mwyn datblygu'r cynllun corfforaethol ar gyfer 2021/26, byddai'r Comisiwn yn creu map strategaeth sy'n dangos sut mae holl elfennau'r cynllun yn cysylltu mewn ffordd resymegol, ac yn dangos cysylltiad agos rhwng adroddiadau perfformiad yn â hynny. Yna, byddai'r cynllun naratif yn cael ei ysgrifennu yn unol â'r map strategaeth, gan drosi'r map strategaeth yn stori y gall pawb ei deall yn hawdd. Hefyd, byddai ymgysylltiad cynnar ac agos â rhanddeiliaid allweddol.

Cadarnhaodd y Pennaeth Cynllunio Strategol a Pherfformiad y dyddiadau cau ar gyfer paratoi'r cynllun hwn. Er na fyddai Pwyllgor y Llefarydd yn edrych ar y cynllun corfforaethol tan fis Chwefror/Mawrth 2021, byddai'n rhaid i anelu at ddyddiad cau ym mis Medi 2020 er mwyn i ni fodloni'r terfyn amser a bennwyd gan y gweinyddiaethau datganoledig. Nododd y Cyfarwyddwr Cyllid a Gwasanaethau Corfforaethol y byddai  Senedd Cymru a senedd yr Alban yn cyfrannu cyllid cyfrannol at y Comisiwn, ac y byddent yn disgwyl eglurder ynglŷn â'r hyn roeddent wedi'i ariannu.

Roedd y Bwrdd yn hyrwyddo trafodaethau cynnar am y strategaeth â rhanddeiliaid, yn ystyried rhinweddau defnyddio grwpiau ffocws i ategu'r sylfaen wybodaeth ymchwil, ac yn annog ymgysylltu â grwpiau, gan gynnwys pobl ifanc, yr oeddem fel arfer yn cael llai o gyswllt â nhw.

Penderfynwyd: Y dylid cytuno ar y papur.

Penderfynwyd: Y dylai'r papur gael ei nodi.

Penderfynwyd: Y dylai'r papur gael ei nodi.

Penderfynwyd: Y dylai'r papur gael ei nodi.