Cod Ymddygiad ar gyfer Ymgyrchwyr yn etholiadau Senedd yr Alban, Senedd Cymru, cyngor yr Alban ac etholiadau lleol Cymru

Cofrestru etholiadol, pleidleisio drwy’r post, pleidleisio drwy ddirprwy a gorsafoedd pleidleisio

Mae ymgyrchwyr yn elfen hanfodol o ddemocratiaeth iach, a dylid cefnogi a diogelu eu hawl i gyflwyno eu dadleuon i bleidleiswyr. Fodd bynnag, mae yr un mor bwysig sicrhau nad yw gweithgareddau ymgyrchwyr yn codi amheuaeth ynghylch uniondeb y broses etholiadol. 

Mae'r Cod hwn yn darparu canllaw i ymgyrchwyr, gweinyddwyr etholiadau a heddluoedd ynghylch beth a gaiff ac na chaiff ei ystyried yn ymddygiad derbyniol mewn gorsafoedd pleidleisio ac yn y gymuned yn ystod y cyfnod cyn y diwrnod pleidleisio. 

Fel egwyddor arweiniol, os bydd unrhyw amheuaeth ynghylch gweithgaredd penodol, dylai ymgyrchwyr ystyried “Beth fyddai arsylwr rhesymol yn ei feddwl?” 

Gellir dod o hyd i ganllawiau manylach am droseddau etholiadol yn y canllawiau i ymgeiswyr ac asiantiaid, sydd ar gael yn:https://www.electoralcommission.org.uk/cy/rwyf-yneg-pleidleisiwr/ymgeisydd-neu-asiant.

Anfonwyd y Cod at bob plaid wleidyddol gofrestredig ym Mhrydain Fawr, a bydd Swyddogion Canlyniadau yn tynnu sylw'r holl ymgeiswyr a phleidiau sy'n ymladd etholiadau perthnasol ato. 

Gall rhai Swyddogion Canlyniadau nodi'r angen i ddatblygu a cheisio cytundeb i ddarpariaethau lleol penodol sy'n ategu telerau'r Cod hwn, er mwyn mynd i'r afael â risgiau lleol a nodwyd. Rhaid i Swyddogion Canlyniadau ymgynghori ag ymgyrchwyr lleol a'r Swyddogion Enwebu cenedlaethol perthnasol yn ogystal â heddluoedd er mwyn sicrhau cytundeb lleol priodol i ddarpariaethau o'r fath, a dylent sicrhau eu bod yn cael eu cyfleu i ymgeiswyr yn lleol a'u bod yn eu deall yn iawn.

Cwmpas y cod hwn

Mae'r cod hwn yn cwmpasu'r holl bobl hynny sy'n cymryd rhan weithredol mewn gwaith ymgyrchu yn yr achosion canlynol:

  • Etholiadau Senedd yr Alban
  • Etholiadau cynghorau'r Alban
  • Refferenda a gynhelir o dan ddeddfwriaeth Senedd yr Alban 
  • Etholiadau Senedd Cymru
  • Etholiadau lleol yng Nghymru
  • Refferenda a gynhelir o dan ddeddfwriaeth Senedd Cymru 
Etholiadau a refferenda eraill ym Mhrydain Fawr

NID yw'r cod hwn yn gymwys i unrhyw ddigwyddiadau pleidleisio eraill. Gellir dod o hyd i'r cod ymddygiad i ymgyrchwyr ar gyfer mathau eraill o etholiadau a refferenda ym Mhrydain Fawr yma ac mae hwn yn cwmpasu:

  • Etholiadau Senedd y DU (yng Nghymru, Lloegr, a'r Alban)
  • Is-etholiadau Senedd y DU
  • Etholiadau lleol yn Lloegr
  • Refferenda lleol yn Lloegr
  • Etholiadau Comisiynwyr yr Heddlu a Throseddu (ac etholiadau Comisiynwyr yr Heddlu, Tân a Throseddu) yng Nghymru a Lloegr  

Ystyr y term “ymgyrchydd”

Mae pob cyfeiriad at ymgyrchwyr yn y cod hwn yn cynnwys:

  • Ymgeiswyr sy'n sefyll etholiad, eu hasiantiaid, eu staff a'u cefnogwyr  
  • Swyddogion, aelodau a chefnogwyr plaid wleidyddol sy'n ymgyrchu mewn etholiad
  • Pobl eraill a sefydliadau sy'n ymgyrchu o blaid neu yn erbyn ymgeisydd, grŵp o ymgeiswyr neu blaid mewn etholiad  
  • Pobl a sefydliadau sy'n ymgyrchu o blaid neu yn erbyn canlyniad penodol mewn refferendwm 

Cydymffurfio â'r cod hwn

Dylid codi unrhyw bryderon fod y cod hwn wedi ei dorri gyda'r ymgeisydd, y blaid wleidyddol neu'r ymgyrchydd dan sylw yn gyntaf. 

Dylid tynnu sylw'r Comisiwn Etholiadol at unrhyw bryderon pellach. Bydd y Comisiwn yn eu codi gyda'r blaid neu'r ymgyrchydd perthnasol os yw hynny'n briodol, a bydd yn cytuno ar gamau priodol i ddatrys y sefyllfa neu atal unrhyw doriad rhag codi eto.