Guidance for the GLRO administering the GLA elections

Er mwyn eich helpu i ateb unrhyw heriau, bydd angen i chi sefydlu prosesau ar gyfer cydweithredu a chyfathrebu effeithiol rhwng y gwahanol Swyddogion Canlyniadau yn eich ardal heddlu.

Bydd angen hefyd i chi roi cynlluniau manwl a chadarn ar waith i fonitro a chynnal uniondeb drwy'r ardal heddlu gyfan.

Mae sawl pwynt allweddol y dylech ei ystyried yn ystod eich cynlluniau ar gyfer yr etholiadau hyn, gan gynnwys:

• a ydych wedi trefnu pleidleisiau cyfun yn eich ardal heddlu, a graddau unrhyw gyfuno o'r fath
• y posibilrwydd o gyfuno unrhyw is-etholiadau â'r etholiad ar gyfer Comisiynydd yr Heddlu a Throseddu
• nifer y pleidleiswyr a ragwelir a sut mae hyn yn effeithio ar bob cam o'ch gwaith cynllunio ar gyfer yr etholiad
• gwybodaeth a phrofiad Swyddogion Canlyniadau Lleol yn eich ardal a'r prosesau sy'n rhan o'r math hwn o etholiad
• rheoli proses anerchiadau etholiadol ymgeiswyr, gan gynnnwys lanlwytho datganiadau ymgyrch ymgeiswyr i'r wefan
• gwybodaeth a phrofiad ymgeiswyr ac asiantiaid, gyda'r posibilrwydd y bydd nifer sylweddol o ymgeiswyr newydd neu lai profiadol a'r posibilrwydd y bydd mwy o ymholiadau na'r niferoedd rydych yn gyfarwydd ag ymateb iddynt mewn etholiadau eraill
• unrhyw newidiadau i'r dirwedd wleidyddol drwy'r ardal heddlu gyfan, neu unrhyw rannau ohoni, ac unrhyw effaith sy'n deillio o hyn
• cryn sylw gan bleidleiswyr, ymgeiswyr a'r cyfryngau a sut rydych yn rheoli disgwyliadau unrhyw randdeiliaid sydd â diddordeb yn y canlyniad

Bydd yr etholiadau hyn yn achosi eu heriau penodol eu hunain, a'ch gwaith chi yw cynnal etholiad ar gyfer Comisiynydd yr Heddlu a Throseddu sydd wedi'i drefnu'n dda a all gael cryn sylw – gan bleidleiswyr, ymgeiswyr a'r cyfryngau.

Dylech ystyried a dysgu gwersi o brofiadau o bob etholiad diweddar yn eich ardal.

Natur etholiad ar gyfer Comisiynydd yr Heddlu a Throseddu

Bydd yr etholiadau yn golygu cyd-drefnu ar draws ffiniau nifer o ardaloedd awdurdod lleol, gan gynnwys strategaeth ymgysylltu â'r cyhoedd sydd wedi'i chyd-drefnu.  

Gallai'r dirwedd wleidyddol newidiol olygu, hyd yn oed mewn mannau lle y bu mwyafrifoedd mawr yn draddodiadol, na fydd hyn yn wir mwyach, gan olygu y gallai'r ffocws a'r amgylchiadau fod yn wahanol i unrhyw beth a brofwyd yn eich ardal o'r blaen.

Efallai y bydd nifer o ymgeiswyr ac asiantiaid newydd neu lai profiadol sy'n anghyfarwydd ag arferion a phrosesau etholiad ac y bydd angen eich cymorth arnynt er mwyn gallu cymryd rhan yn effeithiol. Mae'n bosibl bod y rhai sy'n fwy profiadol wedi cael profiad cyfyngedig o sefyll etholiad i fod yn Gomisiynydd yr Heddlu a Throseddu. 

O ystyried y posibilrwydd o etholiadau agos sy'n cael eu hymladd yn galed, dylech fod yn barod am sylw mawr i uniondeb yr etholiadau. Bydd honiadau ac achosion o dwyll etholiadol nid yn unig yn cael effaith negyddol ar hyder etholwyr ac ymgyrchwyr, ond gallant hefyd gael effaith sylweddol ar eich gallu i reoli'r broses etholiadol yn effeithiol. 

Felly, mae'n hollbwysig eich bod:

• yn rhoi cynlluniau manwl a chadarn ar waith i fonitro a chynnal uniondeb yr etholiadau yn eich ardal
• yn gweithio'n agos gyda'r heddlu lleol, gan sicrhau bod gennych linellau cyfathrebu da ar waith ar gyfer atgyfeirio unrhyw honiadau.

Maint a'r nifer sy'n pleidleisio

Bydd angen i sawl agwedd ar gynllunio'r etholiadau adlewyrchu tybiaethau o ran y niferoedd sy'n debygol o bleidleisio. Mae'n hollbwysig eich bod yn llunio rhagdybiaethau o'r fath ar gam cynnar yn y gwaith cynllunio gan nad oes fawr ddim cyfle i addasu cynlluniau yn ddiweddarach yn y broses. Mae heriau bob amser o ran datblygu rhagdybiaethau cynllunio o'r fath, gan ei bod yn aml yn anodd rhagweld cyn cyfnod yr etholiad faint o bobl sy'n debygol o bleidleisio yn yr etholiadau penodol. 

O ystyried y posibilrwydd y bydd cryn ddiddordeb yn yr etholiadau, na fydd rhywfaint o hynny'n dod i'r amlwg tan yn agos i'r etholiadau, dylai'r posibilrwydd o niferoedd mawr yn pleidleisio gael ei adlewyrchu ym mhob agwedd ar y gwaith cynllunio ar gyfer yr etholiadau. 

Wrth i'r etholiadau nesáu, bydd y cyd-destun yn parhau i newid wrth i'r ymgyrchoedd ddatblygu. Bydd angen i chi fod yn barod i ymateb i ddigwyddiadau a allai gael effaith ar gynnal yr etholiadau'n effeithiol, a fydd yn cynnwys cael cynlluniau wrth gefn cadarn i'w rhoi ar waith os bydd angen. 

Mewn unrhyw etholiad ceir y posibilrwydd y bydd nifer mawr o geisiadau i gofrestru a cheisiadau am dystysgrifau awdurdod pleidleiswyr yn cael eu gwneud yn agos i'r dyddiad cau. Dylid disgwyl hyn a'i ymgorffori yng ngwaith cynllunio Swyddogion Canlyniadau Lleol, gan adlewyrchu'r gwersi a ddysgwyd gan Swyddogion Cofrestru Etholiadol o brofiadau digwyddiadau etholiadol diweddar. 

Bydd nifer y pleidleiswyr hefyd yn effeithio ar gynllunio ar gyfer prosesau dilysu a chyfrif. Mae'n hollbwysig bod darpariaeth briodol yn cael ei gwneud i sicrhau bod prosesau dilysu a chyfrif mor gywir ac effeithlon â phosibl. Bydd angen i chi gydgysylltu amseriad a threfniadau dilysu a chyfrif er mwyn sicrhau y cânt eu cynnal mewn modd amserol ac effeithiol drwy'r ardal heddlu gyfan. 

Bydd amrywiaeth o ffactorau eraill yn effeithio ar y ffordd y caiff y broses o ddilysu a chyfrif pleidleisiau ei rheoli ym mhob ardal heddlu – bydd maint, poblogaeth, daearyddiaeth a demograffeg ardal yr heddlu, a faint o etholiadau sy'n cael eu cyfuno, os o gwbl, i gyd yn cael effaith ar yr opsiynau sydd ar gael i reoli'r rhan hon o'r broses. Mae hyn yn atgyfnerthu'r angen am ymgysylltu ac ymgynghori'n gynnar ynglŷn â sut y caiff y rhain eu rheoli.

Gallai sylw'r cyfryngau ar y broses o ddilysu a chyfrif y pleidleisiau a datgan y canlyniad fod yn sylweddol. Bydd yn bwysig rheoli disgwyliadau, nid yn unig o ran y cyfryngau ond hefyd bawb sydd â diddordeb yn y canlyniadau, drwy ymgynghori ar eich dull arfaethedig o weithredu ac wedyn nodi'n glir yr hyn rydych yn bwriadu ei wneud ac erbyn pryd, yn enwedig pan fydd etholiadau cyfunol yn effeithio ar eich amseroedd datgan canlyniadau disgwyliedig.