Container landing page
Cynhyrchwyd y canllawiau hyn i gefnogi Swyddogion Cofrestru Etholiadol i gynllunio ar gyfer a darparu gwasanaethau cofrestru etholiadol o safon.
Maent wedi'u datblygu mewn ymgynghoriad agos â chydweithwyr ar draws y gymuned etholiadol, gan gynnwys Cymdeithas Prif Weithredwyr Awdurdodau Lleol (SOLACE), Cymdeithas y Gweinyddwyr Etholiadol (AEA), Cymdeithas Aseswyr yr Alban (SAA), Bwrdd Cynghori a Chydlynu Etholiadol y DU (ECAB), y Gweithgor Etholiadau, Cofrestru, a Refferenda (ERRWG), a Gweithgor Ymarferwyr Etholiadol Cymru (WEPWG).
Mae'n adlewyrchu rhwymedigaethau cyfreithiol y Swyddogion Cofrestru Etholiadol a'r hyn yr ydym ni, a chydweithwyr ar draws y gymuned etholiadol, yn credu y dylai Swyddogion Cofrestru Etholiadol ei ddisgwyl gan eu staff wrth gynllunio ar gyfer a darparu gwasanaethau cofrestru etholiadol o safon.
Mae'r canllawiau wedi'u cyfeirio at y Swyddogion Cofrestru Etholiadol a'r dyletswyddau y maent yn eu cyflawni. Gan y gall y dyletswyddau hyn, yn ymarferol, gael eu cyflawni gan ddirprwyon a/neu staff penodedig, byddwn yn defnyddio'r term 'chi' drwy gydol y canllawiau hyn i olygu'r Swyddog Cofrestru Etholiadol a phwy bynnag sy'n cyflawni swyddogaethau'r Swyddog ar eu rhan.
Trwy gydol y canllaw hwn rydym yn defnyddio 'rhaid' i gyfeirio at ofyniad cyfreithiol penodol a 'gall / dylai' ar gyfer arfer argymelledig.
Er mwyn eich helpu i ddefnyddio'r canllaw hwn rydym wedi cynhyrchu dogfen Holi ac Ateb a ddylai ateb unrhyw ymholiadau cychwynnol sydd gennych.
Diweddariadau i'n canllawiau
Eich rôl a'ch cyfrifoldebau fel Swyddog Cofrestru Etholiadol
Eich rôl a'ch cyfrifoldebau fel Swyddog Cofrestru Etholiadol
Fel Swyddog Cofrestru Etholiadol (ERO) rydych chi'n gyfrifol am lunio a chynnal y gofrestr etholwyr.
Mae'r canllaw hwn yn cwmpasu penodi EROs, eich dyletswyddau i gynnal canfasio blynyddol ac i gynnal y gofrestr trwy gydol y flwyddyn, a'r adnoddau sydd eu hangen i'ch cefnogi yn eich dyletswyddau.
Sut mae Swyddogion Cofrestru Etholiadol yn cael eu penodi?
Er mwyn gallu pleidleisio mewn etholiadau yng Nghymru, mae'n rhaid i enw person fod ar gofrestr etholwyr. Fel ERO, rydych chi'n gyfrifol am lunio'r gofrestr etholwyr.
Rhaid i gyngor pob cyngor sir neu fwrdeistref sirol benodi swyddog cyfredol y cyngor i fod yn ERO.
Dylai'r ERO fod yn uwch swyddog, er enghraifft y Prif Weithredwr/Pennaeth y Gwasanaeth Cyflogedig, a dylai ymgymryd â hyfforddiant perthnasol i sicrhau ei fod yn feddu ar ac yn cynnal y sgiliau sy'n ofynnol ar gyfer y rôl.
Beth yw dyletswyddau Swyddog Cofrestru Etholiadol?
Mae'r swyddogaethau statudol, gan gynnwys dyletswyddau'r ERO, wedi'u nodi mewn deddfwriaeth. Gellir gosod dyletswyddau pellach trwy gyfarwyddyd yr Ysgrifennydd Gwladol.
Mae gan yr Ysgrifennydd Gwladol bŵer i gyfarwyddo EROs i gyflawni eu swyddogaethau mewn perthynas ag etholiadau Seneddol y DU ac etholiadau cyfun, ond dim ond ar, neu yn unol ag argymhelliad y Comisiwn Etholiadol y gall arfer y pŵer cyfeirio hwn. Geinidogion Cymru sy'n meddu ar y pŵer hwn mewn perthynas ag etholiadau Senedd Cymru ac etholiadau llywodraeth leol Cymru.1
Rhaid i'r awdurdod lleol a'ch penododd yn ERO ddarparu'r adnoddau sydd eu hangen i gyflawni eich swyddogaethau statudol. Rhaid i'r awdurdod lleol a'ch penododd dalu unrhyw gostau yr aethoch iddynt wrth gyflawni eich swyddogaethau.2
- 1. Adran 45, Gorchymyn Gweinidogion Cymru (Trosglwyddo Swyddogaethau) 2018 ↩ Back to content at footnote 1
- 2. Adrannau 52 a 54 RPA 1983 ↩ Back to content at footnote 2
Cynnal y gofrestr
Cynnal y gofrestr
Y gofrestr etholiadol
Fel ERO mae'n ddyletswydd arnoch i gynnal:
- cofrestr etholwyr seneddol
- cofrestr etholwyr llywodraeth leol1
Mae'r cofrestrau hyn yn cynnwys manylion y rheiny sydd wedi'u cofrestru i bleidleisio a dylid eu cyfuno cyn belled ag y bo'n ymarferol. Dylid cymryd unrhyw gyfeiriad at 'y gofrestr' yn ein canllaw fel cyfeiriad at y cofrestrau cyfun oni nodir yn wahanol.
Mae'r etholfraint ar gyfer etholiadau Senedd Cymru wedi'i hestyn i gynnwys pobl ifanc 16 a 17 oed. Maent yn gymwys i bleidleisio yn etholiadau Senedd Cymru a gynhelir ar neu ar ôl 5 Ebrill 2021.2
Mae hyn yn golygu y bydd y gofrestr llywodraeth leol yn cynnwys pobl ifanc 16 a 17 oed fel etholwyr llawn. Hefyd, mae hawl gan bobl 15 oed a rhai sy'n 14 oed gael eu cynnwys ar y gofrestr llywodraeth leol fel 'cyrhaeddwyr'. Cyrhaeddwr yw rhywun sy'n 16 oed ymhen y deuddeg mis sy'n dilyn y 1af o Ragfyr ar ôl y 'dyddiad perthnasol'.
Bydd angen i'r gofrestr gyfun egluro'r dyddiad y bydd y rhai sydd o dan 18 oed yn troi'n 18 oed er mwyn dangos yn glir eu cymhwysedd i bleidleisio mewn gwahanol etholiadau.
Rhaid peidio â chynnwys unrhyw wybodaeth am y rhai dan 16 oed ar unrhyw fersiwn o'r gofrestr a gyhoeddir neu sydd ar gael fel arall, ac eithrio mewn amgylchiadau cyfyngedig iawn. Am wybodaeth bellach, gweler ein canllawiau ar fynediad a chyflenwad y gofrestr.
Mae'r etholfraint ar gyfer etholiadau Senedd Cymru hefyd wedi'i estyn i gynnwys gwladolion tramor cymwys. Maent yn gymwys i bleidleisio yn etholiadau Senedd Cymru a gynhelir ar neu ar ôl 5 Ebrill 2021.3
Rhaid i gofnod unrhyw berson yn y cofrestrau cyfun sydd wedi'i gofrestru fel etholwr llywodraeth leol yn rhinwedd ei fod yn ddinesydd tramor cymwys nodi hynny.
Y gofrestr olygedig
Rhaid i chi hefyd gynhyrchu fersiwn olygedig (neu 'agored') o'r gofrestr.4
Yn y canllawiau hyn rydym yn defnyddio'r term 'cofrestr olygedig', gan mai dyma'r term technegol a ddefnyddir yn y ddeddfwriaeth. Defnyddir 'cofrestr agored' i ddisgrifio'r gofrestr olygedig aelodau'r cyhoedd i'w gwneud hi'n haws deall pwrpas y gofrestr hon a sut mae'n cael ei defnyddio. Pan soniwn am y gofrestr olygedig yn y cyd-destun hwn, byddwn yn cyfeirio at y gofrestr olygedig fel y 'gofrestr agored'.
Dim ond enwau a chyfeiriadau'r rheiny ar y gofrestr lawn sydd heb ddewis i'w manylion beidio ag ymddangos ar y gofrestr olygedig sydd ar y gofrestr olygedig.
Mae unigolion o dan 16 oed yn cael eu heithrio o'r gofrestr olygedig yn awtomatig.
Cofnodion pleidleisio absennol
Yn ychwanegol at gynnal y gofrestr, mae hefyd arnoch ddyletswydd i brosesu ceisiadau am bleidleisiau absennol, cynnal y cofnod pleidleisiau absennol a chynhyrchu'r rhestrau o bleidleiswyr absennol ar gyfer etholiad.5
Mae rhagor o wybodaeth ar gael yn ein canllawiau ar bleidleisio absennol.
- 1. Adran 9 Deddf Cynrychiolaeth y Bobl (RPA) 1983 ↩ Back to content at footnote 1
- 2. Adran 10, Deddf Senedd ac Etholiadau (Cymru) 2020 ↩ Back to content at footnote 2
- 3. Adran 11, Deddf Senedd ac Etholiadau (Cymru) 2020 ↩ Back to content at footnote 3
- 4. Rheoliad 93 Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl (Cymru a Lloegr) 2001 (Rheoliadau 2001) ↩ Back to content at footnote 4
- 5. Atodlen 4 Deddf Cynrychiolaeth y Bobl (RPA) 2000 a Rheoliad 45 RPR (Cymru a Lloegr) 2001 ↩ Back to content at footnote 5
Sicrhau bod cofrestrau'n gywir ac yn gyflawn
Sicrhau bod cofrestrau'n gywir ac yn gyflawn
Bydd angen i chi gyhoeddi cofrestrau sydd mor gywir a chyflawn â phosib.
Trwy 'gywir' rydym yn golygu nad oes unrhyw gofnodion ffug a thrwy 'gyflawn' rydym yn golygu bod pawb sydd â hawl i gael cofnod mewn cofrestr etholiadol wedi'i gofrestru.
Mae arnoch ddyletswydd yn unol ag Adran 9A Deddf Cynrychiolaeth y Bobl 1983 (fel y'i diwygiwyd gan Ddeddf Cofrestru a Gweinyddu Etholiadol 2013) i gymryd yr holl gamau angenrheidiol i gydymffurfio â'r ddyletswydd i gynnal y gofrestr etholiadol, ac i sicrhau, cyn belled ag sy'n rhesymol ymarferol, fod pawb sy'n gymwys (ac neb arall) wedi'i gofrestru arni.1
Mae'r camau sy'n ofynnol o dan Adran 9A yn cynnwys:
- anfon o leiaf un cyfathrebiad canfasio i unrhyw gyfeiriad
- anfon ffurflen ganfasio fwy nag unwaith
- gwneud ymholiadau o dy i dy ar fwy nag un achlysur
- cysylltu dros y ffôn ar un achlysur neu ragor
- cysylltu mewn unrhyw fodd arall y mae'r swyddog cofrestru yn credu ei bod yn addas gyda phobl nad oes ganddynt gofnod mewn cofrestr
- archwilio unrhyw gofnodion gan unrhyw berson y mae ganddo hawl ei archwilio yn unol â neu yn rhinwedd unrhyw ddeddfiad neu gyfraith
- darparu hyfforddiant i bobl o dan ei gyfarwyddyd neu ei reolaeth mewn perthynas â chyflawni'r ddyletswydd
Rhaid i chi ystyried pob un o'r camau a restrir a chymryd pob cam yr ystyriwch eu bod angenrheidiol er mwyn cyflawni'ch dyletswydd i gynnal y gofrestr etholwyr. Nid oes angen cymryd y camau mewn unrhyw drefn benodol.
Os methwch â chymryd y camau hyn, efallai y byddwch yn torri dyletswydd swyddogol, a all, ar ôl euogfarn ddiannod, arwain at ddirwy nad yw'n uwch na lefel 5 ar y raddfa safonol.2
Er bod dyletswydd Adran 9A i gymryd yr holl gamau angenrheidiol i sicrhau bod eich cofrestrau'n gywir ac yn gyflawn yn dal i fod yn berthnasol, nid yw'r gofyniad i gynnal ymholiadau o dŷ i dŷ fel rhan o'r canfasio blynyddol wedi'i estyn i bobl ifanc 14 a 15 oed.
Mae'n ofynnol i chi hefyd yn ôl y gyfraith gymryd camau penodol i fynd ar drywydd diffyg ymatebion canfasio penodol, gan gynnwys cysylltu â'r eiddo neu unigolyn.
Bydd angen i unrhyw etholwyr newydd a nodir hefyd gael Gwahoddiad i Gofrestru a ffurflen gais i gofrestru, a bydd angen i chi gymryd y camau penodol - atgoffa ddwywaith ac ymweliad personol i ddilyn diffyg ymateb i wahoddiad i gofrestru.3
Ni fydd y prosesau hyn i gyd yn llinol a bydd angen eu cynnal ar yr un pryd.
Mae'r dyletswyddau hyn yn berthnasol trwy gydol y flwyddyn ac nid yn ystod y cyfnod canfasio yn unig.
Rydym yn darparu rhagor o ganllawiau i'ch helpu i gynhyrchu'r Gwahoddiad i Gofrestru a'r ffurflen gofrestru yn ein canllawiau llythyrau a ffurflenni.
Nid oes angen ymweliad personol â phobl ifanc 14 neu 15 oed nad ydynt wedi ymateb i Wahoddiad i Gofrestru ar unrhyw adeg yn ystod y flwyddyn.4
Os na ymwelwch â'r aelwyd, dylech ystyried pa fecanweithiau eraill y gallwch eu defnyddio i annog ymateb gan y rheiny yn y grŵp oedran hwn. Er enghraifft, fe allech chi gysylltu â phobl ifanc dan 16 oed trwy e-bost os ydych chi'n meddu ar eu cyfeiriad e-bost. Hefyd, fel rhan o unrhyw weithgaredd canfasio dilynol, efallai y bydd cyfle i atgoffa unrhyw oedolion sy'n byw mewn cyfeiriad bod gan bobl ifanc 15 oed a rhai pobl ifanc 14 oed hawl i gofrestru a gofyn iddynt annog unrhyw bobl ifanc 14/15 oed yn y cyfeiriad i wneud cais i gofrestru ar-lein.
Dylech hefyd ystyried gweithio gyda phartneriaid sy'n gweithio yn benodol gyda phobl ifanc, neu sydd â dylanwad arnynt, ac adlewyrchu hyn yn eich cynlluniau. Am wybodaeth bellach, gweler Cynllunio ar gyfer cofrestru ac ymgysylltu â'r cyhoedd trwy gydol y flwyddyn.
Rydym wedi cynhyrchu adnodd ar gyfer ymgysylltu â phobl ifanc a chyrhaeddwyr.
- 1. Adran 9A Deddf Cynrychiolaeth y Bobl 1983 ↩ Back to content at footnote 1
- 2. Adran 63 RPA 1983 ↩ Back to content at footnote 2
- 3. Rheoliad 32ZB RPR (Cymru a Lloegr) 2001 ↩ Back to content at footnote 3
- 4. Rheoliad 32ZD RPR (3A) (Cymru a Lloegr) 2001 ↩ Back to content at footnote 4
Cynnal ymholiadau o dŷ i dŷ trwy gydol y flwyddyn
Mae’n ofynnol i chi gynnal ymholiadau o dŷ i dŷ trwy gydol y flwyddyn1
a dylech fod â’r staff priodol i ymgymryd â’r ymweliadau hyn.2
Gellir defnyddio’r ymweliadau ar gyfer y canlynol:
- gwneud ymholiadau gydag unigolion sydd heb ymateb i wahoddiad i gofrestru
- canfod newidiadau i eiddo, megis adeiladau newydd neu newidiadau i eiddo cyfredol, i’ch helpu i ddiweddaru eich cronfa ddata eiddo
- helpu etholwyr y mae angen cymorth ychwanegol arnynt i wneud cais i gofrestru neu ymateb i’ch ymholiadau
Dylid cynnwys hyfforddiant diogelu data yn eich hyfforddiant ar gyfer pob aelod staff a chanfasiwr a fydd yn cynnal ymholiadau dŷ i dŷ. Bydd hyn yn eich helpu i ymgorffori’r egwyddorion diogelu data yn eich gwaith a dangos eich bod yn cydymffurfio â deddfwriaeth diogelu data.
Gellir cael rhagor o wybodaeth ynghylch cynllunio, hyfforddi, a recriwtio staff, gan gynnwys canfaswyr, yn y cynllun staffio ar gyfer cyflawni’r canfasiad blynyddol.
- 1. Adran 9A RPA 1983 ↩ Back to content at footnote 1
- 2. Rheoliad 8 RPR 2001 ↩ Back to content at footnote 2
Annog cyfranogiad
Annog cyfranogiad
Mae'n ddyletswydd arnoch i gymryd unrhyw gamau sy'n briodol yn eich barn chi i annog cyfranogiad etholwyr yn eich ardal yn y broses etholiadol. Wrth wneud hyn, rhaid i chi ystyried unrhyw ganllawiau a gyhoeddir gan y Comisiwn Etholiadol.1
Trwy gydol y flwyddyn dylech nodi pobl nad ydynt wedi'u cofrestru a'u hannog i gofrestru. Dylai fod gennych hefyd gynlluniau penodol i gynnal gweithgaredd cofrestru cyn etholiadau neu refferenda a drefnwyd.
Dylai fod gennych strategaeth ymgysylltu â'r cyhoedd a chynllun cofrestru sy'n nodi'ch dull o nodi a thargedu etholwyr newydd posib.
Mae gwybodaeth bellach am annog cyfranogiad wedi'i chynnwys yn ein canllaw ar Gynllunio ar gyfer cofrestru ac ymgysylltu â'r cyhoedd trwy gydol y flwyddyn.
- 1. Adran 69 Deddf Gweinyddu Etholiadol 2006 ↩ Back to content at footnote 1
Rôl fel rheolydd data
Rôl fel rheolydd data
Fel ERO, rydych chi'n 'rheolwr data' sydd â dyletswydd statudol i brosesu data personol penodol i gynnal y gofrestr etholiadol. O dan ddeddfwriaeth diogelu data bydd angen i chi allu dangos eich bod yn cydymffurfio ag egwyddorion prosesu data personol, gan sicrhau ei fod yn cael ei brosesu'n gyfreithlon, yn deg ac mewn modd tryloyw.
Y cyngor gan Swyddfa'r Comisiynydd Gwybodaeth (ICO) yw y bydd angen i bob rheolwr data sicrhau eu bod wedi'u cofrestru gyda'r ICO. Mae hyn yn golygu bod yn rhaid cofrestru EROs ar wahân i'w cyngor. O dan ddeddfwriaeth diogelu data, rhaid i “awdurdod cyhoeddus” benodi swyddog diogelu data (DPO) i gynghori ar faterion diogelu data.
Fel ERO, nid ydych wedi'ch cynnwys yn y diffiniad o “awdurdod cyhoeddus” a gynhwysir yn Atodlen 1 i Ddeddf Rhyddid Gwybodaeth 2000 ac felly nid yw'n ofynnol i chi benodi DPO i gyflawni eich dyletswyddau; fodd bynnag, mae'n rhaid bod gan eich cyngor penodi DPO ar waith a dylech gysylltu â nhw ynghylch arfer da mewn perthynas â diogelu data. Elfen allweddol o ddeddfwriaeth diogelu data yw'r ffocws cynyddol ar atebolrwydd a thryloywder wrth brosesu data personol.
Bydd rhaid i chi allu dangos eich bod yn cydymffurfio a'ch dyletswyddau o dan ddeddfwriaeth diogelu data, gan sicrhau eich bod yn prosesu data personol mewn modd cyfreithlon, teg a thryloyw. Yr allwedd i gyflawni hyn yw cadw a chynnal cynlluniau a chofnodion ysgrifenedig i ddarparu trywydd archwilio. Gallwch ddod o hyd i ragor o wybodaeth yn ein canllaw Beth yw'r ystyriaethau diogelu data ar gyfer Swyddog Cofrestru Etholiadol?
Pa adnoddau sydd eu hangen ar Swyddogion Cofrestru Etholiadol i gyflawni eu rôl?
Pa adnoddau sydd eu hangen ar Swyddogion Cofrestru Etholiadol i gyflawni eu rôl?
Mae'n bwysig eich bod yn cael eich cefnogi i gyflawni eich rôl, o ystyried yr ystod o ddyletswyddau statudol, a difrifoldeb unrhyw doriadau.1
Rhaid i'r awdurdod lleol a'ch penododd ddarparu'r adnoddau sydd eu hangen i gyflawni eich swyddogaethau statudol. Rhaid i'r awdurdod lleol a'ch penododd dalu unrhyw gostau yr aethoch iddynt wrth gyflawni eich swyddogaethau.2
Penodi Dirprwy
Dylech sicrhau bod eich cyngor yn cymeradwyo penodi un neu fwy o Ddirprwy EROs a all gyflawni dyletswyddau a phwerau'r ERO os na allwch weithredu'n bersonol.
Dylai fod gan unrhyw ddirprwyon a benodir y sgiliau a'r wybodaeth angenrheidiol i gyflawni'r swyddogaethau sydd wedi'u neilltuo iddynt. Dylid gwneud penodiadau yn ysgrifenedig a chynnwys manylion clir y pwerau cyflawn neu benodol y mae gan y dirprwy awdurdod i'w cyflawni ar eich rhan. Yn benodol, gallai fod yn ddefnyddiol benodi dirprwyon i ymgymryd â gweithdrefnau lled-gyfreithiol, megis gwrandawiadau ceisiadau cofrestru, gwrthodiadau ac adolygiadau. Dylid derbyn unrhyw benodiad o'r fath yn ysgrifenedig hefyd.
Yn wahanol i Swyddogion Canlyniadau, ni all y Swyddog Cofrestru Etholiadol benodi dirprwy ar ei liwt ei hun, heblaw bod yr awdurdod i wneud hynny wedi'i ddirprwyo iddo gan y cyngor.3
Yng Nghymru a Lloegr, os yw swydd y Swyddog Cofrestru Etholiadol yn wag, neu os nad yw'r Swyddog Cofrestru Etholiadol yn gallu gweithredu, gellir cyflawni dyletswyddau a phwerau'r Swyddog Cofrestru Etholiadol gan y swyddog priodol yn y cyngor.4
Y tîm cofrestru etholiadol
Mae'n rhaid i'r cyngor a'ch penododd ddarparu swyddogion i'ch cynorthwyo i gyflawni eich swyddogaethau statudol.5 Dylech ystyried sut y gall y cyngor ddarparu'r gefnogaeth sy'n ofynnol i'ch cynlluniau cofrestru gael eu cyflawni. Yn benodol, dylech sicrhau bod gennych chi ddigon o staff gyda'r sgiliau cywir yn eich tîm. Am arweiniad ar gynllunio, hyfforddi a recriwtio staff, gweler Cynllunio ar gyfer cofrestru trwy gydol y flwyddyn.
- 1. Adran 63 RPA 1983 ↩ Back to content at footnote 1
- 2. Adrannau 52 a 54 RPA 1983 ↩ Back to content at footnote 2
- 3. Adran 52(2) RPA 1983 ↩ Back to content at footnote 3
- 4. Adran 52(3) RPA 1983 ↩ Back to content at footnote 4
- 5. Adran 52(4) RPA 1983 ↩ Back to content at footnote 5
Cyllidebu ar gyfer gweithgaredd cofrestru
Cyllidebu ar gyfer gweithgaredd cofrestru
Fel rhan o'ch broses gynllunio flynyddol, bydd angen i chi ystyried pa gyllideb sydd ei hangen arnoch er mwyn cyflawni eich swyddogaethau statudol. Dylid cymeradwyo'r gyllideb ar gyfer cofrestru rhyngoch chi a'r cyngor a'ch penododd, a dylai fod yn ddigonol i'ch caniatau i gyflawni eich dyletswyddau i gynnal y gofrestr.
Dylai hyn gynnwys yr holl weithgaredd sy'n gysylltiedig â chynnal y canfasio blynyddol. Am fanylion pellach ar y gweithgareddau angenrheidiol gweler ein canllawiau ar gyflwyno'r canfasio blynyddol.
Mae angen digon o adnoddau arnoch hefyd i gynnal y gofrestr trwy gydol y flwyddyn i sicrhau ei bod yn parhau i fod yn gyflawn ac yn gywir. Am fanylion pellach gweler ein canllawiau ar gynllunio ar gyfer cofrestru trwy gydol y flwyddyn.
Dylech gyfrifyddu'n gywir am eich treuliau cofrestru a chysylltu â'r cyngor i drefnu proses a chyllideb gyfrifyddu addas.
Er ein bod yn cydnabod y pwysau cyllidebol sy'n wynebu awdurdodau lleol, sy'n eu gorfodi i wneud dewisiadau anodd rhwng cyflawni gwasanaethau staudol, ni fydd diffyg adnoddau yn eich eithrio rhag cydymffurfio â'r gyfraith.
Eich strategaeth ymgysylltu â'r cyhoedd a'ch cynllun cofrestru
Eich strategaeth ymgysylltu â'r cyhoedd a'ch cynllun cofrestru
Mae'r adran hon o'r canllawiau yn trafod yr angen i lunio strategaeth ymgysylltu â'r cyhoedd, yr hyn ddylai eich strategaeth ymgysylltu â'r cyhoedd ei gynnwys a sut y dylech fynd ati i'w rhoi ar waith. Mae hefyd yn trafod ystyriaethau ar gyfer llunio cynllun cofrestru.
Pam mae'n bwysig bod gennych strategaeth ymgysylltu â'r cyhoedd
Mae dyletswydd arnoch o dan Adran 9A o Ddeddf Cynrychiolaeth y Bobl 1983 i gymryd yr holl gamau sydd eu hangen i gydymffurfio â'r ddyletswydd i gynnal y gofrestr etholiadol a sicrhau, cyn belled ag y bo'n rhesymol ymarferol, fod pawb sy'n gymwys – a neb arall – wedi'u cofrestru arni. Er mwyn sicrhau bod ansawdd y gofrestr yn cael ei gynnal drwy gydol y flwyddyn, mae'n bwysig eich bod yn gwneud y canlynol:
- nodi a thargedu unrhyw breswylwyr nad ydynt wedi cofrestru
- prosesu unrhyw ddiwygiadau i fanylion cofrestru cyfredol etholwr
- cymryd camau i dynnu enwau etholwyr nad ydynt yn gymwys mwyach oddi ar y gofrestr
Er mwyn sicrhau bod cynifer o bleidleiswyr â phosibl yn cofrestru, mae angen sicrhau bod strategaeth leol effeithiol ar waith ar gyfer ymgysylltu â'r cyhoedd a bod prosesau cadarn yn sail iddi. Mae angen gweithredu mewn ffordd ragweithiol drwy gydol y flwyddyn er mwyn nodi pobl nad ydynt wedi'u cofrestru a'u hannog i gofrestru.
Drwy annog, rydym yn golygu gwneud popeth o fewn eich gallu i annog rhywun i wneud cais cyn gwahodd yr unigolyn hwnnw i gofrestru'n ffurfiol neu ar ôl hynny.
Yn benodol, dylai fod gennych gynlluniau ar waith i gynnal gweithgarwch cofrestru cyn etholiadau neu refferenda arfaethedig er mwyn cyrraedd etholwyr a'u hannog i gofrestru i bleidleisio.
Dylai eich strategaeth ymgysylltu â'r cyhoedd a'ch cynllun cofrestru nodi sut y byddwch yn mynd ati i nodi a thargedu darpar etholwyr newydd.
Mae'n bwysig eu bod yn parhau i fod yn ddogfennau byw a'ch bod yn defnyddio'r holl ddata sydd ar gael i'w hadolygu'n barhaus.
Mae'r her o sicrhau bod cynifer o bobl â phosibl yn cofrestru yn digwydd yng nghyd-destun heriau ehangach ym maes cofrestru etholiadol, gan gynnwys pleidleiswyr yn ymddieithrio, poblogaethau amharhaol a'r heriau cofrestru eraill sy'n bodoli yn eich ardal. Dylai'r gwersi a ddysgwyd gennych wrth fynd i'r afael â'r heriau hyn gael eu hadlewyrchu wrth i chi fynd ati i ddiweddaru eich strategaeth ar gyfer ymgysylltu â'r cyhoedd.
Mae ymgysylltu â'r cyhoedd yn cynnwys:
- unrhyw ffurflenni, llythyrau neu negeseuon e-bost y byddwch yn eu hanfon yn uniongyrchol at unigolion neu gartrefi
- galwadau ffôn, negeseuon e-bost a sgyrsiau wyneb yn wyneb gydag unigolion
- gweithgarwch lleol â sefydliadau partner
- cyswllt â sefydliadau fel ysgolion, prifysgolion, landlordiaid, cymdeithasau tai a hostelau
- datganiadau i'r wasg, gwaith yn y cyfryngau a'r defnydd o'r cyfryngau cymdeithasol
- gweithgarwch sy'n codi ymwybyddiaeth y cyhoedd, gan gynnwys hysbysebion lleol a chyhoeddusrwydd a anelir yn uniongyrchol at breswylwyr
Dylai strategaeth leol effeithiol ar gyfer ymgysylltu â'r cyhoedd leihau'r angen i gynnal gweithgarwch dilynol, rhyddhau adnoddau a helpu i sicrhau bod cynifer o bleidleiswyr â phosibl wedi cofrestru. Bydd angen i chi feithrin a chynnal cydberthnasau â thimau eraill ym mhob rhan o'r awdurdod lleol er mwyn sicrhau eich bod yn ymgysylltu â'r cyhoedd yn y ffordd fwyaf effeithiol posibl. Yn eu plith mae'r canlynol:
- TG
- gweithwyr proffesiynol ym meysydd cyfathrebu ac ymgysylltu
- timau eraill yn yr awdurdod lleol sy'n dod i gysylltiad â'r preswylwyr hynny sy'n llai tebygol o fod wedi cofrestru
Bydd angen i chi weithio gyda phartneriaid allanol hefyd. Dylech ystyried pwy y gall y partneriaid hyn eich helpu i gyrraedd a sut. Bydd angen i chi sicrhau eu bod yn ymrwymedig, bod ganddynt yr holl wybodaeth sydd eu hangen arnynt a'u bod yn deall yr amseriadau ar gyfer unrhyw waith ymgysylltu arfaethedig.
Beth y dylwn ei gynnwys yn fy strategaeth ymgysylltu â'r cyhoedd?
Beth y dylwn ei gynnwys yn fy strategaeth ymgysylltu â'r cyhoedd?
Dylai eich strategaeth gynnwys y canlynol:
- sut y byddwch yn nodi ac yn ymgysylltu â darpar gynulleidfaoedd targed (gan gynnwys grwpiau sy'n anodd eu cyrraedd)
- manylion y sianeli cyfathrebu y byddwch yn eu defnyddio i ymgysylltu â phreswylwyr
- sut y byddwch yn gweithio gyda phartneriaid mewnol ac allanol i gyrraedd cynulleidfaoedd targed
- sut y byddwch yn codi ymwybyddiaeth drwy hysbysebion a'r cyfryngau
- sut y byddwch yn mesur llwyddiant eich strategaeth
Nodi darpar gynulleidfaoedd targed ar gyfer ymgysylltu â'r cyhoedd
Nodi darpar gynulleidfaoedd targed ar gyfer ymgysylltu â'r cyhoedd
Dylech ddefnyddio ffynonellau data, fel data o'ch awdurdod lleol a'r cyfrifiad, i lunio proffil manwl o gyfansoddiad eich ardal gofrestru. Dylech adolygu hyn yn rheolaidd ac ystyried unrhyw ddata ychwanegol.
Mae'n bosibl y bydd eich awdurdod lleol yn cadw gwybodaeth ddemograffig am breswylwyr ac yn diweddaru'r wybodaeth honno'n rheolaidd gan gynnwys:
- y mathau o weithgareddau y maent yn cymryd rhan ynddynt
- y gwasanaethau a ddefnyddir ganddynt
- eu hagweddau
- eu dewis ddulliau o gyfathrebu
- y mannau lle y mae grwpiau gwahanol wedi'u clystyru'n ddaearyddol
Mae rhai awdurdodau yn defnyddio systemau dosbarthu defnyddwyr hefyd i nodi'r mathau o bobl yn eu hardal er mwyn iddynt allu defnyddio eu hadnoddau'n effeithiol i dargedu grwpiau â gwybodaeth berthnasol.
Mae'n bosibl y bydd grwpiau targed wedi'u dosbarthu'n gyfartal ym mhob rhan o'r awdurdod, er enghraifft cyrhaeddwyr, ond y bydd eraill, megis myfyrwyr neu'r rhai sy'n rhentu'n breifat, o bosibl wedi crynhoi o fewn wardiau neu gymdogaethau penodol.
Gall y wybodaeth hon fod yn ddefnyddiol hefyd wrth i chi gynllunio ar gyfer y canfasiad.
Yn ôl gwaith ymchwil a gynhaliwyd gan y Comisiwn, mae pobl o'r grwpiau canlynol yn llai tebygol o fod wedi cofrestru:
- pobl iau (o dan 35 oed)
- y rhai sy'n rhentu'n breifat
- pobl o grwpiau o bobl dduon, ethnigrwydd cymysg neu ethnigrwydd arall
- dinasyddion yr Undeb Ewropeaidd a'r Gymanwlad
- y rhai yr ystyrir eu bod ar ben isaf y raddfa economaidd-gymdeithasol
Mae ein gwaith ymchwil hefyd yn dangos bod cofrestru pobl ifanc, a chyrhaeddwyr yn benodol, yn dal i fod yn her. Mae'n bosibl y gallai archwilio data gwasanaethau addysg awdurdodau lleol ddarparu gwybodaeth a allai eich helpu i nodi darpar etholwyr a all fod yn gymwys i gofrestru fel cyrhaeddwyr.
Dylai eich strategaeth ymgysylltu â'r cyhoedd gynnwys sut y byddwch yn ymgysylltu â chyrhaeddwyr yn eich ardal. Dylai gweithio gydag ysgolion a cholegau yn eich ardal i dargedu'r darpar etholwyr hyn fod yn faes allweddol o'ch gweithgarwch ymgysylltu â'r cyhoedd. Mae'n bosibl y gallwch ddefnyddio eich profiadau eich hun neu brofiadau pobl eraill o ymgysylltu â phobl ifanc hyd yma a defnyddio unrhyw wersi a ddysgwyd i lywio eich cynlluniau ar gyfer y dyfodol.
Efallai y byddai'n ddefnyddiol cysylltu ag awdurdodau eraill â grwpiau targed tebyg er mwyn rhannu profiadau a deall yr hyn sydd wedi gweithio iddyn nhw yn ymarferol. Dylech adolygu demograffeg eich ardal gofrestru yn barhaus er mwyn nodi grwpiau eraill lle na cheir lefelau cofrestru digonol.
Gwirio'r gynulleidfa er mwyn ymgysylltu â'r cyhoedd
Gwirio'r gynulleidfa er mwyn ymgysylltu â'r cyhoedd
Bydd etholwyr cymwys yn eich ardal yn cael eu cynnwys mewn grwpiau penodol mewn perthynas â'r broses gofrestru.
Etholwyr anghofrestredig / newydd
Bydd angen i unrhyw etholwyr newydd wneud cais i gofrestru a darparu eu dynodwyr personol er mwyn cofrestru i bleidleisio.
Bydd y rhai nad ydynt ar y gofrestr, gan gynnwys grwpiau nad ydynt wedi cofrestru fel arfer, yn parhau i fod yn darged ar gyfer gweithgarwch cofrestru. Bydd y grwpiau sy'n llai tebygol o ymuno â'r gofrestr a'r rhwystrau sy'n eu hatal rhag gwneud hynny yn amrywio yn ôl ardal, gan greu heriau lleol unigryw. Mae her barhaus wrth nodi materion lleol a chymryd camau gweithredu mewn ymateb i'r rhain er mwyn sicrhau bod cynifer o bobl â phosibl wedi'u cofrestru.
Grwpiau cymdeithasol lle mae angen gweithgarwch ymgysylltu ychwanegol
Yn ôl gwaith ymchwil, mae rhai grwpiau yn fwy tebygol o fod yn absennol o'r gofrestr neu'n fwy tebygol o fod wedi'u cofrestru mewn cyfeiriad heblaw eu cyfeiriad presennol.
Mae amryw o resymau pam nad yw grwpiau penodol yn ymddangos ar y gofrestr – er enghraifft, efallai eu bod yn symud o fan i fan, efallai eu bod wedi ymddieithrio rhag gwleidyddiaeth, neu efallai nad ydynt yn ymwybodol o'u hawliau. Mae hyn yn golygu bod angen cyrraedd y grwpiau hyn mewn ffyrdd gwahanol, gan ddefnyddio sianeli gwahanol, ac y cânt eu cymell gan negeseuon gwahanol.
O'r data proffil a gasglwyd gennych, byddwch wedi nodi'r grwpiau cymdeithasol penodol yn eich ardal sy'n llai tebygol o ymuno â'r gofrestr neu fod ar y gofrestr, naill ai am nad oes nifer ddigonol ohonynt wedi cofrestru fel arfer, neu am nad ydynt yn ymateb i ohebiaeth oddi wrth y Swyddog Cofrestru Etholiadol fel arfer. Bydd angen ymgysylltu â'r grwpiau hyn mewn ffyrdd ychwanegol a phenodol er mwyn sicrhau bod mwy o debygolrwydd y byddant yn ymuno â'r gofrestr.
Gall y grwpiau hyn gynnwys:
- Y rhai sy'n rhentu'n breifat
- Y rhai sy'n symud cartref a'r boblogaeth symudol
- Pobl ifanc (o dan 35 oed)
- Cyrhaeddwyr
- Dinasyddion yr UE a'r Gymanwlad
- Gwladolion tramor cymwys
- Rhai grwpiau o bobl dduon a lleiafrifoedd ethnig (Affricanaidd, Cymysg, Bangladeshaidd)
- Pobl sydd wedi byw yn eu heiddo am lai na 2 flynedd
- Pobl sydd wedi byw yn y DU am lai na 5 mlynedd
- Lefel isel o ruglder yn y Saesneg
- Di-waith
- Pobl ifanc heb gymwysterau
- Myfyrwyr mewn cyfeiriad yn ystod y tymor
Efallai na fydd rhai heriau yn ymwneud yn benodol â'r gynulleidfa – efallai y byddant yn benodol i'ch ardal. Er enghraifft, gall fod gennych rwystrau daearyddol neu lefelau isel o gysylltedd band eang sy'n golygu y bydd pobl yn ei chael hi'n anos cofrestru ar-lein. Dylai eich strategaeth hefyd ystyried sut y dylid mynd i'r afael â'r ystyriaethau hyn.
Byddwch wedi nodi'r grwpiau y mae angen cynnal gweithgarwch ymgysylltu penodol mewn perthynas â nhw yn eich strategaeth ymgysylltu â'r cyhoedd. Ar ôl adolygu proffil eich ardal gofrestru, dylech adolygu'r grwpiau penodol a nodwyd er mwyn sicrhau eu bod yn berthnasol o hyd. Efallai y bydd angen i chi ailgyfeirio eich adnoddau, efallai y bydd angen i chi barhau â'ch gwaith ond mireinio eich dull o weithredu, neu efallai y bydd grŵp arall yn dod i'r amlwg lle nodir bod angen ymgysylltu ag ef mewn ffordd benodol, fel cyrhaeddwyr.
Etholwyr sydd wedi cofrestru eisoes
Bydd enwau'r etholwyr hyn wedi'u nodi ar ohebiaeth a anfonir fel rhan o'r canfasiad. Bydd angen iddynt wybod beth y dylent ei wneud os bydd angen newid eu gwybodaeth gofrestru.
Nodir cynulleidfaoedd targed enghreifftiol a chyfleoedd i'w cyrraedd isod:
Cynulleidfa | Heriau | Cyfleoedd i'w cyrraedd |
---|---|---|
Etholwyr cofrestredig | Angen gwybod sut i ddiweddaru eu manylion os byddant yn newid |
|
Heb gofrestru (gan gynnwys, fel arfer, grwpiau lle na cheir lefelau cofrestru digonol a grwpiau sy'n anos eu cyrraedd) | Rhwystrau fel preswyliaeth amharhaol, diffyg ymwybyddiaeth o'u hawliau, ymddieithrio neu'n ei chael hi'n anodd cofrestru |
|
Grwpiau sy'n anodd eu cyrraedd
Yn ôl gwaith ymchwil, mae rhai grwpiau yn fwy tebygol o fod yn absennol o'r gofrestr neu'n fwy tebygol o fod wedi'u cofrestru mewn cyfeiriad heblaw am eu cyfeiriad presennol.
Byddwch wedi nodi'r grwpiau cymdeithasol penodol yn eich ardal sy'n llai tebygol o ymuno â'r gofrestr neu fod ar y gofrestr, naill ai am nad oes nifer ddigonol ohonynt wedi cofrestru neu am nad ydynt yn ymateb i ohebiaeth gan y Swyddog Cofrestru Etholiadol fel arfer. Bydd angen ymgysylltu â'r grwpiau hyn mewn ffyrdd ychwanegol a phenodol er mwyn sicrhau bod mwy o debygolrwydd y byddant yn ymuno â'r gofrestr.
Mae'r tabl isod yn nodi rhai o'r heriau a'r cyfleoedd
Demograffig | Heriau | Cyfleoedd i'w cyrraedd |
---|---|---|
Pobl ifanc a chyrhaeddwyr (gan gynnwys pobl ifanc 14/15 oed) |
|
|
Myfyrwyr |
|
|
Pobl sydd wedi symud tŷ |
|
|
Y boblogaeth symudol, y rhai sy'n rhentu'n breifat a phreswyliaeth gymunedol |
|
|
Pobl o gymunedau pobl dduon a lleiafrifoedd ethnig lle na cheir lefelau cofrestru digonol |
|
|
Pobl ag anableddau a gofynion cyfathrebu penodol |
|
|
Y rhai dros 80 oed |
|
|
Cartrefi sydd wedi ymddieithrio; pobl ifanc nad ydynt mewn cyflogaeth, addysg na hyfforddiant (NEET) |
|
|
Lefel isel o lythrennedd neu ddealltwriaeth o'r Gymraeg neu'r Saesneg |
|
|
Pobl ddigartref a theithwyr |
|
|
Preswylwyr mewn ardaloedd gwledig iawn |
|
|
Gwladolion tramor |
|
|
Communication channels for engaging residents
Sianeli cyfathrebu ar gyfer ymgysylltu â phreswylwyr
Dylech ystyried a yw'r sianeli cyfathrebu a ddefnyddir gennych yn ystod y canfasiad, yn yr etholiadau arfaethedig ac yn eich gwaith cofrestru ehangach, yn eich galluogi i gyrraedd eich cynulleidfa darged/cynulleidfaoedd targed yn effeithiol.
Dylech werthuso'r sianeli hyn yn rheolaidd er mwyn nodi'r hyn a weithiodd yn dda a'r hyn a oedd yn llai llwyddiannus.
Cyswllt uniongyrchol â phreswylwyr
Cyswllt uniongyrchol â phreswylwyr
Mae cyswllt uniongyrchol yn elfen bwysig o'ch strategaeth ymgysylltu â'r cyhoedd a dylech hyrwyddo'r sianeli y gall preswylwyr eu defnyddio i gysylltu â chi gan gynnwys:
- llythyrau
- sgyrsiau dros y ffôn
- negeseuon testun
- negeseuon e-bost
- ymweliadau o ddrws i ddrws
- sianeli cyfryngau cymdeithasol
Bydd eich profiadau yn ystod y canfasiad diwethaf a'ch gwaith cofrestru ehangach parhaus wedi rhoi syniad da i chi o'r ardaloedd hynny sy'n ymateb yn gyflym i ohebiaeth ysgrifenedig a'r rhai hynny lle y mae'n fwy tebygol y bydd angen i chi gynnal ymweliadau personol. Gallwch ddefnyddio'r wybodaeth hon i lywio eich cynlluniau ar gyfer y canfasiad. Er enghraifft, mewn ardaloedd nad ydynt yn ymateb yn dda i ohebiaeth ysgrifenedig, gall fod yn well defnyddio adnoddau i gynnal ymweliadau personol yn gynharach yn y broses o gymharu ag ardaloedd eraill.
Mae'n rhaid i unrhyw lythyr a negeseuon e-bost a anfonir gennych fod yn hawdd eu deall a dylent gynnwys negeseuon clir am yr hyn y mae angen i'r derbynnydd ei wneud a sut y gallant wneud hynny.
Dylech ddefnyddio'r geiriad enghreifftiol a ddarperir gan y Comisiwn yn ei ganllawiau ar ffurflenni a llythyrau sy'n adlewyrchu canlyniadau profion defnyddwyr.
Gallwch wahodd pobl i gofrestru drwy ddulliau electronig, gan gynnwys e-bost. Mae hyn yn golygu, yn hytrach nag anfon gwahoddiad i ddarpar etholwyr gofrestru gyda ffurflen cofrestru i bleidleisio ac amlen ddychwelyd, gallwch (lle y bydd gennych gyfeiriad e-bost etholwyr) eu hannog i gofrestru ar-lein drwy anfon gwahoddiad i gofrestru atynt dros e-bost gyda dolen i www.gov.uk/cofrestru-i-bleidleisio.
Dylai'r opsiwn hwn gael ei adlewyrchu yn eich strategaeth a'ch cynllun cofrestru ehangach.
Ar gyfer eich strategaeth ymgysylltu â'r cyhoedd a'ch cynllun cofrestru, bydd angen i chi fod wedi sefydlu proses ymarferol ar gyfer ysgrifennu at breswylwyr ar gyfer y canfasiad, gan gynnwys amseriadau. Bydd angen i chi hefyd ystyried amseriadau ar gyfer eich gweithgarwch ymgysylltu â'r cyhoedd sy'n cefnogi'r canfasiad, a ddylai gynnwys unrhyw gyfleoedd posibl i gysylltu ag unrhyw weithgarwch cofrestru pleidleiswyr cenedlaethol neu leol ehangach.
Er enghraifft, un cyfle o'r fath yw'r Wythnos Democratiaeth Genedlaethol, sy'n anelu at sicrhau cynnydd yn nifer y bobl sy'n deall y broses ddemocrataidd ac yn cymryd rhan ynddi. Yn dibynnu ar pryd y byddwch yn dosbarthu gohebiaeth ganfasio, efallai y gallwch fanteisio ar hyn a'r cyhoeddusrwydd cenedlaethol ategol i lywio ymatebion i'r canfasiad a chodi ymwybyddiaeth ymhlith grwpiau lle na cheir lefelau cofrestru digonol.
Byddwn yn rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf i chi am ein cynlluniau ar gyfer yr Wythnos Ddemocratiaeth Genedlaethol drwy ein Bwletin Gweinyddiaeth Etholiadol. Dylech hefyd sicrhau eich bod wedi tanysgrifio i'n cylchlythyr Y Gofrestr sy'n cynnwys y wybodaeth ddiweddaraf am hyrwyddo gwaith cofrestru pleidleiswyr a'n gwaith partneriaeth.
Mae'r Weinyddiaeth Tai, Cymunedau a Llywodraeth Leolwedi wedi darparu adnoddau y gallwch eu defnyddio i hyrwyddo gweithgareddau cofrestru a gynlluniwyd gennych ar gyfer y flwyddyn hon. Mae'r Weinyddiaeth Tai, Cymunedau a Llywodraeth Leol yn darparu adnoddau i ysgolion uwchradd ac mae Pecyn Cymorth Ymgysylltu â Phobl Ifanc ar gael i Aelodau Seneddol ei ddefnyddio gyda phobl ifanc yn eu hardaloedd.
Rheoli ymatebion ac ymholiadau gan unigolion
Rheoli ymatebion ac ymholiadau gan unigolion
Mae angen i'ch strategaeth ymgysylltu â'r cyhoedd a'ch cynllun cofrestru nodi sut y byddwch yn sicrhau bod digon o adnoddau ar gael ar gyfer yr holl sianeli y gall y cyhoedd eu defnyddio i gysylltu â'r awdurdod lleol.
Dylech adolygu effeithiolrwydd eich adnoddau drwy gydol y flwyddyn er mwyn llywio gwaith cynllunio yn y dyfodol.
Bydd y canfasiad a gweithgarwch ymgysylltu â'r cyhoedd arall y bydd preswylwyr yn dod i gysylltiad â nhw yn arwain at fwy o ymholiadau a chwestiynau, felly mae'n bwysig eich bod yn darparu digon o gymorth i breswylwyr sy'n cysylltu dros y ffôn, drwy e-bost neu'n ysgrifenedig.
Mae darparu cymorth dros y ffôn yn bwysig oherwydd bydd llawer o breswylwyr yn ei chael hi'n anodd cael gafael ar y rhyngrwyd neu ddeall deunydd ysgrifenedig. Bydd preswylwyr yn disgwyl hefyd eu bod yn gallu e-bostio ymholiadau, siarad â rhywun wyneb yn wyneb neu ysgrifennu llythyrau at y Swyddog Cofrestru Etholiadol. Gall cyswllt wyneb yn wyneb gynnwys siarad â gweithwyr rheng flaen awdurdodau lleol mewn llyfrgelloedd neu ganolfannau hamdden, er enghraifft, neu'r ganolfan gyswllt gorfforaethol.
Os oes ffyrdd eraill y gall preswylwyr gysylltu â chi, fel Facebook, Twitter, ffurflenni gwe a negeseuon testun, dylech ystyried pa mor effeithiol y mae'r sianeli hyn wedi bod o ran ymateb i ymholiadau, a hefyd nifer yr ymholiadau rydych wedi'u derbyn drwy'r sianeli hyn. Os derbynnir nifer fawr o ymholiadau drwy un sianel, efallai y bydd angen adnoddau ychwanegol yn y dyfodol neu, er enghraifft, os daeth nifer sylweddol o ymholiadau i law drwy sianeli penodol fel ffurflenni gwe, gallai hyn awgrymu bod llawer o bobl yn defnyddio gwefan eich awdurdod lleol. Gallai hefyd awgrymu y gallai'r wybodaeth a ddarperir fod yn gliriach er mwyn lleihau nifer yr ymholiadau.
Sut i gynllunio'r adnoddau sydd eu hangen er mwyn ymateb i ymholiadau
Er mwyn cynllunio lefelau adnoddau, dylech ystyried y canlynol:
- yr adegau pan dderbynnir y nifer fwyaf o alwadau am wybodaeth gyhoeddus sy'n debygol o fod ar ôl gweithgarwch ymgysylltu â'r cyhoedd, er enghraifft ar ôl cyhoeddi gohebiaeth canfasiad ac yn y cyfnod cyn dyddiadau cau ar gyfer cofrestru
- nifer yr ymholiadau a ddaeth i law yn ystod y cyfnodau cofrestru prysuraf
- cynyddu adnoddau yn eich canolfan alwadau bresennol neu roi gwaith ar gontract allanol, er enghraifft, defnyddio canolfan alwadau arbenigol
- effeithiolrwydd eich dull gweithredu yn ystod y canfasiad a'r etholiadau arfaethedig diwethaf, ac a oes angen i chi wneud unrhyw beth yn wahanol
- pa gynlluniau wrth gefn y gallwch eu rhoi ar waith os bydd llawer mwy o ymholiadau nag a ddisgwylir (dylech brofi eich trefniadau wrth gefn er mwyn sicrhau eu bod yn gadarn)
Gallwch gyfeirio preswylwyr at yr adnodd cofrestru ar-lein (www.gov.uk/cofrestru-i-bleidleisio) a rhoi gwybodaeth glir am y broses gofrestru y gellir dod o hyd iddi'n hawdd ar eich gwefan er mwyn lleihau'r baich ar eich llinellau ymateb gwybodaeth gyhoeddus.
Po fwyaf effeithiol yw'r wybodaeth sydd ar gael a pho hawsaf ydyw i'w gweld, y lleiaf tebygol ydyw y bydd pobl yn defnyddio'r ffôn.
Dylech adolygu nifer yr ymholiadau sy'n dod i law drwy bob sianel yn rheolaidd.
Pennu amser ymateb y cytunir arno ar gyfer ymholiadau
Dylech bennu amserlen benodol ar gyfer rhoi ymatebion lle na ellir ymdrin ag ymholiadau ar unwaith, er mwyn i chi allu rhoi gwybod i'r sawl sy'n gwneud yr ymholiad pryd y gall ddisgwyl derbyn ateb.
Er enghraifft, gallech lunio ymateb awtomatig i negeseuon e-bost sy'n rhoi gwybod i'r sawl sy'n gwneud ymholiad y byddwch yn ymateb o fewn 48 awr. Gallech hefyd gynnwys atebion i gwestiynau cyffredinol gyda'r ymateb awtomataidd hwn, ynghyd â dolenni i www.gov.uk/cofrestru-i-bleidleisio a ffurflenni pleidleisio absennol ar eich gwefan.
Hyfforddi staff sy'n ymdrin â'r cyhoedd i ddelio ag ymholiadau
Hyfforddi staff sy'n ymdrin â'r cyhoedd i ddelio ag ymholiadau
Dylech ddarparu briffiadau wyneb yn wyneb neu wybodaeth ysgrifenedig wedi'u diweddaru i staff awdurdodau lleol sy'n ymdrin â'r cyhoedd er mwyn sicrhau bod ganddynt y wybodaeth sydd ei hangen arnynt i allu ymateb i unrhyw ymholiadau a allai ddod i law.
Mae hyn yn golygu ystyried ymholiadau tebygol a llunio sgriptiau a llinellau er mwyn helpu cyflogeion sy'n ymateb i ymholiadau i ateb cwestiynau neu gyfeirio'r sawl sy'n galw i'r lle cywir.
Rydym wedi darparu adnodd cwestiynau cyffredin i'ch helpu.
Bydd angen i staff hefyd fod yn barod i ddelio ag ymholiadau gan bobl ifanc rhwng 14 a 17 oed a gwladolion tramor cymwys, ac ymholiadau sy'n ymwneud â chofrestru'r unigolion hynny, nad oes ganddynt o bosibl unrhyw brofiad o'r system gofrestru.
Er mwyn llywio'r broses gynllunio, dylech ystyried nifer yr ymholiadau a ddaeth i law yn ystod y canfasiad diwethaf ac etholiadau'r Senedd a chynghorau lleol, y math o ymholiadau a'r sianeli a ddefnyddiwyd.
Gweithio gyda phartneriaid i gyrraedd cynulleidfaoedd targed
Gweithio gyda phartneriaid i gyrraedd cynulleidfaoedd targed
Mae gweithio gyda phartneriaid, y tu mewn i'r awdurdod lleol a'r tu allan iddo, yn allweddol er mwyn cyflawni eich cynllun cofrestru a hyrwyddo ymwybyddiaeth y cyhoedd. Efallai y gall partneriaid mewnol ac allanol nodi preswylwyr y mae ganddynt hawl i gael eu cofrestru ond nad ydynt wedi'u cynnwys ar y gofrestr.
Gellir sefydlu partneriaethau allanol ar bob lefel, o arweinwyr cymunedol unigol i fusnesau cenedlaethol.
Mae angen meithrin partneriaethau o fewn yr awdurdod lleol hefyd a chyda sefydliadau sy'n darparu gwasanaethau ar gyfer yr awdurdod lleol. Gellid cysylltu ag adrannau'r cyngor neu sefydliadau sydd â chyswllt rheolaidd â phreswylwyr, er enghraifft y rhai sy'n darparu gwasanaethau pryd ar glyd neu ofal domestig, er mwyn annog pobl i gwblhau ceisiadau. Mae'n bwysig nodi a meithrin cydberthnasau â'r pwynt cyswllt cywir ym mhob achos.
Dylai partneriaethau fod am ddim, gyda phawb yn cael budd o fod yn rhan o'r bartneriaeth. Fodd bynnag, efallai yr eir i rai costau, er enghraifft, wrth lunio deunyddiau y gall partneriaid eu defnyddio gyda phreswylwyr.
Sut y gall partneriaethau helpu i godi ymwybyddiaeth y cyhoedd?
Sut y gall partneriaethau helpu i godi ymwybyddiaeth y cyhoedd?
Gall partneriaethau eich helpu i godi ymwybyddiaeth y cyhoedd drwy wneud y canlynol:
- rhannu negeseuon – mae rhai grwpiau cymdeithasol yn fwy tebygol o ymateb i negeseuon a rennir gan rywun y maent yn ei wybod ac yn ymddiried ynddo – er enghraifft, arweinydd neu sefydliad cymunedol uchel ei barch
- ehangu cyrhaeddiad eich hysbysebion – er enghraifft, gall deintydd osod posteri yn ei ystafell aros neu gallech osod rhai mewn adeiladau cymunedol neu ar hysbysfyrddau cyhoeddus
- cynnwys gwybodaeth yn yr ohebiaeth a anfonir ganddynt eisoes
- cynyddu eich capasiti drwy ateb cwestiynau pobl a'u helpu i lenwi ffurflenni – er enghraifft, sefydliadau elusennol
Gallai gweithgareddau partneriaeth eraill gynnwys:
- darparu ffurflenni cofrestru i werthwyr tai eu hatodi i gontractau rhentu
- nodi elusen sydd â gwirfoddolwyr sy'n barod i helpu pobl i lenwi ffurflenni
- gweithio gyda chyflogwr lleol mawr sy'n awyddus i gefnogi achosion cymunedol
- darparu deunyddiau ar ddemocratiaeth a chofrestru neu gydweithio i ddarparu gweithdy ar y pynciau hynny
Efallai y bydd partneriaid yn gallu nodi cyfleoedd eraill nad ydych wedi'u hystyried eto hefyd.
Wrth ddewis partneriaid priodol i ymgysylltu â'r rhai o dan 16 oed, dylech ystyried ceisio cyngor gan eich gwasanaethau addysg lleol a'ch adrannau amddiffyn plant.
Siarad â phartneriaid am gefnogi'r broses gofrestru
Siarad â phartneriaid am gefnogi'r broses gofrestru
Bydd angen i chi siarad â darpar bartneriaid neu bartneriaid presennol am y posibilrwydd y gallant gefnogi eich gwaith cofrestru. I raddau, bydd angen i chi 'gyflwyno' eich cais er mwyn sicrhau y bydd gennych y siawns orau posibl o gael ymateb cadarnhaol ganddynt, yn enwedig gan y bydd ceisiadau yn dod i law gan sefydliadau eraill hefyd o bosibl.
Yn gyntaf, ymchwiliwch i'r amser gorau ar gyfer eich dull gweithredu – er enghraifft, a fyddant yn brysur gyda blaenoriaeth arall ar adeg benodol?
Bydd angen i chi hefyd sicrhau bod eich cynnig yn cynnwys syniadau ar sut y gallant helpu, a sut y byddai hynny o fudd iddyn nhw ac i'r bobl sy'n gweithio gyda nhw. Bydd hyn yn sicrhau bod gwell siawns gennych o gael ymateb cadarnhaol ganddynt, yn enwedig gan y bydd ceisiadau'n dod i law gan sefydliadau eraill hefyd o bosibl.
Ni fydd pob sefydliad ac unigolyn mewn sefyllfa i gymryd rhan; mae'n bwysig derbyn hyn ac ystyried dewisiadau amgen lle y bo'n bosibl.
Bydd angen i chi hefyd gefnogi partneriaid drwy gydol unrhyw weithgareddau er mwyn cynyddu'r siawns y byddant yn parhau i ymgysylltu.
Sut i sefydlu partneriaeth newydd
Sut i sefydlu partneriaeth newydd
Wrth sefydlu partneriaeth, efallai y byddwch am gael sgwrs dros y ffôn neu gyfarfod wyneb yn wyneb, yn enwedig ar gyfer partneriaethau mawr, lle y dylid trafod y pwyntiau canlynol:
- esbonio pam mae'r bartneriaeth yn fuddiol i'r ddau barti
- cytuno ar lefel y gefnogaeth y bydd y partner yn ei chynnig
- deall y dulliau gweithredu y bydd yn eu defnyddio i gyrraedd ei gynulleidfa
- cytuno a oes angen unrhyw ddeunyddiau ac, os felly, pwy fydd yn eu llunio
- cytuno ar y negeseuon y bydd yn eu defnyddio i gyfathrebu â'i gynulleidfa
- cytuno ar y wybodaeth y bydd yn ei darparu am sut y gall y gynulleidfa ymateb neu ble y gall gael mwy o gymorth
- cytuno pwy yn yr awdurdod lleol fydd ar gael i ateb cwestiynau'r partner
- bod yn glir ynghylch yr amseru a phryd y bydd angen i negeseuon newid
- nodi cyfleoedd rheolaidd i gyfathrebu
- sicrhau os nad yw pethau'n mynd fel y bwriadwyd ei fod yn gallu rhoi'r gorau i'r gweithgarwch a dychwelyd deunyddiau lle y bo'n berthnasol
- cytuno ar sut y dylid gwerthuso'r gweithgarwch
Gweithio gyda phartneriaid presennol
Gweithio gyda phartneriaid presennol
Yn ogystal â nodi darpar bartneriaid newydd, mae'n bwysig adeiladu ar unrhyw drefniadau partneriaeth a sefydlwyd gennych eisoes. Gallai hyn gynnwys y rhai:
- sydd wedi cefnogi gwaith cofrestru yn flaenorol
- sy'n cysylltu cryn dipyn â'ch cynulleidfaoedd targed neu'n cysylltu â nhw'n rheolaidd
- sydd â chydberthnasau da â chynulleidfaoedd targed ac sydd wedi gweithio gyda'r awdurdod lleol yn flaenorol, ond ddim ar waith cofrestru
- sydd â chydberthnasau da â chynulleidfaoedd targed ond nid ydynt erioed wedi gweithio gyda'r awdurdod lleol
- sydd â phroffil uchel yn yr ardal leol ymhlith cynulleidfaoedd eang
Lle byddwch yn nodi eich bod yn dymuno parhau i weithio gyda phartner presennol, dylech adolygu'r bartneriaeth a nodi a oes unrhyw beth y gallech ei wneud yn wahanol gyda'r partner er mwyn cyflawni canlyniadau gwell. Os yw'r gweithgarwch partneriaeth hwn wedi arwain at lefelau cofrestru uwch ymhlith eich grŵp targed, dylech sôn wrth eich partneriaid am y llwyddiant hwnnw. Gallai hyn eu hannog i wneud rhagor o waith gyda chi.
Dyma rai enghreifftiau o bartneriaid y gallech fod eisiau eu hystyried:
- Darparwyr gwasanaethau – er enghraifft, cymdeithasau tai, gwasanaethau gofal cartref, ysgolion, colegau addysg bellach.
- Cyrff llywodraethol eraill a thimau awdurdod lleol – er enghraifft, cynghorau plwyf, gwasanaethau tai, gwasanaethau cymdeithasol.
- Unigolion dylanwadol – er enghraifft, landlord myfyrwyr adnabyddus, enwogion lleol, gwleidyddion, pleidiau gwleidyddol ac ymgeiswyr.
- Grwpiau cymunedol ac elusennau – er enghraifft, clwb bocsio, Cynllun Gwarchod Cymdogaeth, grwpiau cymdeithasol i'r rhai dros 60 oed
- Cwmnïau a sefydliadau preifat – er enghraifft, cyflogwr lleol mawr, campfa, deintydd, gwerthwr tai.
Ni fyddwch yn gallu gweithio gyda phawb, felly yn ogystal â gwerthuso'r gwerth a ychwanegwyd gan bartneriaid presennol yn ystod y canfasiad diwethaf ac mewn etholiadau arfaethedig, dylech ystyried:
- pwy fydd yn gallu cyrraedd eich grwpiau targed orau
- agweddau ymarferol ar y broses gydweithio
- unrhyw ffactorau lleol eraill
Gall fod yn fuddiol categoreiddio eich rhestr o bartneriaid, gan nodi'r partneriaid hynny fydd angen help i gyflawni gweithgarwch manwl, a'r rhai sydd wedi cytuno i drosglwyddo neu hyrwyddo negeseuon cofrestru.
Gall partneriaethau a fydd, o bosibl, yn cymryd cryn dipyn o amser i'w sefydlu ac yn cyrraedd nifer fach o bobl, fod yn werth chweil o hyd os yw'r bobl y maent yn eu cyrraedd yn uchel ar eich rhestr darged ac nad ydynt yn debygol o fod yn ymgymryd â gwaith arall.
Yn yr un modd, gellid o leiaf ystyried sefydliad sy'n gweithio gyda phreswylwyr nad ydynt ar eich rhestr darged, ond sy'n cyrraedd nifer fawr o breswylwyr ac sy'n ymrwymedig i dreulio amser yn lledaenu eich negeseuon.
Mae hefyd yn bwysig cynllunio i weithio gyda gwleidyddion a phleidiau gwleidyddol drwy gydol y flwyddyn fel eu bod yn deall sut mae'r broses gofrestru yn gweithio. Gall ymgeiswyr a'u cefnogwyr ehangu eich cyrhaeddiad drwy hyrwyddo'r broses gofrestru yn ystod eu hymgyrchoedd etholiadol. Os na fydd ymgeiswyr, pleidiau a gwleidyddion yn ymgysylltu, mae risg y gallant ddarparu negeseuon a gwybodaeth anghywir neu anghyflawn.
Risgiau o ran partneriaethau
Risgiau o ran partneriaethau
Ni ddylai risgiau eich atal rhag gweithio gyda phartneriaid, ond dylent gael eu nodi yn eich cofrestr risgiau a phroblemau a bydd angen i chi nodi camau i'w lliniaru.
Ymhlith rhai risgiau posibl mae'r canlynol:
- Mae'r bartneriaeth yn arwain at gwynion ar raddfa eang – er enghraifft, os bydd partner yn ymgymryd â gweithgarwch ymgyrchu gwleidyddol, efallai y bydd canfyddiad nad yw'r Swyddog Cofrestru Etholiadol yn wleidyddol niwtral
- Mae'r partner yn camgyfleu eich neges – a yw'n deall y gydberthynas a'i gyfrifoldebau? A yw'n deall y neges rydych eisiau ei chyfleu i breswylwyr ac yn cadw at y neges honno, a pha mor bwysig ydyw os nad yw'n gwneud hynny? A yw'n glir pryd y bydd y gwaith yn dod i ben, neu pryd y bydd y neges yn newid?
- Nid yw'r partner yn gwneud y gwaith y cytunwyd arno – a yw'r risg hon yn fwy sylweddol am eich bod wedi neilltuo amser ac wedi gwario arian ar y gydberthynas? Efallai fod y partner wedi camddeall y llwyth gwaith, neu fod blaenoriaeth annisgwyl ganddo, neu efallai ei fod wedi dechrau mynd i gostau ychwanegol ac yn disgwyl iddynt gael eu had-dalu
- Diflasu ar y broses gofrestru – efallai y bydd brwdfrydedd cychwynnol yn pylu felly bydd yn bwysig ceisio cynnal y momentwm wrth weithio mewn partneriaeth, drwy barhau i gyfathrebu a darparu adborth er enghraifft
- Mae'r gost yn gwrthbwyso'r manteision – efallai y byddwch yn llunio deunyddiau cynhwysfawr ac ni fydd y sefydliad yn gwneud fawr ddim i gefnogi eich gwaith cofrestru
Dylech ystyried sut y dylid ymateb os bydd sefydliad partner yn denu sylw negyddol yn y wasg, a all daflu bai ar eich awdurdod lleol.
Dylech werthuso pa mor effeithiol oeddech yn lliniaru unrhyw risgiau wrth weithio gyda phartneriaid. Dylai'r pwyntiau dysgu hyn gael eu hadlewyrchu wrth ddiweddaru eich strategaeth ymgysylltu er mwyn helpu i lywio'r ffordd y byddwch yn mynd ati i weithio mewn partneriaeth yn y dyfodol.
Ystyriaethau diogelu data wrth weithio gyda phartneriaid
Ystyriaethau diogelu data wrth weithio gyda phartneriaid
Bydd angen i chi ddangos bod yr holl wybodaeth a ddaw i law, gan bartneriaid mewnol neu allanol, yn cydymffurfio ag egwyddorion prosesu data personol, gan sicrhau ei bod yn cael ei phrosesu mewn ffordd gyfreithlon, deg a thryloyw.
Dylech sicrhau bod unrhyw bartneriaid sy'n helpu etholwyr i gwblhau ceisiadau yn ymwybodol o egwyddorion diogelu data cyn iddynt fynd ati i drin unrhyw ddata personol.
Bydd sefydliadau allanol rydych yn cael data personol ganddynt, er enghraifft prifysgolion a chartrefi gofal, yn cadw data personol ar eu myfyrwyr a'u preswylwyr, yn y drefn honno, ac yn debygol o fod yn rheolyddion data yn eu rhinwedd eu hunain.
Er nad yw deddfwriaeth diogelu data yn ei gwneud yn ofynnol i gael cytundeb ysgrifenedig wrth rannu data rhwng rheolyddion data, argymhellir yn gryf eich bod yn cytuno â'ch partner gytundeb rhannu data i'ch helpu i ddangos eich bod yn gweithredu yn unol â deddfwriaeth diogelu data.
Mae ein canllawiau ar ddiogelu data ar gyfer Swyddogion Cofrestru Etholiadol a Swyddogion Canlyniadau yn cynnwys rhagor o wybodaeth am ystyriaethau diogelu data a rhestr wirio i'ch helpu i ddatblygu cytundeb rhannu data.
Defnyddio hysbysebion a'r cyfryngau i godi ymwybyddiaeth
Defnyddio hysbysebion a'r cyfryngau i godi ymwybyddiaeth
Mae gweithgarwch sy'n codi ymwybyddiaeth y cyhoedd, fel hysbysebion a gwaith gyda'r cyfryngau, yn rhan bwysig o ymgysylltu â'r cyhoedd. Fel Swyddog Cofrestru Etholiadol, mae gennych ddyletswydd gyffredinol i hyrwyddo cyfranogiad a bydd angen i chi ymgymryd â'ch gwaith hysbysebu eich hun i'r graddau y bo hynny'n bosibl.
Dylai eich strategaeth ymgysylltu â'r cyhoedd sicrhau bod unrhyw weithgarwch sy'n codi ymwybyddiaeth y cyhoedd yn cael ei gydgysylltu fel ei fod yn digwydd ar adegau allweddol yn ystod y canfasiad ac yn y cyfnod cyn etholiadau arfaethedig. Dylai hefyd nodi unrhyw ddefnydd arfaethedig o'r canlynol:
- cylchlythyrau'r awdurdod lleol
- gwefan
- arosfannau bysiau
- safleoedd posteri neu hysbysfyrddau
- cyfryngau cymdeithasol
- adnoddau cysylltiadau â'r cyfryngau
Annog y cyhoedd i weithredu
Annog y cyhoedd i weithredu
Os mai nod yr ohebiaeth a lunnir gennych yw annog pobl i weithredu, mae galwad i weithredu yn hollbwysig i'w llwyddiant. Datganiad yw galwad i weithredu sy'n nodi'r hyn rydych eisiau i'r gynulleidfa ei wneud nesaf – er enghraifft, cofrestru ar-lein. Hebddi, ni fydd pobl yn deall yr hyn y dylent ei wneud neu, os nad yw'n glir neu os caiff ei chuddio yng nghanol gwybodaeth arall, efallai y caiff ei hanwybyddu.
Dylai galwadau i weithredu:
- gael eu hysgrifennu'n gryno a nodi'n glir yr hyn y dylai pobl ei wneud
- defnyddio iaith gyfarwyddol weithredol (Mae ‘I gael rhagor o wybodaeth, ewch i www.bigtown.org.uk’ yn well na 'gall partïon â diddordeb ddod o hyd i ragor o fanylion perthnasol ar wefan y Cyngor’)
- bod yn weledol amlwg yn y ddogfen – er enghraifft, mewn testun mawr a lliw gwahanol gyda gofod o'u hamgylch er mwyn tynnu sylw pobl atynt
Yn flaenorol, cynhaliodd y Comisiwn waith ymchwil gyda'r cyhoedd, a arweiniwyd gan Ipsos Mori, er mwyn nodi'r negeseuon cyfathrebu gorau ar gyfer cymell ac annog pobl i weithredu.
Dangosodd canfyddiadau'r gwaith ymchwil fod yr elfennau allweddol canlynol yn cymell pobl i weithredu:
- ‘Mae pleidleisio'n bwysig’ (nid yw llawer o bobl yn gwahaniaethu rhwng pleidleisio a chofrestru)
- osgoi colli allan (yr ensyniad y byddwch yn colli allan ar rywbeth os na fyddwch yn cofrestru)
Mae amseru yn hanfodol wrth sicrhau na fydd pobl yn dod mor gyfarwydd â chael negeseuon fel y byddant yn eu hanwybyddu, felly efallai y byddwch am ystyried cyfyngu ar y defnydd a wneir o rai sianeli i'r cyfnodau pan fyddant yn cael yr effaith fwyaf.
Defnyddio sianeli cyfryngau sy'n eiddo i awdurdodau lleol
Defnyddio sianeli cyfryngau sy'n eiddo i awdurdodau lleol
Dylech barhau i ystyried ble mae'r lleoedd gorau i ddangos eich hysbysebion. Gall prynu cyfryngau (gofod hysbysebu) fel safleoedd posteri awyr agored a hysbysebion yn y wasg fod yn ddrud iawn. Efallai na fydd modd defnyddio opsiynau rhatach fel cylchlythyrau cymunedol neu gylchgronau rhestru lleol ychwaith.
Fodd bynnag, efallai y bydd ystod o sianeli sy'n eiddo i'r awdurdod lleol ar gael i chi, er enghraifft:
- cylchgrawn i breswylwyr yr awdurdod lleol
- cylchlythyrau staff mewnol
- cerbydau sy'n eiddo i'r awdurdod lleol
- safleoedd posteri sy'n eiddo i'r awdurdod lleol
- adeiladau'r awdurdod lleol
- arosfannau bysiau a byrddau poster
- hysbysfyrddau
- sianeli cyfryngau cymdeithasol
Dylech gynnal archwiliad o gyfryngau posibl sy'n eiddo i'r awdurdod lleol ac ystyried pob opsiwn a pha mor aml y gellid ei ddefnyddio. Bydd hyn yn eich helpu i nodi faint o'ch cynulleidfa darged fyddai'n cael ei hamlygu i'r gweithgarwch a sawl gwaith y byddai hynny'n digwydd.
Dylech sicrhau bod unrhyw wybodaeth yn gyfredol ac yn berthnasol ac nad oes unrhyw newidiadau wedi cael eu gwneud ers y tro diwethaf i'r gweithgareddau gael eu cynnal.
Gellir defnyddio gwefan eich awdurdod lleol hefyd fel sianel cyfryngau cost isel ychwanegol. Dylech sicrhau bod unrhyw gynnwys ar y we yn gyfredol a bod tudalennau allweddol yn cynnwys dolenni i wefannau allanol, fel www.gov.uk/cofrestru-i-bleidleisio a www.electoralcommission.org.uk/cy/rwyf-yneg-pleidleisiwr/pleidleisiwr.
Sut y gallwn ddefnyddio sianeli cyfryngau cymdeithasol?
Mae sianeli cyfryngau cymdeithasol fel Facebook, Twitter, YouTube, Google+ ac eraill yn cynnig cyfle rhad i godi ymwybyddiaeth, a gallant gael eu defnyddio i ymateb i ymholiadau gan y cyhoedd.
Mae angen gwaith hyrwyddol parhaus er mwyn cynyddu'r niferoedd sy'n defnyddio sianeli cyfryngau cymdeithasol.
Mae negeseuon diddorol, doniol neu frys yn fwy tebygol o gael eu rhannu gan ddefnyddwyr a chyrraedd cynulleidfa ehangach. Dylid postio negeseuon ar adegau allweddol, er enghraifft, ar ddechrau'r canfasiad, er mwyn sicrhau eu bod yn cael yr effaith fwyaf posibl.
Ystyriwch sut y gallai digwyddiadau allanol fod yn sail ar gyfer gweithgarwch cyfryngau cymdeithasol. Er enghraifft, yn y gorffennol rydym wedi postio cyfres o drydariadau am gofrestru etholiadol ar 14 Chwefror sydd â thema Dydd San Ffolant.
Mae'r cyfryngau cymdeithasol hefyd yn cynnig cyfleoedd i chi weld effaith eich gwaith yn syth. Er enghraifft, sawl gwaith y caiff neges Facebook ei hoffi neu ei rhannu, neu pa mor aml y caiff trydariad ei aildrydar.
Fodd bynnag, mae gan y cyfryngau cymdeithasol gyfyngiadau hefyd – er enghraifft, mewn llawer o achosion, gall sianeli cyfryngau cymdeithasol gael eu cyfyngu i'r rhai sy'n ymgysylltu â'r awdurdod lleol eisoes.
Digwyddiadau a chyfleoedd i farchnata ar y stryd
Digwyddiadau a chyfleoedd i farchnata ar y stryd
Dylech ystyried cynnal digwyddiadau lle y deuir i gysylltiad â phobl, er enghraifft digwyddiad fel sioe deithiol neu stondin mewn canolfan siopa, er mwyn hybu ymwybyddiaeth. Gall gweithgareddau newydd mewn digwyddiadau cymunedol sefydledig dynnu sylw a gallwch eu hyrwyddo ymlaen llaw. Hysbyswch y wasg am ddigwyddiadau ymlaen llaw er mwyn eu hannog i fynychu a sicrhau mwy o sylw yn y cyfryngau.
Gall digwyddiadau a chyfleoedd i farchnata ar y stryd fod yn ddefnyddiol ar gyfer targedu grwpiau a dangynrychiolir drwy fynd â gwybodaeth iddynt.
Gallech gyflenwi posteri a thaflenni i dynnu sylw at eich stondin. Yna gellir casglu ffurflenni yn y fan a'r lle neu ddarparu cyfleusterau i wneud cais ar-lein. Mae hyn hefyd yn rhoi cyfle i'r cyhoedd ofyn ynghylch unrhyw beth nad ydynt yn ei ddeall.
Dangoswyd bod unigolyn yn fwy tebygol o weithredu os gall wneud hynny'n syth.
Meddyliwch am y lleoliadau sy'n rhoi cyfle i bobl gofrestru, yna rhowch wybodaeth yn y mannau hynny er mwyn cymell pobl i fynd ati i gofrestru.
Er enghraifft, efallai y byddwch am ddangos negeseuon atgoffa ar gyfrifiaduron llyfrgelloedd, mewn clybiau gwaith lle y darperir cyfrifiaduron ar gyfer llunio CVs, neu mewn dosbarthiadau am ddim sy'n addysgu sgiliau cyfrifiadura.
Defnyddio hysbysebion y telir amdanynt
Defnyddio hysbysebion y telir amdanynt
Fel arfer, caiff cyfryngau eu prynu yn ystod yr wythnosau a'r misoedd cyn y disgwylir i ymgyrch fynd yn fyw.
Bydd angen i chi gynnal trafodaethau yn gynnar er mwyn pennu dyddiadau cau ar gyfer prynu cyfryngau hysbysebu, a chyflenwi gwaith celf. Mae'n debygol y bydd gofynion technegol hefyd ar gyfer cyflenwi gwaith celf.
Gallwch brynu safleoedd unigol gan berchenogion cyfryngau, neu weithio gydag asiantaeth prynu cyfryngau i ddewis y cyfryngau gorau i gyflawni eich amcanion a chyrraedd cynulleidfaoedd targed.
Beth yw'r sianeli a phwy y gallent gyrraedd?
- Radio – mae'n cyrraedd preswylwyr sydd ar incwm is ac oedolion ifanc, yn ogystal â'r rhai sy'n byw mewn ardaloedd mwy gwledig; bydd gorsafoedd priodol yn cyrraedd segmentau penodol o'r gynulleidfa
- Ar-lein – llai defnyddiol ar gyfer cartrefi incwm is; mae'n cyrraedd y rhai o dan 24 oed a myfyrwyr yn benodol drwy'r cyfryngau cymdeithasol. Y ffordd orau o dargedu grwpiau penodol
- Papur newydd – y potensial i gyrraedd preswylwyr sydd ar incwm is, yn enwedig teitlau penodol
- Cylchgronau / cylchlythyrau – maent yn targedu ardaloedd lleol neu grwpiau cymunedol penodol
- Hysbysebion golygyddol (erthyglau hyrwyddol) ar gyfer y wasg leol a gwefannau – gellid eu defnyddio i roi gwybodaeth fanylach
- Awyr agored – yn ddefnyddiol i gyrraedd cynulleidfaoedd targed drwy leoli hysbysebion mewn ardaloedd poblog lle mae nifer fawr o ymwelwyr; potensial i gyrraedd myfyrwyr; gall nifer fawr o bobl eu gweld ar fyrddau poster a bysiau
- Faniau hysbysebu symudol – gallant fod yn gyfrwng i gyfleu negeseuon mewn ardaloedd daearyddol sydd â dwysedd uchel o'ch cynulleidfa darged
- Noddi digwyddiadau – potensial i gyrraedd pobl ifanc a chymunedau BME
Beth yw'r ystyriaethau eraill wrth ddefnyddio hysbysebion y telir amdanynt?
Mae prynu gofod hysbysebu yn gostus felly dylech ystyried y ffactorau canlynol:
- Cyfanswm cyrhaeddiad – nifer y bobl berthnasol y disgwyl iddynt weld neges hysbysebwr o leiaf unwaith o fewn cyfnod penodol
- Amlder – sawl gwaith y bydd aelod o'r gynulleidfa yn gweld neges o fewn y cyfnod penodol
- Cost – Y gost sy'n gysylltiedig â chyrraedd mil o bobl neu eich marchnad darged
Wrth bennu'r cyrhaeddiad a'r amlder, efallai y byddwch am ystyried, er enghraifft, a fyddai llai o hysbysebion ar orsaf radio mawr yn well na llawer o hysbysebion ar orsaf radio bach, a ph'un a fyddai ymgyrch undydd â chyrhaeddiad uchel mewn papur newydd lleol yn well nag ymgyrch â chyrhaeddiad isel mewn cylchgrawn cymunedol misol.
Meddyliwch yn ofalus am eich cynulleidfaoedd targed cyn derbyn unrhyw gynigion arbennig gan berchenogion cyfryngau. Gofynnwch pam mae'r pris wedi'i ostwng – efallai nad oes prawf bod y gofod yn gallu cyrraedd eich cynulleidfa.
Annog pobl eraill i ledaenu'r neges (sylw am ddim yn y cyfryngau)
Annog pobl eraill i ledaenu'r neges (sylw am ddim yn y cyfryngau)
Drwy fynd ati i weithio gyda'r cyfryngau, mae gennych fwy o ddylanwad dros y mathau o negeseuon a gyfleuir ganddynt.
Bydd y negeseuon a glywir gan bobl yn y wasg ac ar y newyddion yn effeithio ar ba mor debygol ydyw y byddant yn cofrestru. Mae gweithgarwch cysylltiadau â'r cyfryngau yn cynnig cyfle i chi gynnwys eich neges ar yr agenda newyddion a chodi proffil eich gwaith.
Nid oes modd i chi reoli barn y cyhoedd, ond gallwch rannu negeseuon sy'n fwy tebygol o roi sicrwydd i bobl a lleihau sylw negyddol a allai atal pobl rhag cofrestru.
Ymhlith y gweithgarwch a awgrymir mae'r canlynol:
- cyhoeddi datganiadau i'r wasg cyn digwyddiadau allweddol, megis dechrau'r canfasiad blynyddol
- rhoi cyfweliadau radio a theledu
- cynnal digwyddiadau sy'n ysgogi cyhoeddusrwydd
Sicrhau bod deunyddiau cyfathrebu yn hygyrch ac yn effeithiol
Sicrhau bod deunyddiau cyfathrebu yn hygyrch ac yn effeithiol
Wrth fynd ati i lunio deunyddiau cyfathrebu, dylech sicrhau eu bod yn pwysleisio negeseuon allweddol a bod ganddynt gynllun clir ac effeithiol. Drwy ysgrifennu mewn ffordd glir a chryno, mae llawer mwy o siawns y bydd y deunydd yn cyrraedd cynifer o bobl â phosibl ac y bydd y derbynnydd yn deall yr hyn sydd angen iddo ei wneud.
Mae gohebiaeth sy'n darparu gwybodaeth yn y ffordd yr hoffai'r darllenydd ei chael yn fwy tebygol o fod yn fwy effeithiol.
Dylech nodi a oes rhywun yn eich awdurdod lleol sy'n arbenigo mewn ysgrifennu ar gyfer y cyhoedd, Saesneg clir neu wefannau hygyrch neu, os yn bosibl, gallai staff gael hyfforddiant perthnasol.
Nid pawb fydd yn deall yr ohebiaeth a gall fod angen help neu sicrwydd pellach arnynt, felly dylid cynnwys manylion cyswllt ar gyfer cymorth sydd ar gael i'r darllenydd.
I gael rhagor o wybodaeth, gweler ein taflen ffeithiau ar lunio gohebiaeth hygyrch.
Monitro a gwerthuso llwyddiant eich strategaeth ymgysylltu â'r cyhoedd
Monitro a gwerthuso llwyddiant eich strategaeth ymgysylltu â'r cyhoedd
Mae gwerthusiadau yn hanfodol er mwyn mesur effeithiolrwydd prosiect a dangos cyflawniadau.
Mae angen i'ch strategaeth ymgysylltu a'ch cynllun cofrestru gael eu diweddaru er mwyn adlewyrchu canfyddiadau eich gwaith monitro a gwerthuso. Dylech eu diweddaru er mwyn adlewyrchu'r gwersi a ddysgwyd o'r gwaith a wnaed gennych eisoes a chynnwys unrhyw wybodaeth newydd am eich ardal gofrestru.
Bydd y wybodaeth hon yn eich helpu i barhau i fireinio'r darlun sydd gennych o ddemograffeg eich ardal, yn cadarnhau'r heriau allweddol o ran ymgysylltu â'ch preswylwyr ac yn mesur y gweithgareddau sydd fwyaf effeithiol wrth ymgysylltu â chynulleidfaoedd targed gwahanol
Dylech amlinellu sut y byddwch yn mynd ati i fonitro a gwerthuso effeithiolrwydd y gweithgareddau a'r tactegau ymgysylltu â'r cyhoedd a ddefnyddiwyd gennych i ymgysylltu â'ch grwpiau targed yn ystod y canfasiad diwethaf, mewn etholiadau arfaethedig, ac wrth i chi barhau i sicrhau bod cynifer o bobl â phosibl yn cofrestru. A wnaethoch gyrraedd eich cynulleidfa darged?
Mesur llwyddiant eich gweithgareddau ymgysylltu?
Er mwyn gwerthuso llwyddiant gweithgarwch, mae'n bwysig bod gennych amcanion clir a mesuradwy a dylid sicrhau bod cysylltiad clir rhwng unrhyw fesurau gwerthuso a'r amcanion cychwynnol.
Mae'n debygol y bydd angen defnyddio amrywiaeth o ddulliau i werthuso prosiect. Er mwyn nodi'r dulliau gwerthuso mwyaf priodol, dylech ddiffinio'r cwestiynau y dylid eu gofyn yn y gwerthusiad ac ystyried sut y gellid ateb y cwestiynau hyn.
Mae amrywiaeth o ddulliau y gellir eu defnyddio i asesu effeithiolrwydd eich gweithgarwch. Gall rhai ohonynt fod yn seiliedig ar ymddygiad (yr hyn y mae pobl wedi'i wneud, yr hyn sydd wedi digwydd mewn gwirionedd) a gall rhai ohonynt fod yn seiliedig ar ganfyddiad (yr hyn y mae pobl yn credu iddo ddigwydd).
Nodir isod rai dulliau o gasglu tystiolaeth a fydd yn cefnogi eich gwerthusiad:
- cofnodi adborth gan y cyhoedd mewn digwyddiadau neu drwy eich gwefan
- cofnodi nifer yr ymatebion o ganlyniad i'r gweithgarwch
- cofnodi nifer yr ymholiadau sy'n ymwneud â'r pwnc
- cofnodi nifer y bobl sy'n ymweld â'r wefan yn gofyn am wybodaeth
- cofnodi unrhyw adborth a ddarparwyd ar y cyfryngau cymdeithasol
- dosbarthu holiaduron gwerthuso neu ffurflenni adborth ar ddiwedd digwyddiad
- cynnal arolwg barn y cyhoedd i ganfod p'un a oedd y cyhoedd yn ymwybodol o'ch gweithgarwch, eu barn arno ac a wnaethant weithredu o ganlyniad iddo
- arolygon cyn y gweithgarwch ac ar ôl y gweithgarwch i ganfod a yw gwybodaeth ac ymwybyddiaeth pobl o'r broses gofrestru wedi cynyddu o ganlyniad i'r gweithgarwch
- cyfweliadau â rhanddeiliaid i ganfod eu barn ar y gweithgarwch
- grwpiau ffocws a gynhelir â phreswylwyr i gasglu adborth – fel rhan o ddigwyddiadau eraill o bosibl
Mae hefyd yn bwysig ceisio mesur:
- ffactorau amgylcheddol neu sŵn cefndir: i ba raddau y mae cyfranogiad cynyddol yn deillio o'ch gweithgarwch neu o ryw ffactorau eraill?
- yr achos sylfaenol: h.y. beth fyddai wedi digwydd pe na bai'r gweithgarwch yn bodoli?
- nifer y bobl berthnasol a amlygwyd i'r gweithgarwch.
- sawl gwaith y cafodd pobl eu hamlygu i'r gweithgarwch
- unrhyw gynnydd yn nifer y bobl sy'n gweithredu, fel cofrestru i bleidleisio
- unrhyw adborth cadarnhaol gan y sawl sy'n cymryd rhan mewn cynllun
- a yw dealltwriaeth pobl o'r broses wedi gwella
- unrhyw gynnydd yn nifer y ceisiadau am wybodaeth
Mae angen i'r cynllun gwerthuso nodi pwy fydd yn cymryd rhan yn y broses werthuso a phwy fydd yn gyfrifol am y rhannau gwahanol o'r gwerthusiad.
Dylid mynd ati i fonitro cynnydd a chynnal y broses werthuso ar ddiwedd pob cyfnod allweddol o weithgarwch cofrestru er mwyn sicrhau bod gweithgareddau yn effeithiol ac yn parhau i fod yn briodol.
Er ei fod yn bwysig cynnal gwerthusiad sydd mor eang â phosibl, dylid ystyried yr adnoddau a ddyrannwyd a dylai cost y gwerthusiad fod yn gymesur â chost y prosiect.
Efallai na fyddwch yn gallu gwerthuso popeth mor fanwl ag y byddech yn ei ddymuno a dylech nodi unrhyw gyfyngiadau i'r gwerthusiad yn eich cynlluniau, gan gynnwys unrhyw risgiau posibl i ddibynadwyedd a dilysrwydd y gwerthusiad a'r canfyddiadau.
Dylai eich cynlluniau gwerthuso nodi rhanddeiliaid perthnasol, fel awdurdodau lleol eraill, y gallai fod ganddynt ddiddordeb yn y gwerthusiad ac y dylid rhannu'r canfyddiadau â nhw.
Sut y gall y Comisiwn eich helpu i ymgysylltu â'r cyhoedd
Sut y gall y Comisiwn eich helpu i ymgysylltu â'r cyhoedd
Mae amrywiaeth o adnoddau ar gael ar wefan y Comisiwn y gellir eu defnyddio neu eu datblygu ar gyfer ymgyrchoedd yn y dyfodol. Gallwch hefyd danysgrifio i'n cylchlythyr cofrestru pleidleiswyr, Y Gofrestr, sy'n cynnwys y wybodaeth ddiweddaraf am hyrwyddo cofrestru pleidleiswyr a'n gwaith partneriaeth.
Caiff ein hadnoddau eu diweddaru cyn etholiadau arfaethedig fel y bo'n briodol, ond mae'r canllawiau a'r awgrymiadau cyffredinol yn parhau i fod yn berthnasol a gallant fod yn ddefnyddiol drwy gydol y flwyddyn.
Mae cymorth un-i-un uniongyrchol yn dal i fod ar gael drwy ein swyddfa yng Nghymru.
Gallwch gysylltu â'r swyddfa drwy:
- Ffôn: 0333 103 1929
- E-bost: [email protected]
Eich cynllun cofrestru
Eich cynllun cofrestru
Tra bydd eich strategaeth ymgysylltu â'r cyhoedd yn eich helpu i nodi'r heriau cofrestru yn eich ardal a dull gweithredu cyffredinol o fynd i'r afael â nhw, dylai eich cynllun cofrestru gael ei lywio ganddi a dylai nodi camau gweithredu manwl o ran popeth sydd angen ei wneud er mwyn cynnal cofrestrau etholiadol sydd mor gywir a chyflawn â phosibl – nid dim ondd yn ystod y cyfnod canfasio, ond drwy gydol y flwyddyn.
Beth y dylai cynllun cofrestru ei gynnwys?
Dylai eich cynllun cofrestru nodi'r holl weithgarwch cofrestru a gynhelir drwy gydol y flwyddyn, gan gynnwys yn y cyfnod cyn etholiadau arfaethedig ac yn ystod y canfasiad.
Rydym wedi llunio templed o gynllun cofrestru y gallwch ei ddefnyddio i'ch helpu i gynllunio ar gyfer darparu gwasanaethau cofrestru etholiadol. Nid oes rhaid i chi ddefnyddio'r templed a ddarparwyd
Mae'n bwysig eich bod yn trin eich cynllun cofrestru fel dogfen fyw ac yn ei hadolygu'n rheolaidd gan ddefnyddio'r data sydd ar gael i fonitro cynnydd a nodi lle y mae angen gwneud unrhyw ddiwygiadau.
Fan lleiaf, dylai eich cynllun cofrestru gynnwys:
- amserlen o bethau i'w cyflawni a thasgau a ddylai ddangos sut rydych yn bwriadu cyflawni'r camau sydd eu hangen o dan Adran 9A, yn ystod y canfasiad a thrwy gydol y flwyddyn
- manylion gweithgarwch partneriaeth a gynlluniwyd
- manylion ynghylch sut y byddwch yn rhoi eich strategaeth ar gyfer ymgysylltu â phobl ifanc 14-17 oed yn eich ardal ar waith
- manylion ynghylch sut y byddwch yn rheoli'r prosesau y mae'n ofynnol i chi eu dilyn er mwyn cadarnhau pwy yw pobl ifanc 14 a 15 oed, gan gynnwys sut y byddwch yn cael gafael ar gofnodion addysgol ac unrhyw gofnodion eraill a'u defnyddio at y dibenion hyn.
- amcanion a mesurau llwyddiant
- gofynion o ran adnoddau
- adolygu prosesau mewnol er mwyn sicrhau eu bod yn dal i fod yn berthnasol, gan gynnwys y mesurau rydych wedi'u rhoi ar waith i sicrhau bod gofynion diogelu data yn cael eu bodloni
- nodi anghenion hyfforddi, ar gyfer ffynonellau hyfforddi mewnol ac allanol
- dulliau o olrhain a gwerthuso cynnydd a chofnodi diwygiadau
- prosesau ar gyfer nodi unrhyw batrymau gweithgarwch a allai ddynodi problemau posibl o ran uniondeb, gan gynnwys pa gamau y dylid eu cymryd i ymdrin ag unrhyw broblemau o'r fath
Bydd angen i chi sicrhau bod systemau ar waith sy'n eich galluogi i olrhain cynnydd tuag at sicrhau bod cynifer o breswylwyr cymwys â phosibl yn cael eu cynnwys ar y gofrestr. Gan gynnwys prosesau i olrhain ymatebion gan unigolion a chartrefi er mwyn monitro, gwerthuso a thargedu adnoddau i nodi ble y mae angen gwneud diwygiadau i'ch cynlluniau.
Bydd angen i chi hefyd gynnal cofrestr risgiau a phroblemau, gan nodi unrhyw risgiau i'r broses o gyflawni eich cynllun cofrestru a chamau lliniaru cyfatebol yn effeithiol.
Rydym wedi datblygu templed o gofrestr risgiau a phroblemau y gallwch ei ddefnyddio i gofnodi unrhyw risgiau a nodir gennych. Mae'n cynnwys enghreifftiau y bydd angen i chi eu hystyried a'u lliniaru os bydd angen, yn ogystal â chofnod i gofnodi unrhyw broblemau sy'n dod i'r amlwg ac y bydd angen i chi fynd i'r afael â nhw. Fel arall, efallai y byddwch am gynnwys risgiau, gan gynnwys ein henghreifftiau, mewn unrhyw ddogfennaeth rheoli risg a ddatblygwyd gennych eisoes.
Pa adnoddau sydd eu hangen i gyflawni eich cynllun cofrestru?
Pa adnoddau sydd eu hangen i gyflawni eich cynllun cofrestru?
Bydd angen i chi nodi'r gwaith y bydd angen i chi ei wneud er mwyn ymgysylltu â phreswylwyr ac, yn sgil hynny, yr adnoddau y bydd eu hangen arnoch. Drwy adolygu eich cynllun a'ch gweithgarwch yn barhaus, byddwch yn gallu nodi a ydych yn llwyddo i ateb eich heriau lleol ac yn gallu targedu eich adnoddau i'r mannau hynny lle y mae eu hangen fwyaf.
Bydd angen i chi ystyried pa adnoddau, gan gynnwys adnoddau staffio, y bydd eu hangen er mwyn prosesu ceisiadau gan bobl ifanc rhwng 14 a 16 oed. Bydd angen i staff gael hyfforddiant a chanllawiau priodol ar sut i drin a storio data personol pobl ifanc 14 a 15 oed.
Dylech hefyd gysylltu â'ch adran gwasanaethau addysg leol i gael data a fydd yn helpu i fireinio eich tybiaethau ymhellach. Os nad ydych wedi gwneud hynny eisoes, dylech ystyried llunio cytundeb rhannu data er mwyn hwyluso'r broses o rannu data yn ddiogel ac yn amserol.
Ymhlith yr adrannau a'r unigolion allweddol y gall fod angen i chi eu cynnwys mae:
- adran TG yr awdurdod lleol
- tîm cyllid yr awdurdod lleol
- deiliaid data
- swyddog diogelu data'r awdurdod lleol
- rheolwr canolfan alwadau / derbynfa'r awdurdod lleol
- rheolwr cysylltiadau / cyfryngau'r awdurdod lleol (os oes un)
- rheolwr adnoddau dynol yr awdurdod lleol
- cynrychiolwyr o dimau'r awdurdod lleol/unigolion a sefydliadau lleol sy'n gweithio gyda grwpiau a dangynrychiolir yn eich ardal, fel adrannau addysg lleol
Wrth fynd ati i weithio gydag adrannau allweddol, dylech gofio mai dim ond Swyddogion Cofrestru Etholiadol a'u staff fydd yn gallu defnyddio'r data sy'n ymwneud â'r unigolion hyn, yn amodol ar eithriadau cyfyngedig. Bydd Swyddogion Canlyniadau yn etholiadau'r Senedd yn gallu gweld data sy'n ymwneud â'r bobl ifanc 15 oed hynny a fydd yn cyrraedd oedran pleidleisio ar y diwrnod pleidleisio neu cyn hynny. Gall data ar berson ifanc gael eu datgelu hefyd i'r person ifanc ei hun, ac mewn rhai amgylchiadau eraill a ragnodir. I gael canllawiau pellach ar sut y gellir gweld y wybodaeth sydd wedi'i chynnwys yn y gofrestr etholiadol, gweler Pwy y gellir rhoi'r gofrestr iddynt?
Dylai eich cynllun gynnwys sut y byddwch yn ymgysylltu â'r adrannau/unigolion hyn a pha mor aml y byddwch yn cyfarfod â nhw. Ystyriwch y canlynol:
- ai chi ddylai gadeirio'r grŵp?
- pwy ddylai gymryd rhan?
- beth fydd y cylch gorchwyl?
- sut y caiff camau gweithredu eu cofnodi a'u rhoi ar waith?
Pa gofnodion y gallwch eu harchwilio er mwyn eich helpu i nodi darpar etholwyr newydd drwy gydol y flwyddyn?
Pa gofnodion y gallwch eu harchwilio er mwyn eich helpu i nodi darpar etholwyr newydd drwy gydol y flwyddyn?
Dylai eich cynllun cofrestru gynnwys manylion am y ffynonellau data sydd ar gael i chi ac amserlen sy'n nodi pryd y dylid gwirio'r cofnodion hynny.
Gall Swyddog Cofrestru Etholiadol archwilio a chopïo cofnodion a gedwir ar ba ffurf bynnag gan:1
- y cyngor a'ch penododd
- unrhyw gofrestrydd genedigaethau, marwolaethau a phriodasau, gan gynnwys unrhyw uwcharolygydd
- unrhyw berson, gan gynnwys cwmni neu sefydliad, sy'n darparu gwasanaethau i'r cyngor, neu sydd â'r awdurdod i gyflawni unrhyw un o swyddogaethau'r cyngor, gan gynnwys unrhyw rai sy'n rhoi gwasanaethau ar gontract allanol o dan unrhyw gytundeb cyllid
Lle y bydd y Swyddog Cofrestru Etholiadol yn gwneud cais i weld y cofnodion a restrir uchod neu wneud copïau ohonynt, ni ellir defnyddio cyfyngiad statudol na chyfyngiad arall, gan gynnwys y GDPR, i wrthod datgelu'r cofnodion hynny.2
Er enghraifft, os yw contractwr preifat wedi'i benodi i gasglu treth gyngor ar ran eich awdurdod lleol, fel Swyddog Cofrestru Etholiadol ar gyfer yr awdurdod hwnnw, mae hawl gennych i weld y data a ddelir gan y contractwr hwnnw.
Yn ogystal â hyn, gall y cyngor a benododd y Swyddog Cofrestru Etholiadol ddatgelu i'r Swyddog Cofrestru Etholiadol, at ddibenion cofrestru pennodol, wybodaeth sydd wedi'i chynnwys yn y cofnodion a ddelir gan y cyngor. Yn achos Swyddog Cofrestru Etholiadol ar gyfer cyngor dosbarth, mae hyn hefyd yn gymwys i'r cyngor sir perthnasol.
Ceir tri diben:
- dilysu gwybodaeth am berson sydd wedi'i gofrestru mewn cofrestr a gynhelir gan y swyddog, neu a enwir mewn cais i gofrestru
- canfod enwau a chyfeiriadau pobl nad ydynt wedi'u cofrestru ond y mae ganddynt yr hawl i gael eu cofrestru
- nodi'r bobl hynny sydd wedi'u cofrestru ond nad oes ganddynt yr hawl i gael eu cofrestru
Dim ond yn unol â chytundeb ysgrifenedig rhwng y cyngor a'r Swyddog Cofrestru Etholiadol ynghylch prosesu'r wybodaeth, gan gynnwys ei throsglwyddo, ei storio, ei dinistrio a'i diogelu, y gellir gwneud datgeliad.
Dylech hefyd sicrhau eich bod yn gwneud defnydd llawn o'r holl gofnodion sydd ar gael i chi ar gyfer gwirio cofnodion ar y gofrestr, gan gymryd camau i dynnu oddi ar y gofrestr enwau'r etholwyr hynny nad oes hawl ganddynt i fod ar y gofrestr mwyach.
Dylech gofnodi nifer yr etholwyr y tynnir eu henwau oddi ar y gofrestr a'r rhesymau dros wneud hynny.
I gael rhagor o wybodaeth am y mathau o gofnodion eraill y gellir eu defnyddio i nodi newidiadau a'r rhai nad oes hawl ganddynt mwyach o bosibl i gael eu cofrestru mewn cyfeiriad penodol, gweler ein canllawiau ar reoli diwygiadau, adolygiadau, amcanion ac achosion o ddileu drwy gydol y flwyddyn.
Bydd angen i chi ddefnyddio'r ffynonellau gwybodaeth sydd ar gael i nodi a thargedu etholwyr newydd, a sicrhau y cymerir yr holl gamau angenrheidiol i'w hychwanegu at y gofrestr.
Gall cofnodion eich helpu i nodi pwy sydd heb ei gofnodi ar y gofrestr, ond rhaid i unrhyw ddarpar etholwr newydd wneud cais llwyddiannus cyn y gellir ei ychwanegu at y gofrestr. Dylech gofnodi nifer yr etholwyr a ychwanegir at y gofrestr a sail y ceisiadau hyn. Er enghraifft, a gafodd y cais ei wneud yn ddigymell neu'n dilyn gwybodaeth a gafodd ei chynnwys yn yr ohebiaeth ganfasio.
Gall y cofnodion canlynol eich helpu i gynnal eich cofrestr drwy gydol y flwyddyn:
- Treth gyngor: Gall y cofnodion hyn ddangos bod preswylwyr newydd wedi symud i mewn i eiddo. Fodd bynnag, efallai na fydd y person a enwir yng nghofnodion y dreth gyngor yn gymwys i gofrestru i bleidleisio bob amser, er enghraifft perchenogion eiddo nad ydynt yn byw yno. Hefyd, ni fydd cofnodion y dreth gyngor o reidrwydd yn nodi'r holl bobl sy'n byw yn y cyfeiriad y gall fod angen i chi eu gwahodd i gofrestru. Gellir defnyddio cofnodion y dreth gyngor fel tystiolaeth bod eiddo yn wag neu i ddangos nad yr eiddo hwnnw yw prif breswylfan rhywun, a all effeithio ar ei hawl i gofrestru. Dylai'r hawl i weld y cofnodion hyn gynnwys unrhyw nodiadau ategol, a all helpu i egluro pwy sy'n byw yno.
- Gostyngiad y dreth gyngor (budd-dal y dreth gyngor gynt): Gall y cofnodion hyn roi gwybod i chi bod pobl eraill yn byw mewn eiddo.
- Tai: Gellir edrych ar gofnodion sefydliadau rheoli hyd braich a chofnodion tai lle y mae'r cyngor yn cynnal y stoc dai er mwyn cael manylion am denantiaid.
- Budd-dal tai: Telir budd-daliadau tai yn uniongyrchol i unigolyn ac fel y cyfryw gallant fod yn ffordd ddefnyddiol o nodi etholwyr newydd.
- Cofrestr o dai amlfeddiannaeth: Dylech ystyried defnyddio'r cofnodion hyn i gysylltu â landlordiaid neu asiantiaid rheoli sy'n debygol o fod yn gallu darparu enwau preswylwyr newydd.
- Cofnodion a ddelir gan gofrestrwyr marwolaethau a phriodasau: Gallai gwybodaeth a dderbynnir am briodasau a phartneriaethau sifil ddangos bod preswylydd ychwanegol yn byw mewn eiddo. Gall hefyd roi gwybod i chi fod etholwr presennol wedi newid ei enw. Neu, yn achos marwolaethau, gall nodi bod angen tynnu enw etholwr presennol oddi ar y gofrestr.
- Rhestrau o gartrefi preswyl a gofal / llochesau / hosteli: Bydd yr adran gwasanaethau cymdeithasol (neu adran gyfatebol) yn gallu darparu rhestrau o gartrefi preswyl a gofal, yn ogystal â llochesau a hosteli. Efallai y bydd wardeiniaid y preswylfeydd hyn yn gallu rhoi gwybodaeth am newidiadau ymhlith preswylwyr. Rydym wedi llunio taflen ffeithiau ar gyfer cartrefi gofal y gallwch ei haddasu er mwyn adlewyrchu eich amgylchiadau penodol.
Mae'r daflen ffeithiau yn seiliedig ar ein canllawiau ar geisiadau gyda chymorth sy'n nodi'r hyn y gall rhywun ei wneud i helpu rhywun arall i gofrestru.
- Rhestrau o bobl anabl sy'n cael cymorth gan y cyngor: Gall yr adran gwasanaethau cymdeithasol (neu adran gyfatebol) ddarparu manylion am rai pobl anabl sy'n byw gartref, fel y rhai sy'n ddall, yn fyddar ac ati, a ddylai eich galluogi hefyd i deilwra'r gwasanaeth a ddarperir gennych i unigolion o'r fath.
- Cofrestrfa Tir: Gellir defnyddio'r ffynhonnell hon i gael gwybodaeth am eiddo a werthir, a all roi gwybodaeth am newidiadau, yn enwedig gan fod enw'r prynwr yn cael ei roi.
- Cynllunio a rheoli adeiladu: Gall archwilio cofnodion rheoli adeiladau a chysylltu ag adeiladwyr tai roi syniad o gynnydd datblygiadau newydd a ph'un a ydynt yn barod ar gyfer meddiannaeth breswyl. Yn hytrach na chysylltu â'r adran cynllunio a rheoli adeiladu yn uniongyrchol, efallai y gallwch gael y wybodaeth angenrheidiol gan y Swyddfa Brisio yng Nghymru a Lloegr, neu'r Aseswr lleol yn yr Alban.
- Rhestr o ddinasyddion Prydeinig newydd a ddelir gan y cofrestrydd: Bydd gan y cofrestrydd wybodaeth am bwy sydd wedi dod yn ddinesydd Prydeinig. Mae hawl gennych i archwilio'r cofnodion hyn a gwneud copïau ohonynt, a gallech eu defnyddio i nodi darpar etholwyr newydd. Gellid rhoi gwybodaeth am y broses o wneud cais i gofrestru i bleidleisio i'r cofrestrydd ei chynnwys mewn pecynnau sydd ar gael i'r rhai sy'n dod yn ddinasyddion Prydeinig. Yn dibynnu ar ei genedligrwydd blaenorol/arall, efallai y bydd enw rhywun sydd wedi dod yn ddinesydd Prydeinig wedi'i gynnwys ar y gofrestr etholiadol eisoes, ond dylid rhoi gwybodaeth ym mhob achos er mwyn sicrhau bod ganddo'r etholfraint gywir.
- Data addysg awdurdodau lleol: Gall y data hyn roi gwybodaeth er mwyn helpu i nodi darpar etholwyr o dan 18 oed a all fod yn gymwys i gael eu cofrestru fel cyrhaeddwyr neu etholwyr.
Mae gennych y pŵer ar wahân i'w gwneud yn ofynnol i berson nad yw'n etholwr ddarparu gwybodaeth. Gallwch ddefnyddio'r pŵer hwn lle y bo ei angen at ddibenion cynnal y gofrestr etholiadol.3
Er enghraifft, gallwch ei ddefnyddio i'w gwneud yn ofynnol i'r rhai sy'n gyfrifol am sefydliadau amlfeddiannaeth neu gartrefi gofal roi gwybodaeth i chi am breswylwyr.
Er mwyn cydymffurfio â deddfwriaeth diogelu data, mae angen i chi ddangos bod yr holl wybodaeth a geir yn cydymffurfio ag egwyddorion prosesu data personol, gan sicrhau ei bod yn cael ei phrosesu'n gyfreithlon, yn deg ac yn dryloyw. Felly, dylech gadw manylion am y canlynol:
- y cofnodion i'w harchwilio
- amserlen ar gyfer eu harchwilio
- ar ba sail gyfreithlon rydych yn prosesu'r wybodaeth honno. Er enghraifft, mae Adran 9A yn gosod rhwymedigaeth arnoch chi, y Swyddog Cofrestru Etholiadol, fel rhan o'ch dyletswydd i gynnal y gofrestr etholiadol, gan roi sail statudol ar gyfer prosesu'r data personol hynny a mesurau diogelwch i ddiogelu'r data. Er enghraifft, amgryptio data/diogelu data â chyfrinair pryd bynnag y cânt eu trosglwyddo, a defnyddio dulliau storio diogel
- y camau a gymerwyd ar sail y wybodaeth rydych wedi'i chael
- cadw a gwaredu data yn ddiogel (yn unol â'ch cynllun cadw dogfennau)
Mae nifer o Swyddogion Cofrestru Etholiadol wedi nodi adnoddau i'w helpu i reoli prosesau cofrestru. I gael gwybodaeth am ddefnyddio adnoddau rheoli ac enghreifftiau ohonynt, gweler ein hadnodd Rheoli prosesau cofrestru yn effeithiol:
I gael gwybodaeth ac enghreifftiau o sut mae rhai Swyddogion Cofrestru Etholiadol yn defnyddio ffynonellau data presennol er mwyn helpu i sicrhau bod cofrestrau mor gywir a chyflawn â phosibl, gweler ein hadnodd Defnydd effeithiol o'r data sydd ar gael.
- 1. Rheoliadau 35(1) a (2) Rheoliadau 2001, Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl (Yr Alban) 2001 ↩ Back to content at footnote 1
- 2. Paragraff 1(5) o Atodlen 2 i Ddeddf Cynrychiolaeth y Bobl 1983 ↩ Back to content at footnote 2
- 3. Rheoliad 23 (1), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 ↩ Back to content at footnote 3
Adnoddau i Swyddogion Cofrestru Etholiadol - Eich strategaeth ymgysylltu â'r cyhoedd a'ch cynllun cofrestru
Cymhwysedd i gofrestru i bleidleisio
Cymhwysedd i gofrestru i bleidleisio
Er mwyn i unigolyn fod yn gymwys i gofrestru i bleidleisio yng Nghymru mae rhaid iddo fodloni'r meini prawf cymhwyso ar y dyddiad perthnasol. Mae tair agwedd ar fod yn gymwys i gael eich cofrestru:1
- rhaid i'r cais gael ei gyflwyno gan unigolyn sy'n cyfateb, yn ôl pob golwg, i'r unigolyn a enwir ar y cais
- rhaid bodloni unrhyw ofynion statudol mewn perthynas â'r cais, gan gynnwys sut y gellir ei gyflwyno a'r wybodaeth a ddylai fod ynddo
- rhaid i'r unigolyn a enwir ar y cais fod yn rhywun sydd, yn ôl pob golwg, yn bodloni'r meini prawf cymhwyso ar gyfer cofrestru, yn nhyb y Swyddog Cofrestru Etholiadol, a rhaid sicrhau nad yw wedi'i anghymhwyso rhag cofrestru
- 1. Adran 10ZC(1), Deddf Cynrychiolaeth y Bobl 1983 ↩ Back to content at footnote 1
Beth yw'r dyddiad perthnasol?
Beth yw'r dyddiad perthnasol?
Rhaid i chi benderfynu ar geisiadau i gofrestru ar sail p'un a yw ymgeisydd yn bodloni'r gofynion ar gyfer cofrestru a ph'un a yw wedi'i anghymhwyso rhag cofrestru ar y dyddiad perthnasol ai peidio. Mae'r dyddiad perthnasol yn amrywio yn dibynnu ar sut y caiff y cais ei gyflwyno:
- ar gyfer cais a gyflwynir ar ffurflen bapur, y dyddiad perthnasol yw dyddiad cyflwyno'r cais,1 h.y. y dyddiad y gwnaeth yr ymgeisydd gwblhau'r ffurflen, gan gynnwys yr holl wybodaeth ofynnol
- ar gyfer ceisiadau a gyflwynir ar-lein, y dyddiad perthnasol yw'r dyddiad y bydd y Gwasanaeth Digidol Cofrestru Etholiadol Unigol yn cofnodi bod eich cais wedi'i gyflwyno. Bydd y wybodaeth a anfonir atoch yn cynnwys y stamp dyddiad electronig
- ar gyfer ceisiadau a gyflwynir dros y ffôn a cheisiadau wyneb yn wyneb (a gaiff eu gwneud yn ôl eich disgresiwn), y dyddiad perthnasol yw'r amser y bydd yr holl wybodaeth sy'n ofynnol ar gyfer y cais wedi'i gofnodi a bod yr ymgeisydd wedi datgan bod y wybodaeth yn wir
Ni waeth beth yw'r dyddiad perthnasol ar ffurflen gais bapur, rhaid eich bod wedi cael y ffurflen gais i gofrestru erbyn y terfyn amser priodol er mwyn penderfynu ar y cais a'i gynnwys yn niweddariad nesaf y gofrestr.
- 1. Adran 4(6), Deddf Cynrychiolaeth y Bobl 1983 ↩ Back to content at footnote 1
Ar ba oedran y caiff unigolyn gofrestru i bleidleisio?
Mae gan bobl ifanc 16 oed neu drosodd ar y dyddiad perthnasol sy'n bodloni'r amod cymhwyso preswyl ac nad ydynt wedi’u hanghymhwyso yn ôl y gyfraith rhag pleidleisio, hawl i gael eu cynnwys ar y gofrestr llywodraeth leol , ond rhaid i etholwr fod yn 18 oed i gael ei gynnwys ar gofrestr Senedd y DU.
Mae hyn yn golygu y bydd y gofrestr llywodraeth leol yn cynnwys pobl ifanc 16 a 17 oed fel etholwyr llawn, a bydd hawl gan bobl ifanc 16 a 17 oed i bleidleisio yn etholiadau'r Senedd1 ac yn etholiadau llywodraeth leol.
Hefyd, bydd gan bobl ifanc 15 oed a rhai 14 oed hawl i gael eu cynnwys ar y gofrestr fel ‘cyrhaeddwyr’.
At ddibenion y gofrestr llywodraeth leol yng Nghymru, cyrhaeddwr yw person ifanc a fydd yn cyrraedd 16 oedd erbyn diwedd y deuddeg mis yn dilyn y 1 Rhagfyr ar ôl y dyddiad perthnasol.
Rhaid i'r gofrestr gynnwys y dyddiad y bydd unrhyw gyrhaeddwyr yn cyrraedd 16 oed, h.y. y dyddiad y bydd hawl i bleidleisio ganddynt.
Fodd bynnag, rhaid i etholwr fod yn 18 oed i bleidleisio mewn etholiadau Senedd y DU ac etholiadau ar gyfer Comisiynwyr yr Heddlu a Throseddu.
Rhaid i'r cofnod yn y cofrestrau cyfun ar gyfer unrhyw berson ifanc 16 neu 17 oed sydd wedi'i gofrestru'n etholwr llywodraeth leol yn unig nodi'r dyddiad y bydd yr unigolyn yn cyrraedd 18 oed.3
Ni ddylid cynnwys gwybodaeth am bobl ifanc o dan 16 oed ar unrhyw fersiwn o'r gofrestr a gaiff ei chyhoeddi neu ei rhyddhau fel arall, ac eithrio o dan amgylchiadau cyfyngedig iawn.4
- 1. Adran 10, Deddf y Senedd ac Etholiadau (Cymru) ↩ Back to content at footnote 1
- 3. Adran 23, Deddf y Senedd ac Etholiadau (Cymru) ↩ Back to content at footnote 3
- 4. Adran 24, Deddf y Senedd ac Etholiadau (Cymru) ↩ Back to content at footnote 4
Beth yw'r gofynion o ran preswylio at ddibenion cofrestru?
Beth yw'r gofynion o ran preswylio at ddibenion cofrestru?
Rhaid i unigolyn fod yn preswylio, ar y dyddiad perthnasol, yn y cyfeiriad yr hoffai gael ei gofrestru ynddo.1
Mae ystyr penodol i breswylio mewn cyfraith etholiadol, ac nid yw'n gyfystyr â phreswylio at ddibenion eraill megis treth incwm neu'r dreth gyngor.
Fel arfer, bydd unigolyn yn preswylio mewn cyfeiriad at ddibenion etholiadol os mai dyna yw ei gyfeiriad cartref parhaol.
Wrth wneud penderfyniad ar breswyliaeth unigolyn, bydd angen i chi ystyried amgylchiadau'r ymgeisydd, gan gynnwys at ba ddiben y mae'n bresennol mewn cyfeiriad penodol a/neu'r rhesymau pam ei fod yn absennol.
Beth yw cyfeiriad cymhwyso at ddibenion cofrestru etholiadol?
Y cyfeiriad cymhwyso yw'r cyfeiriad y mae hawl gan yr unigolyn i gael ei gofrestru ynddo. Rhaid tybio bod yr ymgeisydd neu'r etholwr yn 'breswylydd' yn y cyfeiriad hwn yn unol â chyfraith etholiadol.
Rhaid i'r gofrestr gynnwys cyfeiriadau cymhwyso'r unigolion hynny sydd wedi'u cofrestru ynddi,2
yn amodol ar eithriadau penodol, gan gynnwys etholwyr tramor ac etholwyr dienw. Mae gwybodaeth fwy manwl am yr eithriadau hyn ar gael yn ein canllawiau ar etholwyr categori arbennig.
Pa etholwyr sydd wedi'u heithrio rhag y gofyniad preswylio?
Mae darpariaethau arbennig gan gategorïau penodol o etholwyr sy'n rhoi hawl iddynt gofrestru er nad ydynt yn bodloni'r gofyniad preswylio. Mae'r etholwyr hyn yn cynnwys:
-
pleidleiswyr yn y lluoedd arfog
-
etholwyr dienw
-
etholwyr tramor
Ar ôl cyflwyno'r datganiad perthnasol ar y cyd â'u cais i gofrestru i bleidleisio, tybir bod etholwyr o'r fath yn bodloni'r gofyniad preswylio. Mae ein canllawiau ar etholwyr categori arbennig yn rhoi rhagor o wybodaeth am y mathau hyn o etholwyr a'r broses sy'n eu galluogi i gofrestru.
A fydd meddiannaeth anghyfreithlon o dir neu eiddo yn atal cofrestru?
Ni fydd meddiannaeth anghyfreithlon o dir neu eiddo yn anghymhwyso unigolyn rhag cofrestru yno os penderfynir mai hwn yw ei gartref parhaol. O ganlyniad i hyn, rhaid diystyru unrhyw faterion mewn perthynas â thenantiaeth, perchenogaeth neu feddiannaeth gyfreithlon o'r eiddo gan yr ymgeisydd wrth benderfynu a yw'r gofyniad preswylio wedi'i fodloni.
- 1. Adrannau 4(1)(a) a 4(3)(a), Deddf Cynrychiolaeth y Bobl 1983 ↩ Back to content at footnote 1
- 2. Adran 9(2), Deddf Cynrychiolaeth y Bobl 1983 ↩ Back to content at footnote 2
A fydd absenoldeb neu bresenoldeb dros dro yn effeithio ar breswylio?
A fydd absenoldeb neu bresenoldeb dros dro yn effeithio ar breswylio?
Nid oes angen preswylio yn y cyfeiriad cymhwyso ar y dyddiad perthnasol er mwyn bod yn breswylydd at ddibenion cofrestru.1
Bod i ffwrdd ar eich gwyliau
Ni fydd mynd ar wyliau yn effeithio ar amod cymhwyso preswyl at ddibenion cofrestru etholiadol, ar yr amod mai ei gyfeiriad cymhwyso yw ei fan preswyl parhaol o hyd a'i fod yn bwriadu dychwelyd i'r cyfeiriad hwnnw ar ôl ei amser i ffwrdd.
Gweithio oddi cartref
Os bydd unigolyn i ffwrdd oherwydd unrhyw rôl, gwasanaeth neu swydd, ni fydd hyn yn effeithio ar ei amod cymhwyso preswyl, ar yr amod naill ai:2
- ei fod yn bwriadu dychwelyd i breswylio yno mewn gwirionedd o fewn chwe mis i beidio â phreswylio yno, ac na fydd y rheswm dros fod yn absennol yn ei atal rhag gwneud hynny, neu
- mai man preswyl parhaol i'r ymgeisydd ar ei ben ei hun neu gyda phobl eraill yw'r eiddo, a'r rheswm pam nad yw'r ymgeisydd yn preswylio yn yr eiddo ar hyn o bryd yw oherwydd y ddyletswydd y mae'n ymgymryd â hi.
Preswylwyr mewn llety dros dro
Gellir ystyried unigolyn sy'n byw mewn llety dros dro, ac nad oes ganddo gartref yn rhywle arall, yn breswylydd yn y cyfeiriad hwnnw, yn dibynnu ar yr amgylchiadau. Fodd bynnag, os oes cartref parhaol gan yr unigolyn yn rhywle arall, mae'n bosibl na thybir ei fod yn preswylio yn y cyfeiriad dros dro.3
Ymwelwyr
Nid ystyrir ymwelydd sy'n aros mewn eiddo yn breswylydd os bydd cartref parhaol ganddo yn rhywle arall. Tybir bod yr ymwelydd yn preswylio yn ei gartref parhaol. Fodd bynnag, yn dibynnu ar yr amgylchiadau, gellir ystyried bod ymwelydd nad oes ganddo gartref parhaol yn rhywle arall, yn preswylio yn y cyfeiriad hwnnw at ddibenion etholiadol.
- 1. Adran 5(2), Deddf Cynrychiolaeth y Bobl 1983 ↩ Back to content at footnote 1
- 2. Adran 5(3), Deddf Cynrychiolaeth y Bobl 1983 ↩ Back to content at footnote 2
- 3. Adran 5(2), Deddf Cynrychiolaeth y Bobl 1983 ↩ Back to content at footnote 3
A gaiff etholwyr gofrestru i bleidleisio mewn mwy nag un cyfeiriad?
A gaiff etholwyr gofrestru i bleidleisio mewn mwy nag un cyfeiriad?
Mae'n bosibl y bydd hawl gan rai etholwyr i gofrestru mewn mwy nag un cyfeiriad. Wrth ystyried cais i gofrestru unigolyn mewn ail gyfeiriad, dylech ystyried at ba ddiben y mae'r etholwyr yn bresennol yn y cyfeiriad hwnnw, er mwyn penderfynu a ellir tybio ei fod yn preswylio yno. Dylech ystyried pob achos yn ôl ei rinweddau ei hun.
Wrth wneud penderfyniad, mae angen i chi ystyried y canlynol:
- gall unigolyn fod yn berchen ar fwy nag un cartref, ond nid yw bod yn berchen ar eiddo yn ddigon i gadarnhau bod rhywun yn preswylio mewn cyfeiriad - mae'n annhebygol y byddai bod yn berchen ar ail eiddo yr ymwelir ag ef at ddibenion hamdden yn unig yn bodloni'r amod cymhwyso preswyl.
- nid yw bod yn berchen ar eiddo a thalu'r dreth gyngor arno yn ddigon i fodloni'r amod cymhwyso preswyl. Gall hyn gyfleu awgrym o gysylltiad â chyfeiriad, ond nid yw'n dystiolaeth o breswylio yno
- bydd y ffordd y caiff yr ail gartref ei ddefnyddio yn effeithio ar b'un a ellir ystyried unigolyn yn breswylydd mewn cyfeiriad neu beidio, h.y. ai dyma ble y caiff 'prif fusnes bywyd' ei gynnal?
- nid yw bod yn bresennol mewn cyfeiriad dros dro yn golygu bod unigolyn yn preswylio yno
- nid yw bod yn absennol o gyfeiriad dros dro yn golygu nad yw unigolyn yn preswylio yno
Ym mhob achos, byddai angen i'r unigolyn ddangos i ba raddau y mae'n byw'n barhaol yn y ddau gyfeiriad. Rhaid gwneud pob penderfyniad fesul achos.
Myfyrwyr
Mae myfyrwyr yn aml yn byw mewn dau gyfeiriad gwahanol, un yn ystod y tymor ac un arall yn ystod y gwyliau. Mae hawl gan fyfyrwyr i gofrestru yn y ddau gyfeiriad, os byddwch yn ystyried bod ganddynt gartref parhaol yn y ddau leoliad. 1
- 1. Adran 5(5), Deddf Cynrychiolaeth y Bobl 1983 ↩ Back to content at footnote 1
A gaiff unigolyn gofrestru i bleidleisio os nad oes cyfeiriad sefydlog ganddo?
A gaiff unigolyn gofrestru i bleidleisio os nad oes cyfeiriad sefydlog ganddo?
Gall unigolyn nad oes cyfeiriad sefydlog neu barhaol ganddo gofrestru yn y lleoliad lle mae'n treulio'r rhan fwyaf o'i amser, neu'r lleoliad y mae ganddo gysylltiad lleol ag ef. Mewn rhai achosion, bydd angen iddo gofrestru drwy wneud datganiad o gysylltiad lleol.
Mae rhagor o wybodaeth am wneud datganiadau o gysylltiad lleol a'u prosesu ar gael yn ein canllawiau ar etholwyr categori arbennig.
Sut y gall masnachlongwyr gofrestru?
Mae hawl gan fasnachlongwyr nad ydynt yn preswylio yn y DU, ond y byddent yn preswylio yma oni bai am eu swydd, gael eu trin fel preswylwyr, un ai mewn cyfeiriad y byddent fel arfer yn preswylio ynddo, neu mewn hostel neu glwb sy'n darparu llety i fasnachlongwyr ac y byddent yn aros ynddo yn aml yn ystod eu galwedigaeth. 1
Sut y gall cymunedau sipsiwn a theithwyr gofrestru?
Mae'n bosibl na fydd cyfeiriad parhaol gan rai aelodau o gymunedau sipsiwn neu deithwyr, er efallai y byddant yn ymgartrefu ar safleoedd a bennir gan yr awdurdod lleol am gyfnod o amser. Os byddant yn bresennol ar y safleoedd hynny am gyfnod sylweddol o amser, gellir eu hystyried yn breswylwyr yno, a chânt gofrestru fel etholwyr cyffredin.
Mae'n bosibl y bydd yr awdurdod lleol, sy'n gyfrifol am gynnal a chadw unrhyw safleoedd a sicrhau bod y plant yn cael addysg briodol, yn gallu eich helpu i asesu'r sefyllfa yn yr ardal leol, a hwyluso'r gwaith o gofrestru unrhyw sipsiwn neu deithwyr sydd â'r hawl i gofrestru.
Os nad oes cyfeiriad lle y gellir ystyried bod cymuned benodol o sipsiwn a theithwyr yn preswylio ynddo, ni chaiff aelodau o'r gymuned honno gofrestru fel etholwyr cyffredin. Yn lle hynny, gallant gofrestru drwy wneud datganiad o gysylltiad lleol yn y lleoliad lle maent yn treulio'r rhan fwyaf o'u hamser, neu lle mae ganddynt gysylltiad lleol ag ef. 2
Dylech ystyried presenoldeb unrhyw gymunedau sipsiwn neu deithwyr yn eich ardal a phenderfynu ar y dull gweithredu gorau i'w ddefnyddio yn lleol.
Sut y gall pobl sy'n byw mewn cychod cul a chartrefi symudadwy eraill gofrestru?
Gellir trin unrhyw unigolyn sy'n byw yn barhaol ar gwch neu gwch preswyl, neu mewn cartref tebyg sydd ag angorfa barhaol ym Mhrydain Fawr, fel rhywun sy'n preswylio yn y cyfeiriad hwnnw, a dylid ei gofrestru fel etholwr cyffredin.
Os bydd unigolyn yn byw ar gwch neu mewn cartref tebyg arall nad oes ganddo angorfa barhaol, ni ellir ei drin fel rhywun sy'n preswylio mewn unrhyw gyfeiriad penodol. Bydd hawl ganddo i gofrestru drwy wneud datganiad o gysylltiad lleol mewn lleoliad lle mae'n treulio'r rhan fwyaf o'i amser (boed hynny yn ystod y dydd neu'r nos). 3 Gall hyn fod, er enghraifft, yn iard gychod a ddefnyddir ar gyfer gwaith cynnal a chadw.
Sut y gall pobl ddigartref gofrestru?
Ni fydd cyfeiriad cartref parhaol gan berson digartref felly ni fydd yn gallu cofrestru fel etholwr cyffredin. Gall wneud cais i gofrestru drwy gysylltiad lleol mewn cyfeiriad lle mae'n treulio rhan sylweddol o'i amser, boed hynny yn ystod y dydd neu'r nos. 4 Gall hyn fod, er enghraifft, yn arhosfan bysiau, yn fainc parc neu ddrws un o siopau'r stryd fawr.
Sut y bydd plant sy'n derbyn gofal a phlant mewn llety diogel yn cofrestru?
Mae hawl gan bobl ifanc dan 18 oed sy'n derbyn gofal, neu sydd wedi derbyn gofal, neu sy'n cael eu cadw mewn llety diogel ar hyn o bryd, i gofrestru drwy wneud datganiad o gysylltiad lleol.5
"Plant sy'n derbyn gofal" yw plant (a all fod hyd at 18 oed) sydd:
- yn derbyn gofal, neu sydd wedi derbyn gofal gan awdurdod lleol, neu
- sy'n cael eu cadw mewn unrhyw lety diogel a nodir mewn rheoliadau a wnaed gan Weinidog Cymru, o dan amgylchiadau a nodir yn y rheoliadau
- 1. Adran 6, Deddf Cynrychiolaeth y Bobl 1983 ↩ Back to content at footnote 1
- 2. Adran 7B, Deddf Cynrychiolaeth y Bobl 1983 ↩ Back to content at footnote 2
- 3. Adran 7B, Deddf Cynrychiolaeth y Bobl 1983 7B, Deddf Cynrychiolaeth y Bobl 1983 ↩ Back to content at footnote 3
- 4. Adran 7B, Deddf Cynrychiolaeth y Bobl 1983 ↩ Back to content at footnote 4
- 5. Adran 19, Deddf y Senedd ac Etholiadau (Cymru) 2020 ↩ Back to content at footnote 5
A gaiff claf mewn ysbyty iechyd meddwl gofrestru i bleidleisio?
Gall unigolyn a gaiff ei dderbyn fel claf mewnol mewn ysbyty iechyd meddwl neu sefydliad arall a gynhelir yn bennaf at ddiben derbyn a thrin pobl â phroblem iechyd meddwl, gael ei gofrestru yn yr ysbyty/y sefydliad, os bydd y cyfnod o amser y mae'n debygol o'i dreulio yno yn ddigonol i'w ystyried yn breswylydd yno.1
Mae hawl gan bob claf mewn ysbytai iechyd meddwl i gael ei gofrestru hefyd drwy wneud datganiad o gysylltiad lleol:2
- yn y cyfeiriad y byddai'n byw ynddo pe na bai'n glaf
- mewn cyfeiriad lle roedd yn arfer byw cyn mynd yn glaf
Gellir ystyried unigolyn mewn ysbyty iechyd meddwl yn breswylydd yn ei gartref parhaol o hyd os na fydd yn aros yn yr ysbyty yn ddigon hir i allu ei ystyried yn breswylydd yno, neu iddo allu cofrestru drwy wneud datganiad o gysylltiad lleol.3
Mae rhagor o wybodaeth am wneud datganiadau o gysylltiad lleol a'u prosesu ar gael yn ein canllawiau ar etholwyr categori arbennig.
Nid oes hawl gan gleifion mewn ysbytai iechyd sy'n droseddwyr wedi'u heuogfarnu ac sy'n anghymwys yn ôl y gyfraith i bleidleisio, i gael eu cofrestru.4
- 1. Adran 7(2), Deddf Cynrychiolaeth y Bobl 1983 ↩ Back to content at footnote 1
- 2. Adran 7(5)(b), Deddf Cynrychiolaeth y Bobl 1983 ↩ Back to content at footnote 2
- 3. Adran 7(5)(a), Deddf Cynrychiolaeth y Bobl 1983 ↩ Back to content at footnote 3
- 4. Adran 3A, Deddf Cynrychiolaeth y Bobl 1983 ↩ Back to content at footnote 4
A gaiff carcharorion gofrestru i bleidleisio?
A gaiff carcharor ar remand gofrestru?
Nid oes hawl gan unigolion wedi'u heuogfarnu a gedwir mewn sefydliadau cosbi i gael eu cofrestru am eu bod yn anghymwys yn ôl y gyfraith i bleidleisio. Fodd bynnag, mae'n bosibl y bydd carcharor yn bodloni'r meini prawf ar gyfer cofrestru i bleidleisio o dan rai amgylchiadau cyfyngedig.
A gaiff carcharor ar remand gofrestru?
Gellir tybio bod unigolyn sydd wedi cael ei gadw ar remand yn y ddalfa (ond nad yw'n garcharor wedi'i euogfarnu), ac a gaiff ei gadw mewn sefydliad cosbi neu rywle arall at ddibenion carcharu, yn preswylio yno at ddibenion cofrestru, os bydd y cyfnod carcharu yn ddigonol i alluogi iddo gael ei ystyried yn breswylydd yno.1
Gall carcharor ar remand hefyd ddewis cofrestru drwy wneud datganiad o gysylltiad lleol:2
- yn y cyfeiriad y byddai'n byw ynddo pe na bai'n garcharor ar remand
- mewn cyfeiriad lle roedd yn arfer byw cyn iddo fynd yn garcharor ar remand
Gellir ystyried carcharor ar remand yn breswylydd yn ei gartref parhaol o hyd os na fydd yn aros yn y ddalfa yn ddigon hir i allu ei ystyried yn breswylydd yno, neu iddo allu cofrestru drwy wneud datganiad o gysylltiad lleol.3
A gaiff carcharor wedi'i euogfarnu a ryddhawyd ar drwydded dros dro gofrestru?
Nid oes hawl gan unigolion wedi'u heuogfarnu a gedwir mewn sefydliadau cosbi i gael eu cofrestru am eu bod yn anghymwys yn ôl y gyfraith i bleidleisio. Fodd bynnag, mae'n bosibl y bydd rhai carcharorion wedi'u heuogfarnu a ryddhawyd ar drwydded dros dro, o dan rai amgylchiadau cyfyngedig, yn bodloni'r meini prawf ar gyfer cofrestru i bleidleisio. Yn yr achosion hyn, dylid penderfynu ar fan preswyl yr unigolyn yn y ffordd arferol.
Mae ein canllawiau yn darparu rhagor o wybodaeth am yr opsiynau cofrestru sydd ar gael i garcharorion ar remand a chleifion mewn ysbytai meddwl.
- 1. Adran 7A(2), Deddf Cynrychiolaeth y Bobl 1983 ↩ Back to content at footnote 1
- 2. Adran 7A(5)(b), Deddf Cynrychiolaeth y Bobl 1983 ↩ Back to content at footnote 2
- 3. Adran 7A(5)(a), Deddf Cynrychiolaeth y Bobl 1983 ↩ Back to content at footnote 3
Beth yw'r gofynion o ran cenedligrwydd i gofrestru i bleidleisio?
Beth yw'r gofynion o ran cenedligrwydd i gofrestru i bleidleisio?
Darpariaethau cyffredinol
Mae dinasyddiaeth unigolyn yn un o'r ffactorau a fydd yn penderfynu pa etholiadau yn y DU, os o gwbl, y caiff gofrestru i bleidleisio ynddynt.
Os bydd ymgeisydd yn ansicr am unrhyw agwedd ar ei genedligrwydd, dylid ei gynghori i gysylltu â'r Swyddfa Gartref. Dylech dynnu sylw at y ffaith bod angen iddo fod yn sicr am ei genedligrwydd cyn gwneud cais – mae'n drosedd i ddarparu gwybodaeth anwir ar ffurflen gais yn fwriadol, a gall gael ei gosbi ar euogfarn ddiannod gyda hyd at chwe mis yn y carchar a/neu ddirwy anghyfyngedig.1
- 1. Adran 13D, Deddf Cynrychiolaeth y Bobl 1983 ↩ Back to content at footnote 1
Cofrestru Dinasyddion Prydeinig
Cofrestru Dinasyddion Prydeinig
Mae dinasyddion Prydeinig yn bodloni'r amod cymhwyso cenedligrwydd ar gyfer cofrestru mewn perthynas â phob etholiad a gynhelir yn y DU.1
Nid yw bod yn briod â dinesydd Prydeinig yn golygu y bydd unigolyn yn cael dinasyddiaeth Brydeinig yn awtomatig. Nid yw cael eich geni yn y DU yn rhoi dinasyddiaeth Brydeinig i chi yn awtomatig chwaith. Os nad yw ymgeisydd yn sicr a yw'n ddinesydd Prydeinig neu beidio, dylai gysylltu â'r Swyddfa Gartref er mwyn sicrhau ei fod yn bodloni'r amod cymhwyso cenedligrwydd cyn gwneud cais.
Seremonïau dinasyddiaeth
Seremonïau dinasyddiaeth yw cam olaf y broses o gael dinasyddiaeth Brydeinig. Fodd bynnag, nid yw gwahoddiad i seremoni ddinasyddiaeth, ynddo'i hun, yn gweithredu fel prawf dinasyddiaeth.
- 1. Adrannau 4(1)(c) a (3)(c), Deddf Cynrychiolaeth y Bobl 1983 ↩ Back to content at footnote 1
Sut y dylid cofrestru etholwr â chenedligrwydd deuol?
Sut y dylid cofrestru etholwr â chenedligrwydd deuol?
Mae'n bosibl y bydd mwy nag un cenedligrwydd gan rai ymgeiswyr. Dylech brosesu cais bob amser yn unol â'r cenedligrwydd sy'n rhoi lefel uwch o ran etholfraint.
Er enghraifft, dylid cofrestru cais sy'n datgan bod gan yr ymgeisydd genedligrwydd deuol a'i fod yn ddinesydd Almaenig a dinesydd Prydeinig, fel cais dinesydd Prydeinig, gan fod hyn yn rhoi etholfraint ehangach iddo.
O 7 Mai 2024 mae Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl (Diwygio Etholfraint ac Adolygu Cymhwysedd) 2023 yn diweddaru’r etholfraint ar gyfer etholiadau Comisiynwyr yr Heddlu a Throseddu.
Yn yr holl amgylchiadau gellir diystyru’r ateb a roddir a’r etholfraint CHTh a bennir gan genedligrwydd cymwys yr ymgeisydd nad yw’n UE19.
Mae’n rhaid i ymgeiswyr sy’n nodi yn eu cais bod ganddynt genedligrwydd ddeuol fel dinesydd UE19 a dinasyddiaeth arall nad yw’n:
- Prydeinig
- Gwyddelig
- Y Gymanwlad
- UE5
bydd angen ymgeiswyr ateb gwestiwn dinasyddiaeth hanesyddol. Rhaid i ymgeiswyr â chenedligrwydd deuol lle mae eu dwy wlad yn UE19, (e.e. Ffrangeg/Almaeneg) gadarnhau a ydynt wedi dal eu dinasyddiaeth UE19 ers neu cyn 31 Rhagfyr 2020 sef y Dyddiad Cwblhau’r Cyfnod Gweithredu. Mae hyn er mwyn sefydlu eu cymhwysedd i bleidleisio mewn etholiadau Comisiynwyr yr Heddlu a Throseddu.
Os yw’r ymgeisydd yn gwneud cais gan ddefnyddio ffurflen bapur, bydd angen i’r Swyddog Cofrestru Etholiadol ysgrifennu at yr etholwr i ofyn y cwestiwn. Bydd ceisiadau a wneir ar-lein yn cael eu cyfeirio at y cwestiwn yn awtomatig fel rhan o’r daith ar-lein.
Os yw’r ymgeisydd yn ateb yr oedd ganddynt eu dinasyddiaeth UE19 ar neu cyn 31 Rhagfyr 2020 maent yn bodloni’r meini prawf cymhwysedd ar gyfer hawliau a gedwir ac maent yn gymwys i gofrestru a phleidleisio mewn etholiadau CHTh ac mae’n rhaid ychwanegu’r etholwr i’r gofrestr gyda marciwr B. 1
Os yw’r ymgeisydd yn ateb y cawsant eu dinasyddiaeth UE19 ar ol 31 Rhagfyr 2020 nid ydynt yn gymwys i gofrestru a phleidleisio mewn etholiadau CHTh ac mae’n rhaid ychwanegu’r etholwr i’r gofrestr gyda marciwr G.2
Wrth ysgrifennu at yr etholwr i wneud cais am ateb i’r cwestiwn dinasyddiaeth hanesyddol, dylech aros am gyfnod rhesymol o amser ar ôl cysylltu ag ymgeisydd er mwyn iddynt ddarparu’r ateb. Ar ôl i’r cyfnod hwnnw o amser fynd heibio dylech ysgrifennu at yr etholwr i roi gwybod iddynt gan nad ydynt wedi ymateb rydych wedi penderfynu eu bod yn anghymwys i bleidleisio mewn etholiadau CHTh ac mae’n rhaid ychwanegu’r etholwr i’r gofrestr gyda marciwr G.
Er nad yw cyfnod rhesymol o amser wedi'i ddiffinio mewn deddfwriaeth, yn ein barn ni, ni ddylai fod yn hwy na 28 diwrnod. Os bwriedir cynnal etholiad neu ddeiseb, dylech sicrhau eich bod yn rhoi gwybod i'r ymgeisydd beth yw'r dyddiad cau ar gyfer darparu'r wybodaeth er mwyn galluogi’r cais i gael ei brosesu ar gyfer yr etholiad neu'r ddeiseb berthnasol.
- 1. Rheoliad 42(3B), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl (Cymru a Lloegr) 2001 ↩ Back to content at footnote 1
- 2. Rheoliad 42(3B), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl (Cymru a Lloegr) 2001 ↩ Back to content at footnote 2
A gaiff dinesydd y Gymanwlad gofrestru i bleidleisio?
A gaiff dinesydd y Gymanwlad gofrestru i bleidleisio?
Mae hawl gan ddinasyddion cymwys y Gymanwlad gofrestru fel etholwyr Seneddol a llywodraeth leol cyn belled â'u bod ar y dyddiad perthnasol hefyd yn bodloni'r gofynion oedran a phreswylio ar gyfer cofrestru a’u bod ddim yn destun unrhyw anallu cyfreithiol arall. 1
Nid yw dinasyddion gwledydd y Gymanwlad heblaw'r Deyrnas Unedig yn gymwys i gofrestru fel etholwyr tramor.2
Dinesydd cymwys y Gymanwlad 3
Mae person yn ddinesydd cymwys o’r Gymanwlad os nad oes angen caniatâd arno i ddod i mewn i'r DU, Ynysoedd y Sianel neu Ynys Manaw neu i aros ynddynt, neu os oes angen caniatâd arno i ddod i mewn i'r DU neu i aros yno a’i fod wedi cael caniatâd o’r fath, neu os yw'n cael ei drin fel pe bai wedi cael caniatâd o'r fath.
Mae unrhyw fath o ganiatâd i ddod i mewn neu i aros yn dderbyniol, boed yn amhenodol, am gyfnod cyfyngedig neu’n amodol.
Dinasyddion y gymanwlad yn y DU dros dro ac yn disgwyl eu symud
Mae'r Swyddfa Gartref wedi cynghori bod dinasyddion y Gymanwlad sydd yn y DU dros dro ac yn disgwyl eu symud, ddim yn y DU yn gyfreithlon tra bod trefniadau i'w symud yn cael eu gwneud. Gan nad oes gan y dinasyddion hyn ganiatad i ddod mewn nag aros, nid ydynt yn gymwys i gofrestru i bleidleisio.
Rhestr o wledydd y Gymanwlad | ||
---|---|---|
Antigwa a Barbiwda | Y Gambia | Saint Lucia |
Awstralia | Ghana | Saint Vincent a'r Grenadines |
Y Bahamas | Grenada | Samoa |
Bangladesh | Gweriniaeth Unedig Tansanïa | Seland Newydd |
Barbados | India | Seychelles |
Belise | Jamaica | Sierra Leone |
Botswana | Lesotho | Simbabwe |
Brunei Darussalam | Malawi | Singapore |
Camerŵn | Maleisia | Sri Lanca |
Canada | Malta* | Teyrnas Eswatini |
Cenia | Mawrisiws | Togo |
Ciribati | Mozambique | Tonga |
Cyprus* | Namibia | Trinidad a Thobago |
De Affrica | Nawrw | Twfalw |
Y Deyrnas Unedig | Nigeria | Vanuatu |
Dominica | Pacistan | Wganda |
Ffiji | Papwa Gini Newydd | Ynysoedd y Maldives |
Gabon | Rwanda | Ynysoedd Solomon |
Gaiana | Saint Kitts a Nevis | Zambia |
*Er eu bod hefyd yn aelod wladwriaeth y DU, mae dinasyddion Cyprus a Malta yn gymwys i gofrestru i bleidleisio ymhob etholioad a gynhelir yn y DU.
Mae dinasyddion gwledydd y Gymanwlad sydd wedi’u diarddel o’r Gymanwlad yn cadw eu hawliau i bleidleisio. Byddai eu hawliau i bleidleisio ond yn cael eu heffeithio petai eu gwlad hefyd yn cael ei dileu o’r rhestr o wledydd y Gymanwlad yn Neddf Cenedligrwydd Prydeinig 1981 drwy Ddeddf Senedd y DU.
Sut ydych chi'n prosesu cais gan ddinesydd o Gyprus?
At ddibenion cofrestru, ystyrir Cyprus gyfan yn wlad y Gymanwlad ac ni ddylech boeni am sefyllfa wleidyddol yr ynys. Os oes unrhyw amheuaeth ynghylch a ddylai person o Gyprus gael ei gofrestru, dylid gofyn iddo gadarnhau ei fod yn Chypriad, er enghraifft drwy lenwi Ffurflen Fformat Unffurf (yn agor mewn ffenestr newydd) gyda fisa DU, trwydded breswylio'r DU yn dangos cenedligrwydd Chypriad, neu dystiolaeth briodol arall. Ni all cofrestriad fel Chypriad fod yn seiliedig ar basbort Twrcaidd yn unig.
- 1. Adrannau 4(1)(c) a 3(c) Deddf Cynrychiolaeth y Bobl 1983 ↩ Back to content at footnote 1
- 2. Adrannau 1(1) a 2 Deddf Cynrychiolaeth y Bobl 1985 ↩ Back to content at footnote 2
- 3. Adran 4(6) RPA 1983 ↩ Back to content at footnote 3
A all dinesydd o’r Tiriogaethau Tramor Prydeinig gofrestru i bleidleisio?
A all dinesydd o’r Tiriogaethau Tramor Prydeinig gofrestru i bleidleisio?
Mae gan Ddinasyddion Tiriogaethau Prydeinig Tramor yr un statws â dinasyddion y Gymanwlad ac mae ganddynt hawl i gofrestru fel etholwyr o ran pob etholiad, cyn belled â’u bod yn bodoli’r gofynion oed a phreswyl ar gyfer cofrestriad o’r fath ac nad ydynt yn destun unrhyw anallu cyfreithiol arall
Tiriogaethau Prydeinig Tramor | |
---|---|
Anguilla | Montserrat |
Ynysoedd Bermwda | Ynys Pitcairn, Henderson, Ducie ac Oeno |
Tiriogaeth Brydeinig yr Antarctig | St Helena, y Dyrchafael a Tristan da Cunha |
Tiriogaeth Brydeinig Cefnfor yr India | De Georgia ac Ynysoedd Sandwich y De |
Ynysoedd y Caiman | Ardaloedd Gorsafoedd Sofran Akrotiri a Dhekelia ar Cyprus |
Ynysoedd Falkland | Ynysoedd Turks a Caicos |
Gibraltar | Ynysoedd yr Wyryf |
Nid yw dinasyddion Tiriogaethau Tramor Prydeinig yn gymwys i gofrestru fel etholwyr tramor, oni bai bod ganddynt hefyd ddinasyddiaeth Brydeinig. Os felly byddent yn gymwys, cyn belled â’u bod hefyd yn bodloni’r amodau cymhwysedd perthnasol.
Sut ydych chi’n prosesu cais gan ddinesydd o Hong Kong?
Yn dilyn trosglwyddo i sofraniaeth Tsieineaidd ar 1 Gorffennaf 1997, diddymwyd Hong Kong o'r rhestr o Diriogaethau Tramor Prydeinig. O ganlyniad, nid yw cyn-drigolion Hong Kong yn awtomatig yn gymwys fel dinesydd cymwys y Gymanwlad.
Dim ond y cyn-drigolion hynny o Hong Kong sydd â phasbort Tiriogaeth Ddibynwlad Brydeinig, Gwladolion Prydeinig (Tramor) neu Gwladolion Tramor sy'n bodloni meini prawf cenedligrwydd ar gyfer holl etholiadau'r DU. Mae unrhyw gyn-drigolyn o Hong Kong sydd â phasport Rhanbarth Gweinyddol Arbennig Tsieina yn Tsieineaidd ac ni all gofrestru fel dinesydd cymwys y Gymanwlad. Gall, serch hynny, fod yn gymwys i gofrestru fel dinesydd tramor cymwys.
Os yw etholwr yn datgan mae eu cenedligrwydd yw Hong Kong Tsieineaidd, dylech arfer eich pwerau i ofyn am dystiolaeth o genedligrwydd yr etholwr a chadarnhau'r math o basbort sydd ganddynt.
A gaiff dinasyddion o Diriogaethau Dibynnol y Goron Brydeinig gofrestru i bleidleisio?
A gaiff dinasyddion o Diriogaethau Dibynnol y Goron Brydeinig gofrestru i bleidleisio?
Mae Tiriogaethau Dibynnol y Goron Brydeinig yn cynnwys Ynys Manaw ac Ynysoedd y Sianel gan gynnwys Jersey, Guernsey, Sarc, Alderney, Herm ac Ynysoedd y Sianel eraill y mae pobl yn byw arnynt.
Ystyrir dinasyddion Tiriogaethau Dibynnol y Goron Brydeinig sy'n preswylio yn y DU yn ddinasyddion y Gymanwlad at ddibenion cofrestru etholiadol. Fodd bynnag, yn wahanol i ddinasyddion y Gymanwlad, cânt gofrestru fel etholwyr tramor.
A gaiff dinesydd tramor gofrestru i bleidleisio?
A gaiff dinesydd tramor gofrestru i bleidleisio?
Mae Deddf y Senedd ac Etholiadau (Cymru) 2020 yn estyn yr etholfraint i gynnwys dinasyddion tramor cymwys ar gyfer etholiadau'r Senedd1 ac mae’r Ddeddf Llywodraeth Leol ac Etholiadau Cymru) 2021 yn estyn yr etholfraint i ddinasyddion tramor cymwys ar gyfer etholiadau llywodraeth leol.2
Rhaid i'r cofnod yn y cofrestrau cyfun ar gyfer dinesydd tramor cymwys ddangos y ffaith honno.3
Mae etholwyr o unrhyw genedligrwydd yn gymwys i gofrestru i bleidleisio yn etholiadau'r Senedd ac etholiadau llywodraeth leol, ar yr amod eu bod yn bodloni'r gofynion o ran oedran a phreswylio ac nad ydynt yn anghymwys yn ôl y gyfraith i bleidleisio.
Mae dinesydd tramor cymwys yn unigolyn nad yw:
- yn ddinesydd y Gymanwlad, neu
- yn ddinesydd Gweriniaeth Iwerddon
- ac sydd â chaniatad i aros yn y DU, Ynysoedd y Sianel neu Ynys Manaw, neu nad oes angen caniatâd arno i aros ynddynt, neu sy'n cael ei drin fel pe bai ganddo ganiatâd i ddod i mewn i'r DU, Ynysoedd y Sianel neu Ynys Manaw, neu i aros ynddynt.4
Ar yr amod eu bod yn bodloni'r gofynion o ran oedran, preswylio a chymhwysedd cyfreithiol, mae dinasyddion Gweriniaeth Iwerddon a'r Gymanwlad yn gymwys i gofrestru i bleidleisio yn etholiadau Senedd y DU.
- 1. Adran 10, Deddf y Senedd ac Etholiadau (Cymru) ↩ Back to content at footnote 1
- 2. Adran 2, Deddf Llywodraeth Leol ac Etholiadau (Cymru) 2021 ↩ Back to content at footnote 2
- 3. Adran 23, Deddf y Senedd ac Etholiadau (Cymru) ↩ Back to content at footnote 3
- 4. Deddf Mewnfudo 1971 ↩ Back to content at footnote 4
Gall dinesydd o’r Undeb Ewropeaidd gofrestru i bleidleisio?
Gall dinesydd o’r Undeb Ewropeaidd gofrestru i bleidleisio?
Mae dinasyddion o aelod-wladwriaethau’r undeb Ewropeaidd yn gymwys i gofrestru i bleidleisio mewn etholiadau llywodraeth leol a etholiadau Senedd, cyn belled eu bod yn bodloni’r gofynion o ran oedran a phreswylio a’u bod ddim mewn sefyllfa lle na allant bleidleisio’n gyfreithiol.
Mae dinasyddion Gweriniaeth Iwerddon, Cyprus a Malta yn gymwys i gofrestru i bleidleisio ym mhob etholiad a gynhelir yn y DU.
Aelod-wladwriaethau yr Undeb Ewropeaidd | ||
---|---|---|
Awstria | Ffrainc | Yr Iseldiroedd |
Gwlad Belg | Yr Almaen | Gwlad Pwyl |
Bwlgaria | Groeg | Portiwgal |
Croatia | Hwngari | Gweriniaeth Iwerddon* |
Cyprus* | Yr Eidal | Romania |
Gweriniaeth Tsiec | Latfia | Slofacia |
Denmarc | Lithwania | Slofenia |
Estonia | Lwcsembwrg | Sbaen |
Y Ffindir | Malta* | Sweden |
*Mae dinasyddion Gweriniaeth Iwerddon, Cyprus a Malta yn gymwys i gofrestru i bleidleisio ym mhob etholiad a gynhelir yn y DU.
Etholfraint ar gyfer etholiadau Comisiynwyr yr Heddlu a Throseddu
Bu i Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl (Diwygio Etholfraint ac Adolygu Cymhwysedd) 2023 diweddaru’r etholfraint ar gyfer etholiadau Comisiynwyr yr Heddlu a Throseddu a daeth i rym ar 7 Mai 2024.
Mae hyn yn golygu, er mwyn bod yn gymwys i bleidleisio mewn etholiadau Comisiynwyr yr Heddlu a Throseddu, mae'n ofynnol i ddinesydd yr UE fod:
- yn ddinesydd cymwys yr UE
- yn ddinesydd yr UE sydd â hawliau a gedwir
Dinasyddion cymwys yr UE
Mae person yn ddinesydd cymwys yr UE os ydynt:1
- yn ddinesydd gwlad y mae gan y DU gytundeb Hawliau Pleidleisio ac Ymgeisyddiaeth (VCR) dwyochrog â hi
- yn preswylio yn y DU gydag unrhyw fath o ganiatâd i aros, neu nad oes angen caniatâd o’r fath arnynt.
Ar hyn o bryd mae gan y DU gytundebau dwyochrog â’r gwledydd canlynol:
- Denmarc
- Lwcsembwrg
- Gwlad Pwyl
- Portiwgal
- Sbaen
Yn y canllawiau hyn rydym yn cyfeirio at y gwledydd hyn fel yr UE5.
Mae dinasyddion gwledydd yr UE sydd â chytundebau pleidleisio cilyddol sy’n stopio bod yn gymwys yn cadw eu hawliau pleidleisio ar gyfer etholiadau CHTh. Byddai eu hawliau i bleidleisio mewn etholiadau CHTh ond yn cael eu heffeithio petai eu gwlad hefyd wedi’i thynnu oddi ar y rhestr o wledydd yn Atodlen 6A o Ddeddf Cynrychiolaeth y Bobl 1983, drwy ddeddfwriaeth yn Senedd y DU.
Dinasyddion yr UE sydd â hawliau a gedwir
Mae person yn ddinesydd yr UE gyda hawliau a gedwir os ydynt:
- yn ddinesydd gwlad nad oes gan y DU gytundeb Hawliau Pleidleisio ac Ymgeisyddiaeth (VCR) â hi
- wedi bod yn preswylio’n gyfreithiol yn y DU ers cyn i’r DU adael yr UE ar 31/12/2020 (Dyddiad Cwblhau’r Cyfnod Gweithredu – IPCD)
Aelod-wladwriaethau’r Undeb Ewropeaidd nad oes ganddynt gytundeb Hawliau Pleidleisio ac Ymgeisyddiaeth dwyochrog â’r DU ar hyn o bryd ac nad ydynt yn wledydd y Gymanwlad (nac Iwerddon) yw:
Awstria | Hwngari |
Gwlad Belg | Yr Eidal |
Bwlgaria | Latfia |
Croatia | Lithwania |
Gweriniaeth Tsiec | Yr Iseldiroedd |
Estonia | Romania |
Y Ffindir | Slofacia |
Ffrainc | Slofenia |
Yr Almaen | Sweden |
Gwlad Groeg |
Yn y canllawiau hyn rydym yn cyfeirio at y gwledydd hyn fel yr UE19.
Penderfynu cymhwysedd etholwr gyda statws preswylydd sedyflog yr UE
Ar yr amod bod statws preswylydd sefydlog yr UE wedi’i roi i’r unigolyn yn ei rinwedd ei hun ac nid ar y sail ei fod yn aelod o’r teulu sy’n ymuno, mae grant statws preswylydd sefydlog yr UE yn ddigon i gadarnhau bod person yn bodloni’r gofynion preswylio, ni waeth pryd y rhoddwyd statws preswylydd sefydlog yr UE iddo.
Mae hyn oherwydd y gellir cymryd statws preswylydd sefydlog personol yr UE fel tystiolaeth bod unigolyn wedi bod yn preswylio yn y DU am gyfnod parhaus ers o leiaf Dyddiad Cwblhau’r Cyfnod Gweithredu, ni waeth pryd y’i rhoddwyd.
Mae cael statws preswylydd sefydlog yr UE yn ei gwneud yn ofynnol i’r unigolyn fod wedi bod yn breswylydd cyfreithiol cyn Dyddiad Cwblhau’r Cyfnod Gweithredu.
Mae hyn yn cynnwys unrhyw unigolyn sydd â statws preswylydd sefydlog neu statws preswylydd cyn-sefydlog personol – y gellir cymryd y naill neu’r llall fel tystiolaeth ei fod yn bodloni’r meini prawf cymhwysedd newydd.
Statws preswylydd sefydlog yr UE fel aelod o’r teulu sy’n ymuno
Os oes gan unigolyn statws preswylydd sefydlog yr UE fel aelod o deulu sy’n ymuno gellir tybio nad yw wedi bod yn preswylio’n barhaus ers o leiaf Dyddiad Cwblhau’r Cyfnod Gweithredu, ac felly, ni fyddai’n bodloni’r meini prawf cymhwysedd gofynnol ar gyfer dinesydd yr UE sydd â hawliau a gedwir.
Pe bai ganddo ei statws mewnfudo cyfreithiol parhaus ei hun ers Dyddiad Cwblhau’r Cyfnod Gweithredu, byddai wedi cael statws preswylydd sefydlog yr UE ei hun, ac nid un fel aelod o'r teulu sy'n ymuno.
Gallwch ofyn i unrhyw unigolion o’r fath gadarnhau a gawsant statws preswylydd sefydlog/preswylydd cyn-sefydlog ar y sail eu bod yn aelod o’r teulu sy’n ymuno ai peidio. Pe baent wedi gwneud hynny, ni fyddent yn gymwys o dan y meini prawf cymhwysedd newydd.
- 1. Adran 203A Deddf Cynrychiolaeth y Bobl 1983 (fel y’i diwygiwyd) ↩ Back to content at footnote 1
Dinasyddion o ba wledydd a gaiff bleidleisio ym mha etholiadau?
Dinasyddion o ba wledydd a gaiff bleidleisio ym mha etholiadau?
Etholiadau Senedd y DU
Mae pob un o ddinasyddion Prydain a Gweriniaeth Iwerddon a phob dinesydd cymwys o'r Gymanwlad yn bodloni'r gofyniad o ran cenedligrwydd i gofrestru i bleidleisio yn etholiadau Senedd y DU.1
Etholiadau llywodraeth leol a’r Senedd
Mae dinasyddion Prydain a'r Undeb Ewropeaidd a dinasyddion cymwys o'r Gymanwlad yn bodloni'r gofyniad o ran cenedligrwydd i gofrestru i bleidleisio mewn etholiadau llywodraeth leol a’r Senedd.2
Mae hawl gan ddinasyddion tramor cymwys i gael eu cofrestru ar y gofrestr etholiadau llywodraeth leol, ond dim ond at ddibenion etholiadau llywodraeth leol 3 ac etholiadau'r Senedd.4
Etholiadau eraill
Mae dinasyddion Prydeinig, dinasyddion cymwys yr UE a dinasyddion yr UE sydd â hawliau a gedwir, a dinasyddion cymwys y Gymanwlad i gyd yn bodloni’r gofynion cenedligrwydd i gofrestru i bleidleisio mewn etholiadau Comisiynwyr yr Heddlu a Throseddu.4
Rydym wedi cynhyrchu adnodd sy'n amlinellu'r gofynion o ran cenedligrwydd ar gyfer pob math o etholiad.
- 1. Adran 1(1)(c), Deddf Cynrychiolaeth y Bobl 1983 ↩ Back to content at footnote 1
- 2. Adran 2(1)(c), Deddf Cynrychiolaeth y Bobl 1983 ↩ Back to content at footnote 2
- 3. Adran 2, Deddf Llywodraeth Leol ac Etholiadau (Cymru) 2021 ↩ Back to content at footnote 3
- 4. Adran 12, Deddf y Senedd ac Etholiadau (Cymru) 2020 ↩ Back to content at footnote 4 a b
Ystyriaethau o ran diogelu data ar gyfer darparu gwybodaeth am genedligrwydd
Ystyriaethau o ran diogelu data ar gyfer darparu gwybodaeth am genedligrwydd
Nid yw deddfwriaeth diogelu data yn effeithio ar y gofyniad i roi gwybodaeth am genedligrwydd ar ffurflen gais. Fodd bynnag, dosberthir data ar genedligrwydd yn gategori arbennig o ddata personol oherwydd gall ddatgelu tarddiad hiliol neu ethnig unigolyn.
Nid yw deddfwriaeth diogelu data yn caniatáu prosesu categorïau arbennig o ddata personol oni chaiff sail gyfreithlon ychwanegol y tu hwnt i'r hyn sydd at brif ddibenion prosesu data ei bodloni. Y sail gyfreithlon briodol ar gyfer prosesu categorïau arbennig o ddata personol at ddibenion etholiadol fyddai nodi bod hynny'n angenrheidiol am resymau budd cyhoeddus sylweddol ac â sail yng nghyfraith y DU.
Hefyd, mae Deddf Diogelu Data 2018 yn ei gwneud yn ofynnol, er mwyn prosesu data ar genedligrwydd - boed hynny fel rhan o gais i gofrestru, neu o ran penodi staff - fod gennych 'Ddogfen Bolisi' ar waith sydd, ymhlith pethau eraill, yn gorfod egluro'r canlynol:
- y gweithdrefnau ar gyfer cydymffurfio â'r egwyddorion diogelu data
- y polisïau cadw a dileu
Bydd angen i'ch dogfen bolisi adlewyrchu eich gweithdrefnau lleol a'ch polisïau ar gyfer prosesu, cadw a dileu data personol.
Rhaid i'r ddogfen hon:
- gael ei chadw tan chwe mis ar ôl i'r gwaith prosesu ddod i ben
- cael ei hadolygu a'i diweddaru ar adegau priodol
- bod ar gael i Swyddfa'r Comisiynydd Gwybodaeth ar gais
Mae ein canllawiau diogelu data ar gyfer Swyddogion Cofrestru Etholiadol a Swyddogion Canlyniadau yn cynnwys rhagor o wybodaeth am gategorïau arbennig o ddata a'r angen am ddogfen bolisi. Mae’r canllawiau hefyd yn amlygu’r angen i sicrhau bod Hysbysiad Preifatrwydd yn cael ei gyhoeddi ar eich gwefan cyn casglu unrhyw ddata.
Eich pwerau i ofyn am ragor o wybodaeth
Eich pwerau i ofyn am ragor o wybodaeth
Os nad ydych yn fodlon bod ymgeisydd neu etholwr yn gymwys i gael ei gofrestru, mae gennych bwerau i ofyn iddo am dystiolaeth ddogfennol mewn perthynas â'i breswyliaeth, dyddiad geni a/neu genedligrwydd.
Mae'r pŵer cyffredinol gennych hefyd i'w gwneud yn ofynnol i unrhyw drydydd parti ddarparu gwybodaeth am unrhyw agwedd mewn perthynas â hawl unigolyn i gael ei gofrestru.1
Mae gennych y pŵer ar wahân i'w gwneud yn ofynnol i unrhyw unigolyn arall ddarparu gwybodaeth at ddibenion cynnal y gofrestr.2 Gallai methu ag ymateb i gais am wybodaeth arwain at ddirwy o £1,000.3 Os byddwch yn gofyn am wybodaeth yn ffurfiol, dylech ei gwneud yn glir beth fydd y ddirwy fwyaf posibl os na fydd yn ymateb.
Os bydd angen talu unrhyw ffi mewn perthynas â chynhyrchu'r dystiolaeth sydd ei hangen arnoch, rhaid i chi dalu'r ffi a'i thrin fel rhan o'r treuliau cofrestru a delir gan yr awdurdod lleol.4
Mae cyngor ar ddefnyddio'r pwerau hyn yn ein canllawiau ar y broses eithriadau.
- 1. Rheoliad 23, Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl (Lloegr a Chymru) 2001 ↩ Back to content at footnote 1
- 2. Rheoliad 23(1), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl (Lloegr a Chymru) 2001 ↩ Back to content at footnote 2
- 3. Rheoliad 23(3), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl (Lloegr a Chymru) 2001 ↩ Back to content at footnote 3
- 4. Rheoliad 24(3), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl (Lloegr a Chymru) 2001 ↩ Back to content at footnote 4
Gofyn am dystiolaeth o breswylio mewn cyfeiriad penodol
Gofyn am dystiolaeth o breswylio mewn cyfeiriad penodol
Os nad ydych yn fodlon bod ymgeisydd neu etholwr yn preswylio mewn cyfeiriad penodol, cewch ofyn iddo ddarparu rhagor o wybodaeth.1 Er enghraifft, mae'n bosibl y bydd gwybodaeth leol gennych sy'n awgrymu nad yw'r ymgeisydd yn preswylio yno. Er y byddai o fudd i'r etholwr neu'r ymgeisydd ymateb, ni allwch ei gwneud yn ofynnol iddo roi'r wybodaeth hon i chi. Os nad yw'n ymateb, ac nad oes modd i chi gael y wybodaeth hon mewn ffyrdd eraill, gallwch ohirio ei gais neu adolygu ei gofrestriad.
Gallech hefyd ddefnyddio eich pŵer i ofyn am wybodaeth gan unrhyw unigolyn arall at ddibenion cynnal y gofrestr2 mewn perthynas â phreswyliaeth ymgeisydd neu etholwr mewn rhai amgylchiadau. Er enghraifft, gallech ofyn i'r sawl sy'n gyfrifol am sefydliadau amlfeddiannaeth roi gwybodaeth am y preswylwyr i chi.
- 1. Rheoliadau 26B a 23(1A), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl (Lloegr a Chymru) 2001 ↩ Back to content at footnote 1
- 2. Rheoliad 23(1), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl (Lloegr a Chymru) 2001 ↩ Back to content at footnote 2
Gofyn am dystiolaeth o ddyddiad geni
Gofyn am dystiolaeth o ddyddiad geni
Mae gwirio dyddiad geni'n rhan o'r broses dilysu ceisiadau.
Os nad ydych yn fodlon ynghylch oedran unrhyw ymgeisydd neu etholwr, mae gennych y pŵer i'w gwneud yn ofynnol i'r ymgeisydd neu'r etholwr roi tystiolaeth ddogfennol i chi sy'n cadarnhau ei ddyddiad geni.1 Gallwch ofyn am y dystiolaeth ganlynol a fydd yn eich helpu i benderfynu p'un a yw unigolyn yn bodloni'r maen prawf oedran neu beidio:2
- tystysgrif geni
- tystysgrif dinasyddio
- dogfen sy'n dangos bod unigolyn wedi dod yn ddinesydd un o wledydd eraill y Gymanwlad (er na fydd hon, mewn rhai achosion, yn cynnwys dyddiad geni)
Os nad yw'r unigolyn yn gwybod ei ddyddiad geni, mae dogfennau penodol y gallwch ei gwneud yn ofynnol iddo eu cyflwyno i chi o dan y broses eithriadau. Mae gennych y pŵer hefyd i ofyn am dystiolaeth ychwanegol er mwyn cadarnhau pwy yw ymgeisydd.
- 1. Rheoliad 24, Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl (Lloegr a Chymru) 2001 ↩ Back to content at footnote 1
- 2. Rheoliadau 24(2)(a), (b), a (d)(i), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl (Lloegr a Chymru) 2001 ↩ Back to content at footnote 2
Gofyn am dystiolaeth o genedligrwydd
Gofyn am dystiolaeth o genedligrwydd neu statws mewnfudo rhywun
Tystiolaeth o genedligrwydd
Os nad ydych yn fodlon ynghylch cenedligrwydd unrhyw ymgeisydd neu etholwr, mae gennych y pŵer i'w gwneud yn ofynnol i'r ymgeisydd neu'r etholwr roi tystiolaeth ddogfennol i chi sy'n cadarnhau ei genedligrwydd. Cewch ofyn am y dystiolaeth ganlynol:1
- tystysgrif geni
- tystysgrif dinasyddio
- os bydd unigolyn wedi gwneud cais i gofrestru fel etholwr tramor, tystiolaeth bellach mewn perthynas â'i statws fel dinesydd Prydeinig
- dogfen sy'n dangos bod unigolyn wedi dod yn ddinesydd y Gymanwlad
- datganiad statudol yn datgan ei fod yn ddinesydd cymwys y Gymanwlad, yn ddinesydd Gweriniaeth Iwerddon neu'n ddinesydd perthnasol yr Undeb Ewropeaidd
Tystiolaeth o statws mewnfudo ar gyfer dinasyddion yr UE sydd â hawliau a gedwir i bennu cymhwysedd i gofrestru a phleidleisio mewn etholiadau Comisiynwyr yr Heddlu a Throseddu
Er mwyn penderfynu a yw ymgeisydd o’r UE yn bodloni’r gofynion preswylio hanesyddol ac a all gael ei gofrestru fel dinesydd yr UE â hawliau a gedwir, mae gan Swyddogion Cofrestru Etholiadol y pŵer i fynnu tystiolaeth o’i statws mewnfudo hanesyddol.
Gall Swyddogion Cofrestru Etholiadol gadw neu gael mynediad at ystod o ddata at ddiben eu dyletswyddau cofrestru ac nid yw'r ddeddfwriaeth yn rhagnodol ynghylch pa ddata y gellir ei ddefnyddio i helpu sefydlu a yw etholwr yn ddinesydd yr UE sydd â hawliau a gedwir.
Os oes gan eich Meddalwedd Rheoli Etholiadol hanes cofrestru digonol i nodi a oedd dinesydd UE19 wedi’i gofrestru cyn dyddiad dechrau’r cyfnod gweithredu, gallwch ddefnyddio’r wybodaeth hon i’w pennu fel bod yn gymwys i gofrestru a phleidleisio mewn etholiadau Comisiynwyr yr Heddlu a Throseddu fel dinesydd yr UE sydd â hawliau a gedwir.
Os nad oes gennych fynediad at hanes cofrestru ac mae dal angen gwybodaeth bellach arnoch er mwyn penderfynu a yw'r etholwr yn ddinesydd yr UE sydd â hawliau a gedwir, gallwch ei gwneud yn ofynnol i'r etholwr, os nad yw eisoes wedi gwneud hynny, ddatgan ei fod wedi bod yn y DU ers cyn dyddiad dechrau’r cyfnod gweithredu a darparu cod rhannu a fydd yn caniatáu i chi weld statws mewnfudo'r etholwr gan ddefnyddio'r gwasanaeth gweld a phrofi (Yn agor mewn ffenestr newydd).
Mae cadarnhad o’r dyddiad y cyrhaeddodd etholwr y DU yn bwysig oherwydd bydd y gwasanaeth gweld a phrofi ond yn rhoi sicrwydd o statws mewnfudo cyfredol y gellir ei gymhwyso hefyd i unigolion yma ar y cynllun teulu a allai fod wedi cyrraedd ar ôl dyddiad dechrau’r cyfnod gweithredu.
Ni fydd rhai etholwyr yn gallu darparu cod ac, o dan yr amgylchiadau hyn, dylech ofyn am unrhyw lythyrau neu ddogfennau a gyhoeddir gan y Swyddfa Gartref sy’n cadarnhau statws mewnfudo cyfredol neu hanesyddol yr etholwr.
Os darperir tystiolaeth ddogfennol gan ymgeisydd ac mae’r enw ar unrhyw ddogfen yn wahanol i’r enw y mae’r ymgeisydd yn gwneud cais iddo gael ei gofrestru, dylai’r ymgeisydd hefyd ddarparu tystiolaeth sy’n dangos cysylltiad clir rhwng y dystiolaeth a’r enw y maent yn gwneud cais iddo gael ei gofrestru.
Gall dogfennau derbyniol i brofi’r cysylltiad hyn gynnwys:
- tystysgrif priodas neu bartneriaeth sifil
- tystysgrif priodas neu bartneriaeth sifil tramor
- gweithred newid enw ymrestredig
- gweithred newid enw nad yw’n ymrestredig neu weithred newid enw
- datganiad statudol neu affidafid
- tystysgrif bedyddio neu gadarnhau (ar gyfer enwau cyntaf yn unig)tystysgrif geni
- tystysgrif brodori neu gofrestru
- gorchymyn/tystysgrif mabwysiadu
Nid yw'r rhestr hon yn un gynhwysfawr a’ch cyfrifoldeb chi yw penderfynu a yw dogfen yn dystiolaeth foddhaol o gysylltiad rhwng enw’r etholwr ac unrhyw dystiolaeth ddogfennol arall.
Dylech wneud cais am gopïau o’r dystiolaeth, naill ai drwy’r post neu drwy ddulliau electronig. Gall yr ymgeisydd ddod â chopïau neu ddogfennau gwreiddiol i'ch swyddfa os nad ydynt am anfon copïau drwy’r post neu drwy ddulliau electronig. Dylai unrhyw gopïau o ddogfennau y bydd ymgeiswyr yn eu cyflwyno, neu y byddwch chi'n eu gwneud o ddogfennau gwreiddiol, gael eu storio'n ddiogel yn yr un ffordd â ffurflenni cais.
Rhaid i chi fod yn fodlon bod y dogfennau neu'r copïau a roddir i chi yn ymddangos yn ddilys. Os oes gennych unrhyw amheuon, neu os bydd ansawdd y copi mor wael fel na allwch wneud asesiad, gallwch ofyn i'r ymgeisydd gyflwyno'r ddogfen wreiddiol neu'r dogfennau gwreiddiol i chi yn bersonol neu anfon dogfennau gwreiddiol er mwyn eu copïo a'u dychwelyd. Fodd bynnag, dylech fod yn ymwybodol mai chi fyddai'n dod yn gyfrifol am sicrhau y caiff y ddogfen ei chludo'n ddiogel.
Os oes mwy nag un achos o newid enw wedi bod, dylai’r ymgeisydd ddarparu tystiolaeth ddigonol i ddangos cysylltiad clir rhwng yr enw ar y dystiolaeth ddogfennol a’r enw y maent am ei gofrestru.
Tystiolaeth o statws mewnfudo ar gyfer unrhyw genedligrwydd cymwys ar gyfer etholiadau Comisiynwyr yr Heddlu a Throseddu yn y DU
Er mwyn cael hawl i gofrestru i bleidleisio mewn etholiadau Comisiynwyr yr Heddlu a Throseddu yn y DU, mae'n rhaid i berson fod yn preswylio yn gyfreithlon yn y DU. Os oes gennych unrhyw amheuon ynghylch p'un a yw ymgeisydd neu etholwr yn breswylydd cyfreithlon, gallwch wneud cais bod yr ymgeisydd neu’r etholwr yn darparu datganiad statudol sy'n dangos ei fod:
- yn ddinesydd cymwys y Gymanwlad neu'n ddinesydd Gweriniaeth Iwerddon
- ar gyfer etholiadau Comisiynwyr yr Heddlu a Throseddu eu bod yn ddinesydd cymwys yr UE, neu’n ddinesydd yr UE sydd â hawliau a gedwir
Gallwch hefyd wneud cais bod statws mewnfudo person yn cael ei wirio yn erbyn cofnodion y Swyddfa Gartref.
Mae rhagor o ganllawiau ar y broses hon a manylion cyswllt ar gael drwy gysylltu â'r Swyddfa Gartref (Yn agor mewn ffenestr newydd). Gofynnir i chi gwblhau templed a fydd yn cael ei ddarparu – cwblhewch a dychwelwch yr adran o dan y pennawd ‘Pwnc 1’ i’r un cyfeiriad e-bost. Mae’r Swyddfa Gartref wedi gofyn am un templed fesul pwnc fesul e-bost, a bod ‘ER’ yn cael ei ychwanegu at y pennawd pwnc ar gyfer pob e-bost i sicrhau ei fod yn mynd i mewn i’r ffolder cywir ar gyfer ymateb. Bydd y Swyddfa Gartref yn ymateb o fewn pum diwrnod gwaith oni bai bod angen ffeil, ac os felly bydd yn ymateb o fewn deg diwrnod gwaith. Mae’r ffaith efallai y bydd angen tystiolaeth ychwanegol arnoch o genedligrwydd ymgeisydd, a gallwch fyn am wirio statws mewnfudo person yn erbyn cofnodion y Llywodraeth, wedi’i chynnwys ar y ffurflen gais i gofrestru a gymeradwyir gan y Gweinidog ac a fydd ar gael i chi gan y Comisiwn.
- 1. Rheoliad 24, Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl (Lloegr a Chymru) 2001 ↩ Back to content at footnote 1
Sut mae anghymhwyster cyfreithiol yn effeithio ar yr hawl i gofrestru i bleidleisio?
Sut mae anghymhwyster cyfreithiol yn effeithio ar yr hawl i gofrestru i bleidleisio?
Ni ellir cynnwys unigolyn sydd wedi'i anghymhwyso yn ôl y gyfraith rhag pleidleisio ar y gofrestr etholwyr.1
Cyfoedion
Mae arglwyddi sy'n aelodau o Dŷ'r Arglwyddi2 wedi'u hanghymhwyso rhag pleidleisio yn etholiadau Senedd y DU, ac felly nid oes hawl ganddynt i gael eu cofrestru ar gofrestr etholwyr Senedd y DU. Fodd bynnag, maent yn gymwys i gael eu cofrestru ar y gofrestr etholwyr llywodraeth leol, gan nad ydynt wedi'u hanghymhwyso rhag pleidleisio mewn etholiadau llywodraeth leol.3
Mae rhestr lawn o aelodau o Dŷ'r Arglwyddi i'w gweld ar Wefan Tŷ'r Arglwyddi. Neu, bydd Swyddfa Gwybodaeth Tŷ'r Arglwyddi yn gallu helpu gydag ymholiadau drwy e-bost, neu gellir cysylltu â hi drwy ffonio 0800 223 0855 neu 020 7219 3107.
Carcharorion wedi'u heuogfarnu a gedwir
Mae carcharorion wedi'u heuogfarnu a gafwyd yn euog o drosedd (ac eithrio dirmyg llys) ac a gedwir yn y carchar (ac eithrio'r sawl a gedwir o ganlyniad i ddiffyg cydymffurfio â dedfryd ddigarchar) yn anghymwys yn ôl y gyfraith i bleidleisio ac felly nid ydynt yn gymwys i gael eu cynnwys ar y gofrestr etholwyr. Mae hyn yn wir p'un a yw'r unigolyn yn y carchar neu'n rhydd yn anghyfreithlon.4 Mae'n bosibl, o dan rai amgylchiadau cyfyngedig, y bydd carcharorion wedi'u heuogfarnu a gaiff eu rhyddhau ar drwydded dros dro yn bodloni'r meini prawf ar gyfer cofrestru i bleidleisio, o wybod nad yw'r carcharorion hynny o bosibl yn cael eu cadw o fewn ystyr adran 3, Deddf Cynrychiolaeth y Bobl 1983.
Troseddwyr wedi'u heuogfarnu a gedwir mewn ysbyty iechyd meddwl
Mae troseddwyr wedi'u heuogfarnu a gedwir mewn ysbyty iechyd meddwl (neu sy'n rhydd yn anghyfreithlon) yn anghymwys yn ôl y gyfraith i bleidleisio ac felly ni ellir eu cynnwys ar y rhestr o etholwyr.5
Unigolion a gafwyd yn euog o droseddau etholiadol
Mae unigolion a gafwyd yn euog o'r canlynol:
- yr arfer lwgr o gam-bersonadu
- arfer lwgr mewn perthynas â cheisiadau am bleidleisiau post a phleidleisiau drwy ddirprwy
yn anghymwys yn ôl y gyfraith i gael eu cofrestru i bleidleisio am gyfnod o bum mlynedd o ddyddiad yr euogfarn neu adroddiad y llys etholiadol.6
Mae unigolion a gafwyd yn euog o'r canlynol:
- pleidleisio neu wneud cais i bleidleisio yn fwriadol pan oeddent wedi'u hanghymhwyso yn ôl y gyfraith rhag pleidleisio
- penodi dirprwy yn fwriadol sydd wedi'i anghymhwyso yn ôl y gyfraith rhag pleidleisio
- pleidleisio fel dirprwy yn fwriadol ar ran unigolyn sydd wedi'i anghymhwyso yn ôl y gyfraith rhag pleidleisio
- pleidleisio sawl gwaith (fel etholwr neu fel dirprwy)
yn anghymwys yn ôl y gyfraith i gael eu cofrestru i bleidleisio am gyfnod o dair blynedd o ddyddiad yr euogfarn neu adroddiad y llys etholiadol:7
Mae'n bosibl y bydd rhai achlysuron pan na fydd llys yn anghymhwyso unigolyn ymhellach rhag cofrestru i bleidleisio neu'n lliniaru neu'n dileu unrhyw anghymhwyster sydd eisoes yn bodoli. Felly bydd angen i chi wneud penderfyniad fesul achos, wrth ystyried unrhyw ddyfarniadau neu adroddiadau llys lle y bo'n bosibl. Byddai apêl lwyddiannus yn erbyn euogfarn hefyd yn dileu'r anghymhwyster cyfreithiol.
- 1. Adran 4, Deddf Cynrychiolaeth y Bobl 1983 ↩ Back to content at footnote 1
- 2. Adran 3(2), Deddf Tŷ'r Arglwyddi 1999 ↩ Back to content at footnote 2
- 3. Adran 3(2), Deddf Tŷ'r Arglwyddi 1999 ↩ Back to content at footnote 3
- 4. Adran 3, Deddf Cynrychiolaeth y Bobl 1983 ↩ Back to content at footnote 4
- 5. Adran 3A, Deddf Cynrychiolaeth y Bobl 1983 ↩ Back to content at footnote 5
- 6. Adrannau 60, 62, 173(1), (2) a (2), Deddf Cynrychiolaeth y Bobl 1983 ↩ Back to content at footnote 6
- 7. Adrannau 61, 173(1), (2) a (3), Deddf Cynrychiolaeth y Bobl 1983 ↩ Back to content at footnote 7
Sut mae galluedd meddyliol yn effeithio ar yr hawl i gofrestru i bleidleisio?
Sut mae galluedd meddyliol yn effeithio ar yr hawl i gofrestru i bleidleisio?
Nid yw diffyg galluedd meddyliol yn gyfystyr ag anghymhwyster cyfreithiol rhag pleidleisio. 1 Mae unigolion sy'n bodloni'r amodau cymhwyso cofrestru eraill yn gymwys i gofrestru ni waeth beth fo'u galluedd meddyliol.
Hawliau pleidleisio
Er y gellir cofrestru etholwyr ag unrhyw lefel o alluedd meddyliol, neu ddim alluedd meddyliol, i bleidleisio, rhaid i'r penderfyniad ynghylch a ddylid pleidleisio a sut y dylid pleidleisio mewn etholiad gael ei wneud gan yr etholwr ei hun, ac nid gan unrhyw unigolyn arall ar ei ran. Ni chaiff y sawl sy'n gofalu am unigolyn, neu sy'n gwneud penderfyniadau ar ei ran fel arall, wneud penderfyniadau mewn perthynas â phleidleisio.
I gael rhagor o wybodaeth am gofrestru cleifion mewn ysbytai meddwl gweler ein canllawiau.
- 1. Adran 73 Deddf Gweinyddu Etholiadol 2006 (DGE 2006) ↩ Back to content at footnote 1
Adnoddau i Swyddogion Cofrestru Etholiadol - Cymhwysedd i gofrestru i bleidleisio
Etholwyr categori arbennig
Etholwyr categori arbennig
Mae trefniadau arbennig yn berthnasol i rai etholwyr, gan gynnwys y rheini nad ydynt yn bodloni'r amod cymhwyso ar gyfer preswyliaeth arferol,
sef:
- etholwyr tramor, h.y. dinasyddion Prydeinig sy'n byw y tu allan i'r DU
- pleidleiswyr sy'n aelodau o luoedd EM (a'u cymar neu bartner sifil)
- pobl o dan 18 oed ac sy'n byw gyda rhiant neu warcheidwad sy'n aelod o luoedd EM. Mae'n rhaid eu bod yn byw yng Nghymru neu y byddent yn byw yng Nghymru pe na fyddai eu rhiant neu warcheidwad wedi'i leoli dramor
- gweision y Goron ac aelodau o staff y British Council (a'u cymar neu bartner sifil)
- pobl o dan 18 oed ac sy'n byw gyda rhiant neu warcheidwad sy'n un o weision y Goron neu'n aelod o staff y British Council sy'n gwasanaethu dramor, ar yr amod y byddent yn byw yng Nghymru pe na fyddai eu rhiant neu warcheidwad wedi'i leoli dramor
- etholwyr â datganiad o gysylltiad lleol, sy'n cynnwys pobl sy'n byw yn y DU ond nad oes ganddynt gyfeiriad parhaol neu gyfeiriad sefydlog
- pobl o dan 16 oed sy'n derbyn gofal gan awdurdod lleol neu sydd wedi bod yn derbyn gofal gan awdurdod lleol neu sy'n cael eu cadw mewn llety diogel ar hyn o bryd (mae'n rhaid eu bod wedi byw mewn cyfeiriad yng Nghymru cyn hynny)
- etholwyr sydd wedi'u cofrestru'n ddienw, h.y. y rhai a all gofrestru'n ddienw oherwydd y byddent mewn perygl pe byddent yn ymddangos ar y gofrestr gan ddefnyddio eu henw
- cleifion mewn ysbytai iechyd meddwl y mae eu cyfnod yn yr ysbyty yn ddigon hir iddynt gael eu hystyried fel preswylwyr yno
- carcharorion remand y mae eu cyfnod mewn sefydliad cosbi yn ddigon hir iddynt gael eu hystyried fel preswylwyr yno
Yn ogystal â darparu'r un wybodaeth ag etholwyr cyffredin yn eu cais i gofrestru, mae'n rhaid iddynt ddarparu gwybodaeth benodol ychwanegol, drwy ddatganiad, er mwyn cofrestru fel etholwr categori arbennig.
Negeseuon atgoffa Gwahoddiad i Gofrestru
Nid yw’r ddyletswydd i anfon ail a thrydydd gwahoddiad i ddarpar etholwyr newydd nad ydynt yn ymateb a’r ddyletswydd i wneud o leiaf un ymweliad personol yn berthnasol pan fydd rhywun wedi gwneud cais1
- o dan Adran 7(2) neu 7A(2) o Ddeddf Cynrychiolaeth y Bobl 1983
- drwy wneud datganiad o gysylltiad lleol, datganiad gwasanaeth neu ddatganiad etholwr tramor
- i gofrestru’n ddienw
Diogelu data
Mae deddfwriaeth diogelu data yn ei gwneud yn ofynnol i chi gael dogfen bolisi yn ei lle wrth brosesu categorïau arbennig o ddata personol, sy'n cynnwys data cenedligrwydd a dderbyniwyd fel rhan o gais i gofrestru.
Rydym wedi cynhyrchu canllawiau ar y gofyniad i gael dogfen bolisi wrth brosesu categorïau arbennig o ddata personol, gan gynnwys yr hyn y mae'n rhaid iddi ei chynnwys
- 1. Rheoliad 32ZD(6) Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl (Cymru a Lloegr) 2001 ↩ Back to content at footnote 1
Etholwyr tramor
Mae’r adran hon yn cynnwys canllawiau ar bwy all wneud cais i gofrestru fel etholwr tramor a sut y gellir gwneud cais.
I fod yn gymwys i gofrestru fel etholwr tramor rhaid i unigolyn fodloni naill ai'r amodau cymhwysedd o fod wedi cofrestru’n flaenorol neu o fod yn breswylydd blaenorol a phasio gwiriadau dilysu hunaniaeth.
Mae’r amod o fod wedi cofrestru’n flaenorol yn berthnasol i berson a oedd wedi’i gofrestru’n flaenorol i bleidleisio yn y DU, naill ai cyn gadael y DU neu fel etholwr tramor ac mae’r amod o fod wedi preswylio’n flaenorol yn berthnasol i berson a oedd yn preswylio’n flaenorol yn y DU (gan gynnwys y rhai a adawodd y DU cyn iddynt fod yn ddigon hen i gofrestru i bleidleisio).
Mae'r canllawiau'n ymdrin â'r camau gweithredu y dylech eu cymryd fel Swyddog Cofrestru Etholiadol i gyflawni'r ddau gam o brosesu'r ceisiadau hyn. Mae’n cynnwys canllawiau ar sut i gynnal gwiriadau am wybodaeth bellach er mwyn gallu bod yn fodlon bod etholwr yn bodloni’r amodau cymhwysedd ar gyfer etholwyr tramor, ac yn pasio’r gwiriad dilysu hunaniaeth, drwy ddefnyddio gwasanaeth digidol Cofrestru Etholiadol Unigol, paru data lleol, a lle bo angen yr eithriadau a'r prosesau ardystio.
Mae hefyd yn cynnwys trefniadau pleidleisio absennol ar gyfer etholwyr tramor a sut y bydd etholwyr tramor yn cael eu dangos ar y gofrestr etholwyr.
Trefniadau trosiannol
Bu i'r Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl (Etholwyr Tramor) (Diwygiedig) 2023 gychwyn ar 16 Ionawr 2024.
Yn ogystal ag ehangu'r etholfraint ar gyfer dinasyddion Prydeinig sy'n byw dramor a newidiadau i amodau cymhwysedd, mae'r darpariaethau newydd hefyd yn newid y cylch adnewyddu ar gyfer etholwyr tramor.
Ar ôl cael eu rhoi ar waith, bydd trefniadau trosiannol ar waith i gwmpasu'r newid i'r cylch adnewyddu o bob 12 mis i bob 3 blynedd ar gyfer etholwyr tramor presennol.
Dylech sicrhau bod stamp dyddiad ar geisiadau ac adnewyddiadau a dderbynnir tra bo'r trefniadau trosiannol ar waith i'ch galluogi i ddweud pryd y mae cais etholwr tramor neu adnewyddiad wedi'i dderbyn. Bydd ceisiadau etholwyr tramor a wneir ar-lein yn cael eu dyddio'n electronig ac yn cael stamp amser pan gânt eu derbyn i'r Porth Swyddog Cofrestru Etholiadol. Dylech stampio dyddiad ar geisiadau papur ar ôl eu derbyn fel bod gennych drywydd archwilio o ba geisiadau a dderbyniwyd.
Bydd hyn yn eich galluogi i brosesu’r cais neu’r adnewyddiad yn unol â’r canllawiau yn yr adran hon.
Etholwyr tramor sydd â phleidleisiau post presennol
Bydd trefniadau pleidleisio drwy’r post sydd ar waith ar gyfer etholwyr tramor a wnaed cyn 31 Hydref 2023 yn dod i ben heb fod yn hwyrach na’r cyfnod cofrestru sy’n weddill ar eu datganiad presennol (na fydd yn fwy na 12 mis). Bydd angen i chi gysylltu â'r etholwr cyn i'w datganiad ddod i ben i'w hysbysu y bydd angen iddynt ailymgeisio am bleidlais bost. Mae mwy o wybodaeth yn ein canllawiau ar geisiadau pleidlais absennol a wneir y tu allan i'r cylch adnewyddu etholwyr tramor.
Amodau cymhwyster ar gyfer cofrestru fel etholwr tramor
Gall dinasyddion Prydeinig (sy’n cynnwys dinasyddion Gwyddelig cymwys a dinasyddion Dibynwledydd y Goron)1 gofrestru fel etholwyr tramor os ydynt bellach yn byw dramor, ar yr amod eu bod yn:
- person a oedd wedi’i gofrestru’n flaenorol2 i bleidleisio yn y DU, naill ai cyn iddo adael y DU neu fel etholwr tramor – a elwir yn amod a gofrestrwyd yn flaenorol
- person a oedd yn preswylio yn y DU yn flaenorol (gan gynnwys y rhai a adawodd y DU cyn iddynt fod yn ddigon hen i gofrestru i bleidleisio) - a elwir yn amod preswylio blaenorol
Rhaid i ymgeiswyr wneud cais i gofrestru fel etholwr tramor mewn perthynas â’r cyfeiriad lle cawsant eu cofrestru ddiwethaf i bleidleisio yn y DU3 neu, os nad ydynt erioed wedi’u cofrestru, y cyfeiriad diwethaf lle’r oeddent yn preswylio yn y DU.
Amod o fod wedi cofrestru’n flaenorol
Rhaid i ymgeisydd ddefnyddio’r amod4 o fod wedi’i gofrestru’n flaenorol os yw ar unrhyw adeg wedi’i gofrestru’n flaenorol i bleidleisio yn y DU.
Os yw ymgeisydd wedi’i gofrestru’n flaenorol mewn mwy nag un cyfeiriad, dylai wneud cais mewn perthynas â’r un y’i cofrestrwyd yn fwyaf diweddar ynddo.
Os oedd ymgeisydd wedi'i gofrestru'n flaenorol mewn perthynas â mwy nag un cyfeiriad ar yr un pryd, yna rhaid i'r etholwr ddewis pa un o'r cyfeiriadau hynny i gofrestru mewn cysylltiad ag ef.
Mae enghreifftiau o unigolion a allai fod yn gymwys i gofrestru o dan yr amod hwn yn cynnwys:
- person a oedd, cyn iddo adael y DU, wedi'i gofrestru i bleidleisio fel etholwr arferol
- person sydd wedi'i gofrestru fel etholwr tramor yn flaenorol ac y mae ei ddatganiad wedi dod i ben
- person a gafodd ei gynnwys ar gofrestr llywodraeth leol yng Nghymru fel cyrhaeddwr neu gyn-gyrhaeddwr cyn iddo adael y DU
- person a gofrestrwyd ddiwethaf ar sail datganiad o gysylltiad lleol, neu fel morwr masnachol neu fel pleidleisiwr yn y lluoedd arfog
Amod o fod wedi preswylio’n flaenorol
I fod yn gymwys o dan yr amod o fod wedi preswylio’n flaenorol rhaid i ymgeisydd fod wedi bod yn preswylio’n flaenorol yn y DU ond erioed wedi cofrestru i bleidleisio. Mae hyn yn cynnwys:
- person a oedd yn preswylio yn y DU ond heb ei gofrestru
- person a oedd yn rhy ifanc i gofrestru pan adawodd y DU
- person nad oedd ganddo gartref sefydlog pan adawodd y DU5
ac a fyddai wedi bod yn gymwys i wneud datganiad o gysylltiad lleol neu a adawodd y DU cyn 2001 (pan nad oedd darpariaethau datgan cysylltiad lleol ar waith)
- 1. Rhan 1 ac Adran 50 o Ddeddf Genedlaethol Prydain 1981 ac A2 Deddf Cynrychiolaeth y Bobl 1985 ↩ Back to content at footnote 1
- 2. Adran 14 1A(2)(a), Deddf Etholiadau 2022 ↩ Back to content at footnote 2
- 3. Adran 14 1A(2)(a), Deddf Etholiadau 2022 ↩ Back to content at footnote 3
- 4. Adran 14 1A(3)(b), Deddf Etholiadau 2022 ↩ Back to content at footnote 4
- 5. Adran 14 1A(3)(b)(ii), Deddf Etholiadau 2022 ↩ Back to content at footnote 5
Sut i wneud cais newydd i gofrestru fel etholwr tramor
Gall unigolion wneud cais newydd i gofrestru fel etholwr tramor:
- ar-lein trwy wefan y llywodraeth ganolog - www.gov.uk/cofrestru-i-bleidleisio
- drwy ddarparu'r wybodaeth angenrheidiol yn ysgrifenedig (e.e. ar ffurflen gais bapur)
- dros y ffôn (os ydych yn cynnig y gwasanaeth)
Ceisiadau ar-lein
Cynhelir y porth ar gyfer gwneud cais ar-lein ar GOV.UK. Os oes gennych gyfeiriad e-bost ar gyfer darpar etholwr gallech, yn y lle cyntaf, ei ddefnyddio i’w annog i gyflwyno cais ar-lein neu i gyhoeddi cais drwy ddulliau electronig.
Gall etholwyr tramor presennol sy'n adnewyddu eu cofrestriad ddarparu eu datganiad mewn unrhyw fformat, felly mae llythyr, e-bost neu ffurflen gais bapur yn dderbyniol.1 Mae ein canllawiau ar y broses adnewyddu ar gyfer etholwyr tramor presennol yn cynnwys rhagor o wybodaeth am hyn.
Ceisiadau papur
Rydym yn cynhyrchu ffurflenni cais etholwyr tramor argraffadwy y gallwch eu defnyddio. Cânt eu cyhoeddi ar ein gwefan ac ar GOV.UK. Rydym hefyd yn darparu fersiynau o'r ffurflenni mewn amrywiaeth o fformatau hygyrch megis print bras a hawdd ei ddarllen.
Ceisiadau dros y ffôn
Er budd a hwylustod etholwyr, dylech gynnig y gwasanaethau hyn lle bynnag y bo modd. Bydd hyn hefyd yn eich helpu i gyflawni eich dyletswyddau o dan Ddeddf Cydraddoldeb 2010, gan y bydd pobl a allai gael anawsterau wrth gwblhau cais papur neu gais ar-lein yn cael cyfle i wneud cais heb fod angen darparu’r wybodaeth yn ysgrifenedig.
Os na allwch ddarparu ceisiadau dros y ffôn i bawb, gallwch ganiatáu’r rhain yn ôl eich disgresiwn mewn rhai amgylchiadau, a dylech wneud hynny i gynorthwyo ymgeiswyr anabl er mwyn helpu cynifer o etholwyr â phosibl i gofrestru i bleidleisio ac i fodloni rhwymedigaethau cydraddoldeb.
- 1. Rheoliad 22B, Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl (Cymru a Lloegr) 2001 ↩ Back to content at footnote 1
Beth sy'n rhaid i gais i gofrestru fel etholwr tramor ei gynnwys?
Rhaid i gais i gofrestru fel etholwr tramor gynnwys pob un o’r canlynol:
- enw llawn yr ymgeisydd1
- dyddiad geni’r ymgeisydd neu, os nad yw’n gallu darparu hyn, y rheswm pam a datganiad yn nodi a yw’r ymgeisydd o dan 18 oed neu’n 76 oed neu hŷn2
- rhif Yswiriant Gwladol yr ymgeisydd neu, os na allant ddarparu hwn, y rheswm na allant wneud hynny3
- arwydd ynghylch a ddylid hepgor eu henw o'r gofrestr olygedig4
- os cyflwynir cais am gofnod dienw gyda'r cais, datganiad o'r ffaith honno5
- datganiad bod cynnwys y cais yn wir6
- dyddiad y cais7
- y datganiad priodol (rhestrir manylion cynnwys y datganiad isod).
Rhaid i’r datganiad gynnwys:8
- enw llawn y sawl sy’n gwneud y datganiad9
- cyfeiriad presennol yr ymgeisydd (i’w ddefnyddio ar gyfer gohebiaeth)10
- datganiad bod yr ymgeisydd yn ddinesydd Prydeinig11
- datganiad nad yw’r ymgeisydd yn preswylio yn y DU ar ddyddiad y datganiad12
- datganiad ynghylch a yw’r ymgeisydd yn ceisio cael ei gofrestru ar sail yr amod cofrestru’n flaenorol neu’r amod preswylio’n flaenorol13
- datganiad bod yr ymgeisydd yn credu bod y materion a nodir yn y datganiad yn wir14
- os oes ganddynt basbort Prydeinig sy’n disgrifio eu statws cenedlaethol fel dinesydd Prydeinig, rhif, dyddiad a man cyhoeddi’r pasbort hwnnw – hyd yn oed os yw’r pasbort hwnnw wedi dod i ben15
- os nad oes ganddynt basbort o’r fath, ond iddynt gael eu geni yn y DU cyn 1 Ionawr 1983, datganiad o’r ffaith honno16
- os nad oes ganddynt basbort o’r fath ac na chawsant eu geni yn y DU cyn 1 Ionawr 1983, datganiad yn nodi pryd a sut y cawsant ddinasyddiaeth Brydeinig, ynghyd â dyddiad, lleoliad a gwlad eu geni17
- dyddiad y datganiad18
Os oes gan ymgeisydd gyfeiriad gohebu sy'n wahanol i'w gyfeiriad presennol, gall ddarparu dau gyfeiriad yn ei ddatganiad. Efallai y byddwch yn cadw cofnod o'r cyfeiriad presennol a'r cyfeiriad gohebu ond dim ond y cyfeiriad presennol sy'n cael ei gyhoeddi ar y rhestr o etholwyr tramor. Am ragor o wybodaeth, gweler ein canllawiau ar Sut y dylid rhestru etholwyr tramor yn y gofrestr?
Rhaid gwrthod datganiad a dderbynnir yn hwyrach na thri mis ar ôl iddo gael ei ddyddio. 19 Dylid rhoi gwybod i'r ymgeisydd a'i wahodd i gyflwyno datganiad newydd.
Gan ddibynnu ar yr amod cymhwyso y mae’r ymgeisydd yn gwneud cais o dano, rhaid i’r cais gynnwys gwybodaeth ychwanegol naill ai’n ymwneud â’r amod cofrestru’n flaenorol neu’r amod preswylio’n flaenorol fel y bo’n briodol.
Mae'r ymgeisydd yn defnyddio'r amod cymhwyso cofrestru’n flaenorol
Os yw’r ymgeisydd yn defnyddio’r amod cymhwyso cofrestru’n flaenorol, rhaid i’r datganiad gynnwys y canlynol hefyd:
- y cyfeiriad diwethaf yn y DU lle cawsant eu cofrestru20
- pryd y cawsant eu cynnwys ddiwethaf ar gofrestr yno21
- datganiad bod cofnod yr ymgeisydd yn y gofrestr honno wedi peidio â chael effaith ac nad yw wedi’i gynnwys mewn unrhyw gofrestr etholiadol ers hynny (boed mewn perthynas â’r cyfeiriad hwnnw neu unrhyw gyfeiriad arall)22
- os ydynt wedi newid eu henw ers iddynt gael eu cofrestru ddiwethaf, eu henw blaenorol a'r rheswm dros newid yr enw23
- Arwydd a oedd yr ymgeisydd wedi'i gofrestru'n flaenorol trwy:24
o datganiad etholwr tramor
o datganiad o fod yn y lluoedd arfog
o datganiad o gysylltiad lleol
Os bydd ymgeisydd yn datgan ar ei ddatganiad ei fod wedi’i gofrestru ar yr un pryd mewn perthynas â dau gyfeiriad cyn iddo adael y DU, dylech gynghori’r ymgeisydd i enwebu un o’r rhain fel rhan o’i gais i gofrestru.
Mae'r ymgeisydd yn defnyddio'r amod cymhwyso preswylio’n flaenorol
Os yw’r ymgeisydd yn defnyddio’r amod cymhwyso preswylio’n flaenorol, rhaid i’r cais hefyd gynnwys y canlynol:
- y cyfeiriad yn y DU yr oeddent yn preswylio ynddo25
- pan oeddent yn preswylio yno ddiwethaf26
- datganiad nad yw’r ymgeisydd, ers iddo fod yn preswylio yn y cyfeiriad hwnnw, wedi bod yn preswylio mewn unrhyw gyfeiriad arall yn y DU27
- os ydynt wedi newid eu henw ers iddynt fod yn breswylydd ddiwethaf, eu henw blaenorol a'r rheswm dros newid yr enw28
- os oeddent yn iau na 18 oed pan adawodd y DU29
(gall yr ymgeisydd ddarparu tystiolaeth ddogfennol neu wybodaeth fel tystiolaeth fel rhan o'i ddatganiad)30
Os yw’r ymgeisydd yn defnyddio’r amod cymhwyso preswylio’n flaenorol, ar y sail y gallai fod wedi gwneud datganiad o gysylltiad lleol mewn perthynas â chyfeiriad,31 rhaid cynnwys yr wybodaeth ganlynol yn y datganiad:
- y cyfeiriad y gallai’r ymgeisydd fod wedi gwneud datganiad o gysylltiad lleol mewn perthynas ag ef ar y diwrnod olaf yr oedd yr ymgeisydd yn preswylio32
- datganiad ynghylch pa gategori datganiad o gysylltiad lleol oedd yn berthnasol33 ac, os oedd y categori datganiad o gysylltiad lleol fel claf iechyd meddwl, enw a chyfeiriad yr ysbyty34
- os ydynt wedi newid eu henw ers iddynt fod yn byw ddiwethaf yn y cyfeiriad lle gallent fod wedi gwneud datganiad o gysylltiad lleol, eu henw blaenorol a’r rheswm dros newid yr enw35
- 1. Rheoliad 26(1)(a), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl (Cymru a Lloegr) 2001 ↩ Back to content at footnote 1
- 2. Rheoliad 26(1)(e), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl (Cymru a Lloegr) 2001 ↩ Back to content at footnote 2
- 3. Rheoliad 26(1)(f), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl (Cymru a Lloegr) 2001 ↩ Back to content at footnote 3
- 4. Rheoliad 26(1)(h), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl (Cymru a Lloegr) 2001 ↩ Back to content at footnote 4
- 5. Rheoliad 26(1)(i), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl (Cymru a Lloegr) 2001 ↩ Back to content at footnote 5
- 6. Rheoliad 26(1)(j), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl (Cymru a Lloegr) 2001 ↩ Back to content at footnote 6
- 7. Rheoliad 26(1)(k), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl (Cymru a Lloegr) 2001 ↩ Back to content at footnote 7
- 8. Rheoliad 18, Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl (Cymru a Lloegr) 2001 (fel y'i diwygiwyd) ↩ Back to content at footnote 8
- 9. Adran 1C(1)(a), Deddf Cynrychiolaeth y Bobl 1985 (fel y'i diwygiwyd) ↩ Back to content at footnote 9
- 10. Rheoliad 18(1), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl (Cymru a Lloegr) 2001(fel y'i diwygiwyd) ↩ Back to content at footnote 10
- 11. Adran 1C(1)(c), Deddf Cynrychiolaeth y Bobl 1985 (fel y'i diwygiwyd) ↩ Back to content at footnote 11
- 12. Adran 1C(1)(d), Deddf Cynrychiolaeth y Bobl 1985 (fel y'i diwygiwyd) ↩ Back to content at footnote 12
- 13. Adran 1C(1)(e), Deddf Cynrychiolaeth y Bobl 1985 (fel y'i diwygiwyd) ↩ Back to content at footnote 13
- 14. Adran 1C(1)(g), Deddf Cynrychiolaeth y Bobl 1985 (fel y'i diwygiwyd) ↩ Back to content at footnote 14
- 15. Rheoliad 18(5)(a), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl (Cymru a Lloegr) 2001 (fel y'i diwygiwyd) ↩ Back to content at footnote 15
- 16. Rheoliad 18(5)(b), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl (Cymru a Lloegr) 2001 (fel y'i diwygiwyd) ↩ Back to content at footnote 16
- 17. Rheoliad 18(5)(c), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl (Cymru a Lloegr) 2001 (fel y'i diwygiwyd) ↩ Back to content at footnote 17
- 18. Adran 1C(1)(b), Deddf Cynrychiolaeth y Bobl 1985 (fel y'i diwygiwyd) ↩ Back to content at footnote 18
- 19. Adran 2(6) Deddf Cynrychiolaeth y Bobl 1985 ↩ Back to content at footnote 19
- 20. Adran 1A(3)(b)(i), Deddf Cynrychiolaeth y Bobl 1985 (fel y'i diwygiwyd) ↩ Back to content at footnote 20
- 21. Adran 1C(2)(a)(ii), Deddf Cynrychiolaeth y Bobl 1985 (fel y'i diwygiwyd) ↩ Back to content at footnote 21
- 22. Adran 1C(2)(b), Deddf Cynrychiolaeth y Bobl 1985 (fel y'i diwygiwyd) ↩ Back to content at footnote 22
- 23. Rheoliad 18(2)(a) a (3), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl (Cymru a Lloegr) 2001 (fel y'i diwygiwyd) ↩ Back to content at footnote 23
- 24. Rheoliad 18(7), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl (Cymru a Lloegr) 2001 (fel y'i diwygiwyd) ↩ Back to content at footnote 24
- 25. Adran 1C(3)(a)(i), Deddf Cynrychiolaeth y Bobl 1985 (fel y'i diwygiwyd) ↩ Back to content at footnote 25
- 26. Adran 1C(3)(a)(ii), Deddf Cynrychiolaeth y Bobl 1985 (fel y'i diwygiwyd) ↩ Back to content at footnote 26
- 27. Adran 1C(3)(b), Deddf Cynrychiolaeth y Bobl 1985 (fel y'i diwygiwyd) ↩ Back to content at footnote 27
- 28. Rheoliad 18(2)(b)(i) a (3), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 (Cymru a Lloegr) (fel y'i diwygiwyd) ↩ Back to content at footnote 28
- 29. Rheoliad 18(8)(a), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 (Cymru a Lloegr) (fel y'i diwygiwyd) ↩ Back to content at footnote 29
- 30. Rheoliad 18(8)(b), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 (Cymru a Lloegr) (fel y'i diwygiwyd) ↩ Back to content at footnote 30
- 31. Adran 1A(3)(b)(ii), Deddf Cynrychiolaeth y Bobl 1985 (fel y'i diwygiwyd) ↩ Back to content at footnote 31
- 32. Adran 1C(4), Deddf Cynrychiolaeth y Bobl 1985 (fel y'i diwygiwyd) ↩ Back to content at footnote 32
- 33. Rheoliad 18(8)(a), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 (Cymru a Lloegr) (fel y'i diwygiwyd) ↩ Back to content at footnote 33
- 34. Rheoliad 18(8)(a), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 (Cymru a Lloegr) (fel y'i diwygiwyd) ↩ Back to content at footnote 34
- 35. Rheoliad 18(2)(b), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 (Cymru a Lloegr) (fel y'i diwygiwyd) ↩ Back to content at footnote 35
Etholwyr tramor dienw
Gall person wneud cais i fod yn etholwr tramor dienw os yw'n bodloni'r cymwysterau ar gyfer cofrestru etholwr tramor a chofrestru etholwr dienw.1
Rhaid i etholwyr domestig dienw ailymgeisio i gofrestru yn flynyddol. Fodd bynnag, gan fod hawl etholwr tramor yn para am dair blynedd, gall etholwyr tramor sy'n dymuno cofrestru'n ddienw ailymgeisio am gofnod dienw ar y gofrestr bob blwyddyn heb orfod ailymgeisio i gofrestru fel etholwr tramor. 2
Rhaid i etholwyr dienw ddarparu eu cyfeiriad cymhwyso ar gyfer eu cais tramor yn eu cais i gael eu cofrestru’n ddienw.
Gellir cyflwyno ceisiadau cofrestru dienw yn electronig (drwy e-bost) ond ni ellir eu cyflwyno trwy'r porth gwneud ceisiadau ar-lein. Fodd bynnag, rhaid i bob adnewyddiad dienw gynnwys llofnod inc gwlyb o hyd. Ni cheir defnyddio llofnodion digidol, fel y'u hysgrifennwyd gan stylus neu ddyfais debyg.
Bydd etholwyr tramor dienw yn cael eu rhestru yn wahanol yn y gofrestr i etholwyr tramor eraill. I gael rhagor o wybodaeth, gweler ein canllawiau ar sut mae etholwyr dienw yn ymddangos yn y gofrestr.
I gael rhagor o wybodaeth am ofynion cofrestru dienw, gweler ein canllawiau ar etholwyr dienw .
- 1. 9B o Ddeddf Cynrychiolaeth y Bobl 1983. ↩ Back to content at footnote 1
- 2. Rheoliad 25, Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 (Cymru a Lloegr) ac (Yr Alban) (fel y'i diwygiwyd) ↩ Back to content at footnote 2
Prosesu ceisiadau gan etholwyr tramor
Mae'r adran hon yn cynnwys canllawiau ar y camau y dylech eu cymryd fel Swyddog Cofrestru Etholiadol i brosesu cais newydd i gofrestru fel etholwr tramor. Mae dau fath o ddull dilysu y mae'n rhaid eu cynnal cyn y gallwch benderfynu ar gais.
Rhaid i chi wneud y canlynol:
- cadarnhau bod yr ymgeisydd yn bodloni'r amod o fod wedi'i gofrestru'n flaenorol yn y cyfeiriad a ddarparwyd yn ei gais, neu ei fod yn arfer byw yno
- cadarnhau pwy yw'r ymgeisydd
Bydd yr ymgeisydd naill ai wedi darparu cyfeiriad lle roedd wedi'i gofrestru'n flaenorol neu gyfeiriad lle roedd yn arfer byw .
Mae'r adran hon yn rhoi canllawiau ar y wybodaeth y gallwch ei defnyddio i fod yn fodlon bod yr ymgeisydd yn gymwys o dan y naill amod neu'r llall, a sut y dylech gadarnhau pwy yw ymgeisydd.
Dylid prosesu pob cais a datganiad, gan gynnwys unrhyw dystiolaeth ddogfennol, cyn gynted â phosibl ar ôl eu cael.
Os byddwch yn cael cais lle mae'r cyfeiriad cymwys y tu allan i'ch ardal, dylech ei anfon ymlaen at y Swyddog Cofrestru Etholiadol perthnasol yn ddi-oed.
Nid oes unrhyw ofyniad cyfreithiol i gais gael ei gydnabod, er bod disgresiwn gennych i anfon cydnabyddiaeth os dymunwch. Ym mhob achos, mae'n ofynnol i chi anfon cadarnhad o ran a fu'r cais yn llwyddiannus ai peidio. Mae ein canllawiau ar gadarnhau ceisiadau a datganiadau yn cynnwys rhagor o wybodaeth am hyn.
Cadarnhau cymhwysedd yr ymgeisydd i gofrestru o dan yr amod cofrestriad blaenorol – Cymru
Er mwyn i ymgeisydd fod yn gymwys i gofrestru o dan yr amod hwn, rhaid iddo fod wedi'i gofrestru'n flaenorol i bleidleisio yn y DU ac mae'n ofynnol iddo ddarparu'r cyfeiriad lle roedd wedi'i gofrestru ddiwethaf. Mae hyn yn ogystal â'r angen i gadarnhau pwy yw'r ymgeisydd .
Mae'n rhaid i chi fod yn fodlon bod yr ymgeisydd wedi'i gofrestru'n flaenorol yn y cyfeiriad a ddarparwyd ganddo. 1 Yn y rhan fwyaf o achosion, bydd angen gwirio cofrestrau blaenorol os caiff y rhain eu cadw, naill ai'n ddigidol neu ar ffurf copi caled. Bydd cadw cofrestrau hanesyddol am gyhyd ag sy'n ymarferol yn eich helpu i gynnal gwiriadau o'r fath mewn perthynas â chofrestriad blaenorol ymgeiswyr.
Gwirio cofrestrau etholiadol
Bydd yr ymgeisydd wedi darparu dyddiad pan oedd wedi'i gofrestru ddiwethaf fel rhan o'i ddatganiad.
Os bydd ymgeisydd wedi symud dramor yn ddiweddar, gellir gwirio'r gofrestr gyfredol er mwyn dod o hyd i'w gofnod. Fodd bynnag, os gadawodd ymgeisydd y DU beth amser yn ôl a bod cofrestrau hanesyddol gennych mewn fformat neu leoliad hygyrch, dylech gadarnhau a oedd yr ymgeisydd ar y gofrestr berthnasol.
Gall datganiad ymgeisydd gynnwys gwybodaeth arall a all eich helpu i ddod o hyd i'w gofrestriad blaenorol. Er enghraifft, os oedd yr ymgeisydd wedi'i gofrestru ddiwethaf fel etholwr tramor, pleidleisiwr yn y lluoedd arfog neu drwy ddatganiad o gysylltiad lleol, efallai y bydd wedi'i restru mewn rhan benodol o'r gofrestr.
Gall person fod yn gymwys o dan yr amod cofrestriad blaenorol hyd yn oed os oedd ond wedi'i gofrestru ar gyfer etholiadau lleol neu fel cyrhaeddwr, felly dylech sicrhau eich bod yn gwirio pob cofrestr sydd gennych, nid dim ond y gofrestr seneddol.
Gall gwybodaeth sy'n nodi bod ymgeisydd wedi newid ei enw ers iddo fod wedi'i gofrestru ddiwethaf hefyd eich helpu i ddod o hyd i gofrestriad blaenorol yr ymgeisydd yn haws.
Dylech wirio cofrestrau y naill ochr i'r dyddiad y mae'r ymgeisydd yn honni iddo fod wedi'i gofrestru ddiwethaf, rhag ofn bod yr ymgeisydd wedi darparu'r dyddiad anghywir.
Os na allwch ddod o hyd i gofnod yr ymgeisydd, ni allwch gadarnhau bod yr ymgeisydd wedi'i gofrestru'n flaenorol. Dylech ystyried hyn fel tystiolaeth nad yw’r person yn gymwys i gofrestru o dan yr amod cofrestriad blaenorol gan ei fod wedi gwneud cais mewn perthynas â chyfeiriad nad oedd wedi’i gofrestru ynddo, a gwrthod y cais ar y sail honno.
Os yw’r ymgeisydd erioed wedi’i gofrestru o’r blaen mewn unrhyw gyfeiriad (neu gyfeiriadau) eraill yn y DU, dylech gynghori’r ymgeisydd i wneud cais arall gan ddefnyddio ei gyfeiriad diweddaraf nesaf. Os caiff ei gais nesaf ei wrthod ar y sail nad oedd ar y gofrestr, gall barhau i wneud ceisiadau yn y cyfeiriad(au) diweddaraf nesaf lle y gall fod wedi’i gofrestru, gan weithio tuag yn ôl yn gronolegol. Os nad oes gan yr ymgeisydd ragor o gyfeiriadau lle’r oedd wedi’i gofrestru’n flaenorol, gall wedyn wneud cais i gofrestru ar sail y meini prawf preswylio blaenorol.
Dylech ystyried pa mor hygyrch yw copïau hŷn o'r gofrestr, yn enwedig y rheini sy'n hŷn na'r cyfnod 15 mlynedd sy'n berthnasol i'r rheolau blaenorol ynghylch cofrestru etholwyr tramor.
Pryd mae'n anymarferol defnyddio cofrestrau etholiadol i wirio cymhwysedd ymgeisydd i gofrestru o dan yr amod cofrestriad blaenorol?
Mae'n bosibl na fydd bob amser yn ymarferol gwirio cofrestrau etholiadol, er enghraifft:
- gadawodd yr ymgeisydd y DU amser maith yn ôl ac ni allwch gael gafael ar y gofrestr berthnasol neu nid yw'r gofrestr gennych mwyach am ei bod yn cael ei storio oddi ar y safle a/neu wedi'i harchifo neu am ei bod yn cael ei chadw y tu allan i'r System Rheoli Etholiad mewn fformat anhygyrch
- os byddai amser a/neu gost gwneud hynny yn cael cryn effaith ar allu'r Swyddog Cofrestru Etholiadol i gwblhau dyletswyddau eraill a all gael effaith andwyol ar ymgeiswyr ac etholwyr eraill
Y camau nesaf os na allwch ddefnyddio cofrestrau etholiadol i wirio cymhwysedd ymgeisydd o dan yr amod cofrestriad blaenorol
Ni ddylech benderfynu gwrthod cais yn seiliedig ar y ffaith nad yw'n ymarferol gwirio cofrestr yn unig.
Os na allwch wirio cofrestrau etholiadol, gallwch ddewis defnyddio gwybodaeth arall sydd ar gael i chi i'ch helpu i fod yn fodlon bod yr ymgeisydd yn bodloni'r amod cofrestriad blaenorol.
Mae hyn yn cynnwys:
- defnyddio canlyniad y broses baru awtomataidd yn erbyn cofnodion yr Adran Gwaith a Phensiynau
- gwirio cofnodion eraill a ddelir yn lleol
- defnyddio unrhyw dystiolaeth ddogfennol a ddarparwyd gan yr ymgeisydd wrth gyflwyno'r cais, neu ofyn am dystiolaeth os nad yw wedi'i darparu eisoes
Os na allwch fodloni'ch hun, ar ôl gwirio'r wybodaeth arall sydd ar gael, fod yr ymgeisydd yn bodloni'r amod cofrestriad blaenorol, gallwch ddewis naill ai:
- adolygu eich penderfyniad mewn perthynas â dichonoldeb gwirio cofrestrau etholiadol
- gwrthod y cais
- ystyried unrhyw amgylchiadau eithriadol
Gall fod amgylchiadau eithriadol lle na all ymgeisydd roi tystiolaeth ddogfennol i chi i gefnogi ei gais ac ni all ddarparu ardystiad chwaith.
O dan yr amgylchiadau hyn, dylech ofyn i'r ymgeisydd am esboniad o ran y rhesymau penodol pam na all roi'r dystiolaeth na'r ardystiad i chi. Os byddwch yn fodlon ar yr esboniad a roddir, gallwch ystyried bod y wybodaeth sydd wedi'i chynnwys yn natganiad ymgeisydd yn dystiolaeth ddigonol ei fod yn bodloni'r amod cofrestriad blaenorol, o ystyried eich bod wedi ceisio cael naill ai dystiolaeth ddogfennol neu ardystiad gan yr ymgeisydd, ond heb lwyddo i'w cael.
Dylech sicrhau eich bod wedi cymryd pob cam sydd ar gael i chi cyn penderfynu gwrthod cais.
- 1. Adran 1B (2)(a), Deddf Cynrychiolaeth y Bobl 1985 (fel y'i diwygiwyd gan EA22) ↩ Back to content at footnote 1
Cadarnhau cymhwysedd yr ymgeisydd i gofrestru o dan yr amod preswylfa flaenorol
Er mwyn i ymgeisydd fod yn gymwys i gofrestru o dan yr amod hwn, rhaid ei fod yn arfer byw yn y DU a heb fod wedi'i gofrestru'n flaenorol. Os bydd yr amod preswylfa flaenorol yn gymwys, mae'n ofynnol i ymgeiswyr ddarparu'r cyfeiriad diwethaf lle roeddent yn byw yn y DU. Mae hyn yn ogystal â'r angen i gadarnhau pwy yw'r ymgeisydd.
Os oes gennych reswm i gredu y gallai ymgeisydd fod wedi’i gofrestru’n flaenorol ar unrhyw adeg, yna dylid gwrthod y cais preswylio a dylid cynghori’r etholwr i wneud cais mewn perthynas â’r cyfeiriad diwethaf y’i cofrestrwyd ynddo, hyd yn oed os yw wedi bod yn byw yn rhywle arall ers hynny.
Os ydych chi'n fodlon bod yr amod preswylio blaenorol yn berthnasol, yn hytrach na'r amod cofrestru, mae'n ofynnol i ymgeisydd ddarparu'r cyfeiriad olaf lle'r oedd yn preswylio yn y DU. Mae hyn yn ychwanegol at yr angen i wirio hunaniaeth yr ymgeisydd.
Mae'n rhaid i chi fod yn fodlon bod ymgeisydd yn arfer byw yn y cyfeiriad hwnnw. 1 Gallwch ddewis defnyddio unrhyw wybodaeth ychwanegol sydd ar gael i chi i'ch helpu i fod yn fodlon bod yr ymgeisydd yn bodloni'r amod preswylfa flaenorol. Ceir rhagor o wybodaeth yn ein canllawiau Gwirio gwybodaeth bellach er mwyn bodloni'r amodau cymhwystra ar gyfer etholwyr tramor.
Os na allwch fodloni'ch hun, ar ôl gwirio'r wybodaeth arall sydd ar gael, fod yr ymgeisydd yn bodloni'r amod preswylfa flaenorol, gallwch wrthod y cais.
- 1. Adran 1B (2)(b), Deddf Cynrychiolaeth y Bobl 1985 (fel y'i diwygiwyd gan EA22) ↩ Back to content at footnote 1
Gwirio gwybodaeth bellach er mwyn bodloni'r amodau cymhwystra ar gyfer etholwyr tramor
Mae'r adran hon yn cynnwys canllawiau ar y ffynonellau gwybodaeth eraill y gallwch eu defnyddio i gadarnhau bod ymgeisydd yn bodloni'r amodau cymhwystra.
Mae'r ffynonellau gwybodaeth y gallwch eu defnyddio yn cynnwys:
- canlyniadau'r broses baru awtomataidd yn erbyn cofnodion yr Adran Gwaith a Phensiynau
- cofnodion eraill a ddelir yn lleol
- unrhyw dystiolaeth ddogfennol a ddarparwyd gan yr ymgeisydd wrth gyflwyno'r cais, neu dystiolaeth y gofynnir amdani os nad yw wedi'i darparu eisoes
Defnyddio canlyniadau'r broses baru awtomataidd yn erbyn cofnodion yr Adran Gwaith a Phensiynau
Er mwyn cwblhau'r gwiriad adnabod sydd hefyd yn ofynnol er mwyn i etholwr tramor gofrestru i bleidleisio, caiff gwybodaeth sydd wedi'i chynnwys mewn cais i gofrestru ei hanfon i'r Adran Gwaith a Phensiynau er mwyn ei pharu.
Bydd hyn yn cynnwys gwirio cod post y cyfeiriad lle roedd yr ymgeisydd wedi'i gofrestru'n flaenorol neu lle roedd yn arfer byw.
Gall canlyniad cadarnhaol i broses baru'r Adran Gwaith a Phensiynau felly roi tystiolaeth ddigonol i chi fodloni'ch hun y gellir cysylltu'r ymgeisydd â'r cyfeiriad blaenorol a ddarparwyd yn ei gais yn ogystal â chadarnhau pwy yw'r ymgeisydd
Defnyddio proses paru data lleol at ddiben prosesu ceisiadau gan etholwyr tramor
Gall paru data lleol roi rhagor o wybodaeth i chi y gallwch ei defnyddio i benderfynu a ddylid caniatáu cais newydd.
Mae paru yn erbyn data lleol yn eich galluogi i ddefnyddio ffynonellau data i wneud y canlynol: 1
- llywio eich penderfyniad o ran a ydych yn fodlon bod ymgeisydd yn bodloni naill ai'r amod cofrestriad blaenorol neu'r amod preswylfa flaenorol
- cadarnhau pwy yw ymgeisydd.
Dim ond os byddwch yn fodlon y gall y ffynonellau data sydd ar gael i chi fodloni gofynion y dasg y dylid defnyddio paru data lleol.
Ceir rhagor o wybodaeth am baru data lleol yn ein canllawiau Penderfynu a ddylid defnyddio data lleol at ddibenion dilysu a Ffynonellau data posibl ar gyfer paru data lleol .
- 1. Rheoliad 35, Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 ↩ Back to content at footnote 1
Gofyn am dystiolaeth ddogfennol bellach ar gyfer cais gan etholwr tramor
Os byddwch yn gofyn am dystiolaeth ddogfennol bellach gan ymgeisydd, dylech restru'r mathau o dystiolaeth y gellir eu cyflwyno, a faint o bob math. Gallwch hefyd bennu terfyn amser i'r ymgeisydd ymateb. Bydd terfyn amser yn ddefnyddiol wrth benderfynu a ddylid gwrthod cais am na chafwyd ymateb. Eich dewis chi fydd faint o amser a roddir i ymateb; fodd bynnag, dylid rhoi amser rhesymol i'r ymgeisydd ddod o hyd i'r dogfennau perthnasol a'u cyflwyno.
Os na all ymgeisydd gyflwyno'r mathau o dystiolaeth ddogfennol rydych wedi gofyn amdani, neu ddigon o'r mathau hynny, dylid gofyn iddo ddarparu ardystiad cyfeiriad i ategu ei gais.
Defnyddio tystiolaeth i helpu i benderfynu ar amodau cymhwystra cais etholwr tramor
Cewch ddefnyddio tystiolaeth ddogfennol i benderfynu a oes hawl gan ymgeisydd i gofrestru o dan yr amod cofrestriad blaenorol neu'r amod preswylfa flaenorol. 1
Mae angen tystiolaeth wahanol ar gyfer ymgeiswyr a adawodd y DU cyn eu pen-blwydd yn 18 oed.
Mae'n bosibl hefyd y bydd angen tystiolaeth ddogfennol arnoch o unrhyw newidiadau i enw o pan oedd ymgeisydd wedi'i gofrestru'n flaenorol neu'n arfer byw yn y cyfeiriad.
Gall ymgeisydd ddarparu tystiolaeth ddogfennol pan fydd yn gwneud cais neu mewn ymateb i gais gennych chi pan fyddwch yn prosesu ei gais.
Mae’n rhaid i chi fod yn fodlon bod ymgeisydd yn bodloni’r meini prawf o fod wedi’i gofrestru’n flaenorol neu wedi preswylio’n flaenorol yn y cyfeiriad a enwir cyn i chi ystyried unrhyw dystiolaeth i gefnogi’r cais. Er enghraifft, os oes gennych reswm i gredu y dylai ymgeisydd sy’n gwneud cais gan ddefnyddio’r amod preswylio fod yn gwneud cais o dan yr amod cofrestriad blaenorol neu'r amod preswylio mewn ardal awdurdod lleol gwahanol, dylech wrthod ei gais a dweud wrtho am ailymgeisio yn yr ardal sy’n bodloni’r meini prawf deddfwriaethol.
Gellir lanlwytho tystiolaeth ddogfennol ar y cyd â chais ar-lein neu ei chyflwyno i'ch swyddfa â llaw, drwy'r post neu fel atodiad i e-bost. Dylai unrhyw gopïau o ddogfennau a ddarperir gan ymgeiswyr gael eu storio'n ddiogel yn yr un ffordd â ffurflenni cais. I gael rhagor o wybodaeth, gweler y canllawiau ar gadw gwybodaeth a gyflwynir gyda cheisiadau.
Dylech fod yn fodlon bod y copïau a roddir i chi yn ymddangos yn ddilys. Os byddwch yn amau nad yw dogfen yn ddilys, gallwch ofyn i'r ymgeisydd gyflwyno dogfennau gwreiddiol neu dystiolaeth ddogfennol amgen yn y lle cyntaf. Os na fydd dogfennau gwreiddiol neu dystiolaeth ddogfennol amgen ar gael, dylech gyfeirio'r ymgeisydd at y broses ardystio cyfeiriad neu wrthod y cais.
Os nad yw'n ymddangos bod tystiolaeth ddogfennol yn ddilys, dylech roi gwybod i'r ymgeisydd am y cosbau a roddir am gyflwyno gwybodaeth anwir a rhoi gwybod i'ch Pwynt Cyswllt Unigol yn yr heddlu os byddwch yn amau bod gwybodaeth anwir wedi cael ei chyflwyno o bosibl.
I gael rhagor o wybodaeth, gweler ein canllawiau i Swyddogion Cofrestru Etholiadol ar wiriadau dilysrwydd dogfennau.
- 1. Rheoliad 26(1), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 ↩ Back to content at footnote 1
Tystiolaeth dderbyniol ar gyfer ceisiadau a wneir o dan yr amod cofrestriad blaenorol neu'r amod preswylfa flaenorol.
Os byddwch yn penderfynu bod angen tystiolaeth ychwanegol er mwyn i chi fod yn fodlon bod ymgeisydd tramor wedi'i gofrestru'n flaenorol neu'n arfer byw yn y cyfeiriad perthnasol a nodwyd yn ei gais, gallwch ofyn i'r ymgeisydd ddarparu dogfen sy'n bodloni'r gofynion tystiolaethol. 1 Y gofynion tystiolaethol yw bod yn rhaid i'r ddogfen ddangos enw llawn presennol neu flaenorol yr ymgeisydd 2 a'r cyfeiriad perthnasol. 3
Cewch ddewis derbyn unrhyw ddogfen sy'n bodloni'r gofynion tystiolaethol os byddwch yn fodlon ei bod yn dangos bod yr ymgeisydd wedi'i gofrestru'n flaenorol neu'n arfer byw yn y cyfeiriad. Os mai copi (neu'r fersiwn wreiddiol, os gofynnir am hynny) o unrhyw un o'r dogfennau a restrir isod yw'r ddogfen a ddarperir, ac bodloni'r gofynion tystiolaethol, mae'n rhaid i chi ei derbyn. 4
Y dogfennau hyn yw:
- trwydded yrru a gyhoeddwyd yn y DU (gan gynnwys trwydded sydd wedi dod i ben)
- offeryn penodiad llys, megis grant profiant neu lythyrau gweinyddu
- llythyr oddi wrth Swyddfa'r Gwarcheidwad Cyhoeddus yn cadarnhau bod atwrneiaeth arhosol wedi'i chofrestru
- llythyr oddi wrth Cyllid a Thollau Ei Fawrhydi
- llythyr neu ddatganiad galw am dalu'r dreth gyngor
- llyfr rhent a gyhoeddwyd gan awdurdod lleol
- datganiad o fudd-daliadau neu hawl i fudd-daliadau, megis datganiad o fudd-dal plant, o fewn ystyr adran 141 o Ddeddf Cyfraniadau a Budd-daliadau Nawdd Cymdeithasol 1992, neu lythyr yn cadarnhau bod hawl gan yr ymgeisydd i gael budd-dal tai, o fewn ystyr adran 130 o'r Ddeddf honno
- llythyr oddi wrth yr Adran Gwaith a Phensiynau yn cadarnhau bod hawl gan yr ymgeisydd i bensiwn y wladwriaeth
- llythyr oddi wrth ysgol, coleg, prifysgol neu sefydliad addysgol arall sy'n cadarnhau presenoldeb yr ymgeisydd yn y sefydliad hwnnw, neu ei fod wedi cael cynnig lle yn y sefydliad hwnnw
- llythyr oddi wrth y Cwmni Benthyciadau i Fyfyrwyr
- copi swyddogol o gofnod y Gofrestrfa Tir ar gyfer y cyfeiriad perthnasol neu brawf arall o deitlau'r cyfeiriad perthnasol
- llythyr cyfreithiwr yn cadarnhau bod y cyfeiriad perthnasol wedi'i brynu neu wedi'i gofrestru â'r Gofrestrfa Tir
- Ffurflen P45, Ffurflen P60, geirda neu slip cyflog a gyflwynwyd i'r ymgeisydd gan ei gyflogwr neu gyn-gyflogwr
- paslyfr neu gyfriflen gan fanc neu gymdeithas adeiladu neu lythyr gan fanc neu gymdeithas adeiladu yn cadarnhau bod yr ymgeisydd wedi agor cyfrif gyda'r banc neu'r gymdeithas adeiladu dan sylw
- cyfriflen cerdyn credyd
- bil cyfleustodau neu ffôn symudol
- llythyr oddi wrth ddarparwr yswiriant
Mae rhai categorïau o ymgeiswyr a all ddarparu dogfennau amgen sy'n bodloni'r gofynion tystiolaethol, sef:
- ymgeiswyr a oedd wedi'u cofrestru'n flaenorol neu'n arfer byw yn y cyfeiriad (neu a allai fod) drwy ddatganiad o gysylltiad lleol
- ymgeiswyr a oedd wedi'u cofrestru'n flaenorol fel pleidleisiwr yn y lluoedd arfog neu fasnachlongwr
- ymgeiswyr a oedd wedi'u cofrestru'n flaenorol fel priod neu bartner sifil i bleidleisiwr yn y lluoedd arfog
- ymgeiswyr a oedd wedi'u cofrestru'n flaenorol fel etholwr tramor a, chyn gadael y DU, a oedd wedi'u cofrestru drwy ddatganiad o gysylltiad lleol, fel pleidleisiwr yn y lluoedd arfog neu fel masnachlongwr
Mae'n ofynnol i ymgeiswyr a adawodd y DU cyn eu pen-blwydd yn 18 oed ddarparu tystiolaeth wahanol er mwyn dangos eu bod yn gymwys i gofrestru fel etholwr tramor. I gael rhagor o wybodaeth, gweler ein canllawiau Defnyddio gwybodaeth neu dystiolaeth ddogfennol i wirio amod cymwys ymgeiswyr a adawodd y DU cyn eu pen-blwydd yn 18 oed.
- 1. Rheoliad 26D(3), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 ↩ Back to content at footnote 1
- 2. Rheoliad 26D(3)(a), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 ↩ Back to content at footnote 2
- 3. Rheoliad 26D(3)(b), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 ↩ Back to content at footnote 3
- 4. Rheoliad 26D(4), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 ↩ Back to content at footnote 4
Sut i ddefnyddio'r broses ardystio cyfeiriad ar gyfer cais etholwr tramor
Mae'n bosibl y byddwch yn gofyn i ymgeisydd ardystio'r cyfeiriad os byddwch yn ystyried bod angen tystiolaeth ychwanegol er mwyn bod yn fodlon bod gan ymgeisydd gysylltiad blaenorol â'r cyfeiriad perthnasol. 1
Rhaid i ardystiad cyfeiriad:2
- gadarnhau bod yr ymgeisydd yn arfer byw yn y cyfeiriad perthnasol 3
- nodi rhwng pa ddyddiadau roedd yr ymgeisydd yn byw yn y cyfeiriad hwnnw, hyd eithaf gwybodaeth yr ardystiwr cymwys 4
- bod yn ysgrifenedig ac wedi'i lofnodi gan yr ardystiwr cymwys 5
- nodi enw llawn yr ardystiwr cymwys, ei ddyddiad geni, ei alwedigaeth, ei gyfeiriad preswyl ac (os yw’n wahanol) y cyfeiriad y mae wedi’i gofrestru fel etholwr ynddo6
- nodi 7
–
- rhif pasbort Prydeinig yr ardystiwr cymwys ynghyd â'i ddyddiad a'r man lle cafodd ei gyhoeddi, os yw'r ardystiwr yn etholwr tramor
- rhif etholiadol yr ardystiwr os yw'r ardystiwr cymwys yn etholwr domestig neu'n bleidleisiwr yn y lluoedd arfog [neu Rif Cofrestru Digidol yr ymgeisydd os yw'r ardystiwr cymwys wedi'i gofrestru yng Ngogledd Iwerddon]
- cynnwys esboniad o allu'r ardystiwr i gadarnhau bod yr ymgeisydd yn bodloni'r gofyniad perthnasol, gan gynnwys (ond heb fod yn gyfyngedig i) cysylltiad yr ardystiwr â'r ymgeisydd ac am ba hyd y mae'r cysylltiad hwnnw wedi bodoli8
- cynnwys arwydd bod yr ardystiwr cymwys yn ymwybodol ei bod hi’n drosedd darparu gwybodaeth ffug i’r swyddog cofrestru9
- cynnwys datganiad gan yr ardystiwr cymwys bod yr holl wybodaeth a ddarperir yn yr ardystiad yn wir10
- nodi'r dyddiad y gwnaed yr ardystiad?11
Pan fyddwch yn gofyn i ymgeisydd ddarparu ardystiad cyfeiriad, dylech ysgrifennu ato i gyfleu'r gofynion deddfwriaethol ar gyfer ardystiad cyfeiriad. Gallech naill ai ddylunio ffurflen yn cynnwys y datganiadau a'r gofynion cyfreithiol angenrheidiol ar gyfer ardystiad, neu nodi manylion y gofynion mewn llythyr at yr ymgeisydd. Mae Cymdeithas y Gweinyddwyr Etholiadol wedi datblygu templed y gallech ei ddefnyddio.
Gallech bennu terfyn amser i'r ymgeisydd ymateb. Bydd hyn yn eich helpu os byddwch yn penderfynu gwrthod cais am na chafwyd ymateb. Eich dewis chi fydd faint o amser a roddir i ymgeiswyr ymateb. Fodd bynnag, dylech ganiatáu digon o amser i'r ymgeisydd gael ardystiad a'i anfon.
Gellir cyflwyno ardystiad i'ch swyddfa â llaw, drwy'r post neu drwy ddull electronig, megis e-bost. Os caiff yr ardystiad ei anfon yn electronig, rhaid i lofnod ardystiwr gael ei atodi i e-bost fel llun neu ddelwedd wedi'i sganio o lofnod inc wedi'i ysgrifennu â llaw.
Gallwch hefyd ofyn am ardystiad cyfeiriad ar gyfer categorïau penodol o etholwr lle byddwch o'r farn bod angen tystiolaeth ychwanegol. Mae angen cynnwys gwybodaeth benodol yn yr ardystiadau cyfeiriad ar gyfer y categorïau hyn o etholwr:
- y rheini a gafodd eu trin fel preswylydd mewn cyfeiriad penodol fel masnachlongwr 12
- y rheini a oedd wedi'u cofrestru'n flaenorol fel pleidleisiwr yn y lluoedd arfog neu etholwr tramor
- y rheini a oedd wedi'u cofrestru'n flaenorol drwy ddatganiad o gysylltiad lleol, neu'r rheini a fyddai wedi bod â hawl i gofrestru drwy ddatganiad o gysylltiad lleol, ar y diwrnod olaf roeddent yn byw yn y DU
I gael rhagor o wybodaeth am ofynion ardystiadau cyfeiriad ar gyfer y categorïau penodol hyn o etholwyr, gweler ein canllawiau ar y canlynol:
- Gofyn am dystiolaeth ddogfennol ychwanegol ynghylch datganiad o gysylltiad lleol
- Gofyn am dystiolaeth ddogfennol ychwanegol gan ymgeiswyr a oedd yn bleidleiswyr yn y lluoedd arfog neu'n fasnachlongwyr amhreswyl yn flaenorol
- Gofyn am dystiolaeth ddogfennol ychwanegol gan ymgeisydd a oedd wedi'i gofrestru'n flaenorol fel priod neu bartner sifil i bleidleisiwr yn y lluoedd arfog
- 1. Rheoliad 26E(1)(c), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 (Cymru a Lloegr) (Yr Alban) (fel y'u diwygiwyd) ↩ Back to content at footnote 1
- 2. Rheoliad 26E Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 (Cymru a Lloegr) (Yr Alban) (fel y'u diwygiwyd) ↩ Back to content at footnote 2
- 3. Rheoliad 26E(2)(a), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 (Cymru a Lloegr) (Yr Alban) (fel y'u diwygiwyd) ↩ Back to content at footnote 3
- 4. Rheoliad 26E(2)(b), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 (Cymru a Lloegr) (Yr Alban) (fel y'u diwygiwyd) ↩ Back to content at footnote 4
- 5. Rheoliad 26I(1)(a), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 (Cymru a Lloegr) (Yr Alban) (fel y'u diwygiwyd) ↩ Back to content at footnote 5
- 6. Rheoliad 26E(1)(b), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 (Cymru a Lloegr) (Yr Alban) (fel y'u diwygiwyd) ↩ Back to content at footnote 6
- 7. Rheoliad 26I(1)(c), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 (Cymru a Lloegr) (Yr Alban) (fel y'u diwygiwyd) ↩ Back to content at footnote 7
- 8. Rheoliad 26I(1)(d), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 (Cymru a Lloegr) (Yr Alban) (fel y'u diwygiwyd) ↩ Back to content at footnote 8
- 9. Rheoliad 26I(1)(e)(i), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 (Cymru a Lloegr) (Yr Alban) (fel y'u diwygiwyd) ↩ Back to content at footnote 9
- 10. Rheoliad 26I(1)(e)(ii), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 (Cymru a Lloegr) (Yr Alban) (fel y'u diwygiwyd) ↩ Back to content at footnote 10
- 11. Rheoliad 26I(1)(f), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 (Cymru a Lloegr) (Yr Alban) (fel y'u diwygiwyd) ↩ Back to content at footnote 11
- 12. a.6 o Ddeddf Cynrychiolaeth y Bobl 1983 ↩ Back to content at footnote 12
A yw'r ardystiad cyfeiriad ar gyfer ymgeisydd tramor yn ddilys ac yn gyflawn?
A yw'r ardystiad cyfeiriad ar gyfer ymgeisydd tramor yn ddilys?
Pan fyddwch yn cael ardystiad cyfeiriad, rhaid i chi asesu a yw'n ddilys.
Dylech wneud hyn drwy gadarnhau bod yr ardystiad yn gyflawn a bod yr ardystiwr yn bodloni'r gofynion i fod yn ardystiwr cymwys.
A yw ardystiad cyfeiriad yn gyflawn?
A yw'r ardystiad cyfeiriad yn bodloni'r gofynion canlynol? 1 | Nodiadau | Ateb |
A yw'n cadarnhau bod yr ymgeisydd yn bodloni'r gofyniad o ran cysylltiad â chyfeiriad perthnasol? | Dylai fod wedi'i ysgrifennu neu ei argraffu ar yr ardystiad | Ydy/Nac ydy |
A yw'n nodi rhwng pa ddyddiadau roedd yr ymgeisydd yn bodloni'r gofyniad, hyd eithaf gwybodaeth yr ardystiwr cymwys? | Dylai fod wedi'i ysgrifennu neu ei argraffu ar yr ardystiad | Ydy/Nac ydy |
A yw'n ysgrifenedig ac wedi'i lofnodi gan ardystiwr cymwys? | Dylai fod wedi'i ysgrifennu neu ei argraffu ar yr ardystiad | Ydy/Nac ydy |
A yw'n nodi enw llawn yr ardystiwr cymwys? | Byddai hyn ar ffurf datganiad ysgrifenedig a llofnod yr ardystiwr | Ydy/Nac ydy |
A yw'n nodi dyddiad geni'r ardystiwr cymwys? | Dylai fod wedi'i ysgrifennu neu ei argraffu ar yr ardystiad | Ydy/Nac ydy |
A yw'n nodi galwedigaeth yr ardystiwr cymwys? | Dylai fod wedi'i ysgrifennu neu ei argraffu ar yr ardystiad | Ydy/Nac ydy |
A yw'n nodi cyfeiriad preswyl yr ardystiwr cymwys ac, os yw'n wahanol, y cyfeiriad lle mae'r ardystiwr cymwys wedi'i gofrestru'n etholwr? | Dylai fod wedi'i ysgrifennu neu ei argraffu ar yr ardystiad | Ydy/Nac ydy |
A yw'n nodi rhif pasbort Prydeinig neu Wyddelig yr ardystiwr cymwys ynghyd â'i ddyddiad a'r man lle cafodd ei gyhoeddi, os yw'r ardystiwr yn etholwr tramor? | Dylai fod wedi'i ysgrifennu neu ei argraffu ar yr ardystiad | Ydy/Nac ydy |
A yw'n nodi rhif etholiadol yr ardystiwr cymwys os yw'r ardystiwr yn etholwr domestig neu'n bleidleisiwr yn y lluoedd arfog [neu Rif Cofrestru Digidol yr ymgeisydd os yw'r ardystiwr cymwys wedi'i gofrestru yng Ngogledd Iwerddon]? | Dylai fod wedi'i ysgrifennu neu ei argraffu ar yr ardystiad | Ydy/Nac ydy |
A yw'n cynnwys esboniad o allu'r ardystiwr i gadarnhau bod yr ymgeisydd yn bodloni'r gofyniad perthnasol, gan gynnwys (ond heb fod yn gyfyngedig i) cysylltiad yr ardystiwr â'r ymgeisydd ac am ba hyd y mae'r cysylltiad hwnnw wedi bodoli? | Dylai fod wedi'i ysgrifennu neu ei argraffu ar yr ardystiad | Ydy/Nac ydy |
A yw'n cynnwys cadarnhad bod yr ardystiwr cymwys yn ymwybodol o'r gosb am ddarparu gwybodaeth ffug i swyddog cofrestru? | Byddai hyn ar ffurf datganiad ysgrifenedig a llofnod yr ardystiwr | Ydy/Nac ydy |
A yw'n cynnwys datganiad gan yr ardystiwr cymwys bod yr holl wybodaeth a ddarperir yn yr ardystiad yn wir? | Dylai fod wedi'i ysgrifennu neu ei argraffu ar yr ardystiad | Ydy/Nac ydy |
A yw'n nodi'r dyddiad y gwnaed yr ardystiad? | Dylai fod wedi'i ysgrifennu neu ei argraffu ar yr ardystiad | Ydy/Nac ydy |
Os mai ‘Ydy’ yw'r ateb i bob un o'r cwestiynau hyn, yna mae'r ymgeisydd wedi cyflwyno ardystiad cyflawn. Os mai ‘Nac ydy’ yw'r ateb i un neu fwy o'r cwestiynau, yna nid yw'r ardystiad yn gyflawn a rhaid dweud wrth yr ymgeisydd ofyn i'r ardystiwr ddarparu'r wybodaeth goll.
Os na all ardystiwr ddarparu'r wybodaeth goll, dylid dweud wrth yr ymgeisydd ei bod yn rhaid iddo geisio ardystiad o ffynhonnell arall, neu caiff ei gais ei wrthod. Gallech bennu terfyn amser ar gyfer hyn. Bydd hyn yn eich helpu os byddwch yn penderfynu gwrthod cais am na chafwyd ymateb. Eich dewis chi fydd faint o amser a roddir i ymgeiswyr ymateb. Fodd bynnag, dylech ganiatáu digon o amser i'r ymgeisydd gael ardystiad a'i anfon.
- 1. Rheoliad 26H(3)(a), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 (Cymru a Lloegr) (Yr Alban) (fel y'u diwygiwyd) ↩ Back to content at footnote 1
A yw'r ardystiwr yn bodloni'r gofynion i fod yn ardystiwr cymwys?
Ar gyfer ardystiadau cyfeiriad, rhaid i ardystwyr cymwys: 1
Rhaid i bob ardystiwr cymwys:2
- fod yn 18 oed neu drosodd3
- cadarnhau nad yw'n briod, partner sifil, rhiant, tad-cu/mam-gu, brawd, chwaer, plentyn nac ŵyr/wyres i'r ymgeisydd4
- bod wedi cofrestru fel etholwr5
- cadarnhau nad yw eisoes wedi llofnodi ardystiadau cyfeiriad ar gyfer dau ymgeisydd arall naill ai ers i'r gofrestr ddiwygiedig gael ei chyhoeddi ddiwethaf, neu ers i'r ardystiwr gael ei ychwanegu at y gofrestr gyntaf, pa un bynnag sydd fwyaf diweddar6
Pan fydd ardystiwr yn etholwr domestig, rhaid iddo fod:
- yn berson ac iddo enw da yn y gymuned7
Dylech gynghori'r ymgeisydd na chaniateir i ardystiwr godi tâl am ddarparu ardystiad.
Enw da
Nid oes diffiniad manwl gywir o enw da; fodd bynnag, at ddibenion ardystiad, dylech ei ystyried i olygu rhywun sydd â chymwysterau y gellir eu gwirio ac a fyddai'n dioddef niwed proffesiynol neu enw da pe baent yn darparu ardystiad ffug. Nid yw’r rhestr yn y tabl isod yn derfynol ond ei bwriad yw dangos pa broffesiynau y gellid eu disgrifio fel rhai o enw da:
Enghreifftiau o broffesiynau y gellid eu disgrifio fel rhai o statws da |
|
Mae'n bwysig nodi nad yw person di-waith/sydd wedi ymddeol sydd ag enw da yn y gymuned yn cael ei atal rhag ardystio cais.
Rhaid i chi farnu pob ardystiad yn ôl ei rinweddau unigol yn hytrach na chymhwyso polisi cyffredinol.
A yw'r ardystiwr wedi'i gofrestru i bleidleisio?
Rhaid i'r sawl sy'n ardystio cyfeiriad etholwr fod wedi'i gofrestru i bleidleisio. 8 Os yw cyfeiriad cymwys neu gyfeiriad cofrestru'r ardystiwr yn yr un ardal awdurdod lleol â'r ymgeisydd, dylech edrych ar eich cofrestr etholiadol i gadarnhau a yw'r ardystiwr yn bodloni'r amod hwn.
Os nad yw cyfeiriad cymwys neu gyfeiriad cofrestru'r ardystiwr yn yr un ardal awdurdod lleol â'r ymgeisydd, dylech gysylltu â Swyddog Cofrestru Etholiadol yr ardystiwr i gadarnhau a yw'r ardystiwr yn bodloni'r amodau.
A yw'r ardystiwr eisoes wedi darparu ardystiadau cyfeiriad ar gyfer dau unigolyn o fewn cyfnod penodedig?
Ni chaniateir i ardystwyr lofnodi ardystiad cyfeiriad ar gyfer mwy na dau unigolyn mewn unrhyw flwyddyn etholiadol (o 1 Rhagfyr tan 30 Tachwedd fel arfer), neu ers i'w cofnod gael ei ychwanegu at y gofrestr yn yr ardal awdurdod lleol honno, pa un bynnag yw'r cyfnod byrraf. 9 Rhaid i chi fod yn fodlon nad yw ardystiwr wedi mynd dros y terfyn.
Os bydd ardystiwr wedi cyrraedd y terfyn, dylech wrthod yr ardystiad am y rheswm hwn. Ni fydd hyn yn atal yr ymgeisydd rhag ceisio ardystiad arall gan etholwr arall. Dylech brosesu ardystiadau yn y drefn y dônt i law.
Os bydd yr ardystiwr yn bodloni'r holl amodau, dylid derbyn yr ardystiad, a dylech nodi hyn ar gofnod yr etholwr. Bydd hyn wedyn yn cyfrif tuag at y cyfanswm o ardystiadau cyfeiriad y caiff yr etholwr hwn eu gwneud.
- 1. Rheoliad 26I(1)(a), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 (Cymru a Lloegr) (Yr Alban) (fel y'u diwygiwyd) ↩ Back to content at footnote 1
- 2. Rheoliad 26I(1)(a), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 (Cymru a Lloegr) (Yr Alban) (fel y'u diwygiwyd) ↩ Back to content at footnote 2
- 3. Rheoliad 26I(3)(a), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 (Cymru a Lloegr) (Yr Alban) (fel y'u diwygiwyd) ↩ Back to content at footnote 3
- 4. Rheoliad 26I(3)(b), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 (Cymru a Lloegr) (Yr Alban) (fel y'u diwygiwyd) ↩ Back to content at footnote 4
- 5. Rheoliad 26I(3)(c), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 (Cymru a Lloegr) (Yr Alban) (fel y'u diwygiwyd) ↩ Back to content at footnote 5
- 6. Rheoliad 26I(3)(e), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 ↩ Back to content at footnote 6
- 7. Rheoliad 26I(3)(d), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 ↩ Back to content at footnote 7
- 8. Rheoliad 26I(3)(c), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 ↩ Back to content at footnote 8
- 9. Rheoliad 26I(3)(e), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 ↩ Back to content at footnote 9
Defnyddio gwybodaeth neu dystiolaeth ddogfennol i wirio amod cymwys ymgeiswyr a adawodd y DU cyn eu pen-blwydd yn 18 oed
Gall ymgeisydd ddewis darparu tystiolaeth ddogfennol o'i breswylfa flaenorol ei hun mewn cyfeiriad cymwys. Mae ein canllaw Tystiolaeth dderbyniol ar gyfer ceisiadau a wneir o dan yr amod a gofrestrwyd yn flaenorol neu’n breswylydd yn flaenorol yn cynnwys rhagor o wybodaeth am y math o dystiolaeth ddogfennol y gellir ei darparu.
Os na allwch gael eich bodloni gan dystiolaeth ddogfennol, gallwch ofyn i'r ymgeisydd ddarparu ardystiad. Mae ein canllaw ar Sut i ddefnyddio'r broses ardystio cyfeiriad ar gyfer cais etholwr tramor yn cynnwys rhagor o wybodaeth.
Yn ogystal â hyn, gall ymgeiswyr a oedd yn iau na 18 oed pan adawon nhw’r DU wneud cais o dan yr amod preswylio’n flaenorol drwy ddangos eu cysylltiad â’u rhiant neu warcheidwad y mae’n rhaid eu bod wedi preswylio’#n flaenorol yn eu cyfeiriad cymwys ar y diwrnod olaf.
Gall yr ymgeisydd gynnwys yn ei gais:
- enw llawn rhiant neu warcheidwad yr ymgeisydd a oedd yn byw yn y cyfeiriad perthnasol ar y diwrnod olaf
os darperir enw llawn rhiant, mae’n rhaid i’r ymgeisydd hefyd ddarparu copi (neu fersiwn wreiddiol, os yw’n briodol) o’i dystysgrif geni ei hun sy’n cynnwys ei ddyddiad geni ac enw ei riant.
os darperir enw llawn gwarcheidwad, rhaid i chi ofyn iddynt ddarparu copi (neu fersiwn wreiddiol, os yw’n briodol) o dystiolaeth sy’n cadarnhau mai’r person a enwyd oedd ei warcheidwad pan adawodd y DU
- mewn perthynas â phob rhiant neu warcheidwad, nodyn bod eu rhiant neu warcheidwad wedi’u cofrestru yng nghyfeiriad cymwys yr ymgeisydd
Pan fydd ymgeisydd yn darparu tystysgrif geni neu dystiolaeth ddogfennol arall sy’n dangos ei gysylltiad â rhiant neu warcheidwad a bod ei enw ar y dystiolaeth honno’n wahanol i’w enw presennol (neu ei enw ar yr adeg y’i cofrestrwyd ddiwethaf, a ddarperir o dan ofyniad datganiad ar wahân), dylech ofyn bod yr ymgeisydd yn rhoi esboniad o'r gwahaniaeth yn yr enw (os yw'n hysbys).
Lle bydd ymgeisydd yn darparu tystiolaeth ddogfennol a bod enw unrhyw riant neu warcheidwad enwebedig yn wahanol i enw’r rhiant neu warcheidwad ar yr adeg yr oedd yr ymgeisydd yn preswylio ddiwethaf, dylech ofyn am esboniad ynghylch y gwahaniaeth yn yr enw (os yw’n hysbys).
Dylech ddefnyddio'r wybodaeth a ddarparwyd i gynnal gwiriad cofrestr etholiadol yn y cyfeiriad cymwys i wirio a oedd y rhiant neu warcheidwad wedi'i gofrestru yno.
Os gallwch ddod o hyd i gofnod y rhiant/gwarcheidwad ar y gofrestr etholiadol yn y cyfeiriad cymwys a’ch bod yn fodlon bod y dystiolaeth ddogfennol yn dangos cysylltiad yr ymgeisydd â’r rhiant/gwarcheidwad a enwir, gallwch brosesu’r cais.
Os na allwch ddod o hyd i gofnod rhiant neu warcheidwad ymgeisydd ar gofrestr etholiadol yn y cyfeiriad perthnasol, nid yw o reidrwydd yn golygu nad oedd yr ymgeisydd yn breswylydd.
Gallwch ofyn am dystiolaeth ddogfennol bellach o breswylfa flaenorol yr ymgeisydd yn y cyfeiriad cymwys. Neu os na allwch fod yn fodlon y gellir dangos preswylfa flaenorol yr ymgeisydd yn y cyfeiriad cymwys trwy wiriad cofrestr ar gyfer y rhiant/gwarcheidwad neu drwy dystiolaeth ddogfennol, gallwch ofyn i’r ymgeisydd ddarparu ardystiad.Gall ymgeiswyr a adawodd y DU cyn eu pen-blwydd yn 18 oed gynnwys gwybodaeth neu dystiolaeth ddogfennol gyda'u cais yn dangos eu bod yn arfer byw yn eu cyfeiriad cymwys.
Gofyn am dystiolaeth ddogfennol ychwanegol ynghylch datganiad o gysylltiad lleol
Mae'r adran hon yn gymwys pan oedd ymgeisydd:
- wedi'i gofrestru'n flaenorol drwy ddatganiad o gysylltiad lleol 1
- ar y diwrnod olaf pan oedd y person yn byw yn y DU, nid oedd yn breswylydd mewn cyfeiriad ond gallent fod wedi gwneud datganiad o gysylltiad lleol mewn perthynas â chyfeiriad o'r fath 2
Os, ar ôl gofyn i'r ymgeisydd ddarparu tystiolaeth ddogfennol, na fyddwch yn fodlon o hyd fod ymgeisydd wedi'i gofnodi'n flaenorol ar gofrestr etholiadol drwy ddatganiad o gysylltiad lleol, neu y gallai fod wedi'i gofnodi, mewn perthynas â'r cyfeiriad perthnasol, oherwydd naill ai:
- nid yw'r ymgeisydd wedi gallu darparu dogfen o'r rhestr o dystiolaeth dderbyniol y mae'n rhaid ei derbyn 3
- rydych wedi cael dogfennau amgen sy'n bodloni'r gofyniad tystiolaethol ond rydych yn anfodlon o hyd
gallwch ofyn i'r ymgeisydd ddarparu naill ai:
- tystiolaeth ddogfennol ychwanegol
- ardystiad o gysylltiad lleol a wnaed gan ardystiwr cymwys
Tystiolaeth ddogfennol ychwanegol
Rhaid i'r dystiolaeth hon fod naill ai'n gopi (neu'n fersiwn wreiddiol) o unrhyw ddogfennau sy'n:
- dangos enw llawn yr ymgeisyd 4
- cadarnhau bod yr ymgeisydd yn bodloni'r gofyniad o ran cysylltiad lleol. 5
Ardystio cysylltiad lleol
Fel arall, gall yr ymgeisydd ddarparu ardystiad o gysylltiad lleol gan ardystiwr cymwys y mae'n rhaid iddo: 6
- gadarnhau ar ba sail roedd yr ymgeisydd yn bodloni'r gofyniad o ran cysylltiad lleol 7
- nodi rhwng pa ddyddiadau roedd yr ymgeisydd yn bodloni'r gofyniad, hyd eithaf gwybodaeth yr ardystiwr cymwys 8
Y gofyniad o ran cysylltiad lleol yw bod yr ymgeisydd wedi'i gofrestru'n flaenorol drwy ddatganiad o gysylltiad lleol oherwydd ei fod:
- yn berson heb gartref sefydlog
- yn glaf mewn ysbyty iechyd meddwl a oedd yno'n ddigon hir i ystyried ei fod yn byw yno
- yn garcharor ar remand mewn sefydliad cosbi a oedd yno'n ddigon hir i ystyried ei fod yn byw yno
- neu wedi bod, yn blentyn a oedd yn derbyn gofal neu'n cael ei gadw mewn llety diogel. 9
Ardystio cysylltiad â chyfeiriad perthnasol
Os byddwch yn anfodlon o hyd ar ôl gofyn am dystiolaeth ychwanegol neu ardystiad o gysylltiad lleol gan ardystiwr cymwys, efallai y byddwch am ofyn i'r ymgeisydd ardystio cysylltiad â chyfeiriad perthnasol. 10
Rhaid i'r ardystiad o gysylltiad â chyfeiriad perthnasol gynnwys:
- cadarnhad bod yr ymgeisydd yn bodloni'r gofyniad o ran cysylltiad â chyfeiriad perthnasol
- rhwng pa ddyddiadau roedd yr ymgeisydd yn bodloni'r gofyniad, hyd eithaf gwybodaeth yr ardystiwr cymwys
Y gofyniad o ran cysylltiad â chyfeiriad perthnasol yw: 11
- y byddai'r ymgeisydd wedi bod yn byw yn y cyfeiriad perthnasol pe na bai'r ymgeisydd wedi bod yn glaf neu wedi'i gadw mewn sefydliad
- bod y cyfeiriad perthnasol yn, neu'n agosaf at, fan yn y DU lle roedd yr ymgeisydd yn treulio cryn dipyn o'i amser yn aml (boed hynny yn ystod y dydd neu'r nos)
Mae ein canllawiau ar Ardystio cyfeiriad yn cynnwys rhagor o wybodaeth am ofynion ardystiad.
- 1. Rheoliad 26G(1)(b)(i), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 ↩ Back to content at footnote 1
- 2. Rheoliad 26G(2) (c), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 (fel y'u diwygiwyd) ↩ Back to content at footnote 2
- 3. Rheoliad 26G(1)(d), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 ↩ Back to content at footnote 3
- 4. Rheoliad 26G(3)(a)(i), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 ↩ Back to content at footnote 4
- 5. Rheoliad 26G(3)(a), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 ↩ Back to content at footnote 5
- 6. Rheoliad 26G (3)(b), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 ↩ Back to content at footnote 6
- 7. Rheoliad 26G (3)(b)(i), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 ↩ Back to content at footnote 7
- 8. Rheoliad 26G (3)(b)(ii), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 ↩ Back to content at footnote 8
- 9. Adran 7B(2A), (2B), (2C), Deddf Cynrychiolaeth y Bobl 1983 ↩ Back to content at footnote 9
- 10. Rheoliad 26H (3), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 ↩ Back to content at footnote 10
- 11. Rheoliad 26H(4)(d) ac (e), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 ↩ Back to content at footnote 11
Gofyn am dystiolaeth ddogfennol ychwanegol gan ymgeiswyr a oedd yn bleidleiswyr yn y lluoedd arfog neu'n fasnachlongwyr amhreswyl yn flaenorol
Mae'r adran hon yn gymwys pan oedd ymgeisydd wedi'i gofrestru'n flaenorol drwy ddatganiad gwasanaeth 1 neu wedi'i gofrestru ar y sail ei fod yn cael ei drin fel pe bai'n byw mewn cyfeiriad perthnasol (masnachlongwyr amhreswyl). 2
Os, ar ôl gofyn i'r ymgeisydd ddarparu tystiolaeth ddogfennol, na fyddwch yn fodlon o hyd fod ymgeisydd wedi'i gofnodi'n flaenorol ar gofrestr etholiadol mewn perthynas â'r cyfeiriad perthnasol, oherwydd naill ai:
- nid yw'r ymgeisydd wedi gallu darparu dogfen o'r rhestr o dystiolaeth dderbyniol y mae'n rhaid ei derbyn
- rydych wedi cael dogfennau amgen sy'n bodloni'r gofyniad tystiolaethol ond rydych yn anfodlon o hyd
gallwch ofyn i'r ymgeisydd ddarparu naill ai:
- tystiolaeth ddogfennol ychwanegol
- ardystiad o statws cofrestru a wnaed gan ardystiwr cymwys
Tystiolaeth ddogfennol ychwanegol
Rhaid i'r dystiolaeth hon fod naill ai'n gopi (neu'n fersiwn wreiddiol) o unrhyw ddogfennau sy'n:
- dangos enw llawn yr ymgeisydd 3
- gallu cael eu defnyddio i gadarnhau bod yr ymgeisydd yn bodloni'r gofyniad o ran statws cofrestru. 4
Ardystio statws cofrestru
Fel arall, gall yr ymgeisydd ddarparu ardystiad o statws cofrestru gan etholwr cymwys 5 y mae'n rhaid iddo gynnwys:
- cadarnhad o ba un o'r gofynion o ran statws cofrestru 6 a fodlonwyd gan yr ymgeisydd
- rhwng pa ddyddiadau roedd yr ymgeisydd yn bodloni'r gofyniad, hyd eithaf gwybodaeth yr ardystiwr cymwys 7
Y gofyniad o ran statws cofrestru yw bod gan yr ymgeisydd gymhwysedd gwasanaeth oherwydd ei fod:
- yn aelod o Luoedd EF
- wedi'i gyflogi fel un o weision y Goron neu aelod o staff y British Council
neu fod yr ymgeisydd wedi'i gofrestru drwy ddatganiad o gysylltiad lleol fel masnachlongwr.
Ardystio cysylltiad â chyfeiriad perthnasol
Os byddwch yn anfodlon o hyd ar ôl gofyn am dystiolaeth ychwanegol neu ardystiad o statws cofrestru gan ardystiwr cymwys, efallai y byddwch am ofyn i'r ymgeisydd ardystio cysylltiad â chyfeiriad perthnasol.
Rhaid i'r ardystiad o gysylltiad â chyfeiriad perthnasol gynnwys:
- cadarnhad bod yr ymgeisydd yn bodloni'r gofyniad o ran cysylltiad â chyfeiriad
- rhwng pa ddyddiadau roedd yr ymgeisydd yn bodloni'r gofyniad, hyd eithaf gwybodaeth yr ardystiwr cymwys.
Y gofyniad o ran cysylltiad â chyfeiriad perthnasol yw:
- y byddai'r ymgeisydd wedi bod yn byw yn y DU pe na bai wedi bod yn gwasanaethu fel aelod o'r lluoedd arfog
- byddai wedi bod yn byw yn y cyfeiriad perthnasol oni bai am ei alwedigaeth fel masnachlongwr neu roedd yn aros yn aml yn y cyfeiriad perthnasol a oedd yn westy neu'n glwb i fasnachlongwyr yn ystod ei alwedigaeth fel masnachlongwr
- 1. Rheoliad 26F(1)(b)(i), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 ↩ Back to content at footnote 1
- 2. Rheoliad 26F(1)(b)(ii), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 ↩ Back to content at footnote 2
- 3. Rheoliad 26F(2)(a)(i), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 ↩ Back to content at footnote 3
- 4. Rheoliad 26F(2)(a)(ii), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 ↩ Back to content at footnote 4
- 5. Rheoliad 26F(2)(b), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 ↩ Back to content at footnote 5
- 6. Rheoliad 26F(2)(b)(i), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 ↩ Back to content at footnote 6
- 7. Rheoliad 26F(2)(b)(ii), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 ↩ Back to content at footnote 7
Gofyn am dystiolaeth ddogfennol ychwanegol gan ymgeisydd a oedd wedi'i gofrestru'n flaenorol fel priod neu bartner sifil i bleidleisiwr yn y lluoedd arfog
Mae'r adran hon yn gymwys pan fydd ymgeisydd wedi'i gofrestru'n flaenorol drwy ddatganiad gwasanaeth fel priod neu bartner sifil i bleidleisiwr yn y lluoedd arfog.
Os, ar ôl gofyn i'r ymgeisydd ddarparu tystiolaeth ddogfennol, na fyddwch yn fodlon o hyd fod ymgeisydd wedi'i gofnodi'n flaenorol ar gofrestr etholiadol mewn perthynas â'r cyfeiriad perthnasol, oherwydd naill ai:
- nid yw'r ymgeisydd wedi gallu darparu dogfen o'r rhestr o dystiolaeth dderbyniol 1 y mae'n rhaid ei derbyn
- rydych wedi cael dogfennau amgen sy'n bodloni'r gofyniad tystiolaethol ond rydych yn anfodlon o hyd
gallwch ofyn i'r ymgeisydd ddarparu naill ai:
- tystiolaeth ddogfennol ychwanegol
- ardystiad o statws cofrestru a wnaed gan ardystiwr cymwys
Tystiolaeth ddogfennol ychwanegol
Rhaid i'r dystiolaeth hon fod naill ai'n gopi (neu'n fersiwn wreiddiol os yw'n briodol) o unrhyw ddogfen sy'n:2
- dangos enw llawn yr ymgeisydd3
- gallu cael ei defnyddio i gadarnhau bod yr ymgeisydd yn bodloni'r gofyniad o ran statws cofrestru4
Yn ogystal â'r dystiolaeth ddogfennol neu'r ardystiad o statws cofrestru, neu yn lle hynny, gallwch hefyd5 ofyn i'r ymgeisydd ddarparu copi (neu fersiwn wreiddiol os yw'n briodol) o ddogfen sy'n cadarnhau:
- enw llawn presennol neu flaenorol y pleidleisiwr yn y lluoedd arfog a'i gymhwysedd fel pleidleisiwr yn y lluoedd arfog6
- bod y pleidleisiwr yn y lluoedd arfog yn briod, yn bartner sifil, yn rhiant neu'n warcheidwad i'r ymgeisydd, neu ei fod yn arfer bod (fel y digwydd)7
Ardystio statws cofrestru
Fel arall, gall yr ymgeisydd ddarparu ardystiad o statws cofrestru gan etholwr cymwys8 y mae'n rhaid iddo gynnwys:
- pa un o'r gofynion o ran statws cofrestru8 a fodlonwyd gan yr ymgeisydd
- rhwng pa ddyddiadau roedd yr ymgeisydd yn bodloni'r gofyniad, hyd eithaf gwybodaeth yr ardystiwr cymwys8
Y gofyniad o ran statws cofrestru yw bod gan yr ymgeisydd gymhwysedd gwasanaeth perthnasol oherwydd bod ei briod, partner sifil, rhiant neu warcheidwad yn aelod o Luoedd EF.
Ardystio cysylltiad â chyfeiriad perthnasol
Os byddwch yn anfodlon o hyd ar ôl gofyn am dystiolaeth ychwanegol neu ardystiad o statws cofrestru gan ardystiwr cymwys, efallai y byddwch am ofyn i'r ymgeisydd ardystio cysylltiad â chyfeiriad perthnasol, y mae'n rhaid iddo gynnwys:
- cadarnhad bod yr ymgeisydd yn bodloni'r gofyniad o ran cysylltiad â chyfeiriad perthnasol
- rhwng pa ddyddiadau roedd yr ymgeisydd yn bodloni'r gofyniad, hyd eithaf gwybodaeth yr ardystiwr cymwys.
Y gofyniad o ran cysylltiad â chyfeiriad perthnasol yw y byddai'r ymgeisydd wedi bod yn byw yn y DU pe na bai ei briod, partner sifil, rhiant neu warcheidwad wedi bod yn gwasanaethu fel aelod o'r lluoedd arfog.8
- 1. Rheoliad 26F(1)(d), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 ↩ Back to content at footnote 1
- 2. Rheoliad 26F(4), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 ↩ Back to content at footnote 2
- 3. Rheoliad 26F(2)(a)(i), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 ↩ Back to content at footnote 3
- 4. Rheoliad 26F(2)(a)(ii), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 ↩ Back to content at footnote 4
- 5. Rheoliad 26F(4), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 ↩ Back to content at footnote 5
- 6. Rheoliad 26F(4)(a), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 ↩ Back to content at footnote 6
- 7. Rheoliad 26F(4)(b), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 ↩ Back to content at footnote 7
- 8. Rheoliad 26F(2)(b), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 ↩ Back to content at footnote 8
- 9. Rheoliad 26F(2)(b)(i), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 ↩ Back to content at footnote 9
- 10. Rheoliad 26F(2)(b)(ii), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 ↩ Back to content at footnote 10
- 11. Rheoliad 26F(5)(a), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 ↩ Back to content at footnote 11
Pa wybodaeth sydd ei hangen pan gaiff enw gwahanol ei ddarparu ar gais neu mewn tystiolaeth ddogfennol?
Os bydd datganiad ymgeisydd yn nodi bod ei enw wedi newid ers iddo fod wedi'i gofrestru'n flaenorol neu ers roedd yn arfer byw yn y cyfeiriad, gallwch ofyn iddo ddarparu:
- tystiolaeth briodol sy'n cadarnhau'r newid i'r enw1
- os bydd ymgeisydd wedi darparu dogfen fel tystiolaeth ei fod yn bodloni'r amod cofrestriad blaenorol neu'r amod preswylfa flaenorol2 a bod yr enw ar y dystiolaeth yn wahanol i'r enw a ddarparwyd ar ei ddatganiad, esboniad o'r newid i'r enw3
- tystiolaeth briodol sy'n cadarnhau bod yr enw wedi newid4
Os oedd ymgeisydd yn rhy ifanc i fod wedi'i gofrestru cyn iddo adael y DU a'i fod wedi darparu dogfen fel tystiolaeth5 a bod enw ei riant neu ei warcheidwad ar y ddogfen yn wahanol i'r un a nodir yn y cais neu'r datganiad, gallech ofyn i'r ymgeisydd ddarparu naill ai:
- esboniad o'r newid i'r enw6
- datganiad yn nodi na wyddys y rheswm dros y gwahaniaeth
- 1. Rheoliad 26J 2(b), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl (Cymru a Lloegr) 2001 ↩ Back to content at footnote 1
- 2. Rheoliad 26J 1(b), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl (Cymru a Lloegr) 2001 ↩ Back to content at footnote 2
- 3. Rheoliad 26J 2(a), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl (Cymru a Lloegr) 2001 ↩ Back to content at footnote 3
- 4. Rheoliad 26J 2(b), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl (Cymru a Lloegr) 2001 ↩ Back to content at footnote 4
- 5. Rheoliad 26J 1(b), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl (Cymru a Lloegr) 2001 ↩ Back to content at footnote 5
- 6. Rheoliad 26J 2(a), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl (Cymru a Lloegr) 2001 ↩ Back to content at footnote 6
Cadarnhau pwy yw ymgeisydd ar gyfer cais gan etholwr tramor
Rhaid i unrhyw un sy'n gwneud cais newydd i gofrestru ddarparu dynodyddion personol a gaiff eu defnyddio i gadarnhau pwy yw'r ymgeisydd gan ddefnyddio cofnodion yr Adran Gwaith a Phensiynau.
Mae'r broses i gadarnhau pwy yw ymgeisydd yn ychwanegol at y broses sydd ei hangen i gadarnhau a yw ymgeisydd yn bodloni'r amodau cymhwystra fel etholwr tramor a oedd naill ai wedi'i gofrestru'n flaenorol neu'n arfer byw mewn cyfeiriad yn y DU.
Caiff y wybodaeth ganlynol a gaiff ei chynnwys yn y cais ei gwirio yn erbyn cofnodion yr Adran Gwaith a Phensiynau:
- Enw
- Enw blaenorol (lle y bo'n berthnasol)
- Dyddiad geni
- Rhif Yswiriant Gwladol
- Cod post cyfeiriad cymwys yr ymgeisydd
Dylid cysylltu ag ymgeiswyr na allant ddarparu eu rhif Yswiriant Gwladol ond sydd wedi rhoi rheswm pam na allant wneud hynny, a gofyn iddynt ddarparu tystiolaeth ddogfennol1 sy'n cadarnhau pwy ydynt.
Ni waeth pryd y daw cais i gofrestru fel etholwr tramor i law, rhaid i chi anfon y wybodaeth berthnasol i'w pharu â data'r Adran Gwaith a Phensiynau ac ystyried y canlyniadau wrth benderfynu a ddylid caniatáu'r cais.2
Os na ellir cadarnhau pwy yw'r ymgeisydd gan ddefnyddio cofnodion yr Adran Gwaith a Phensiynau, gellir gwirio ei ddynodyddion yn erbyn ffynonellau data lleol hefyd.
Os byddwch yn dal i fethu cadarnhau pwy yw'r ymgeisydd gan ddefnyddio ffynonellau data lleol, gallwch ddewis:
- defnyddio unrhyw dystiolaeth ddogfennol a ddarparwyd gan yr ymgeisydd wrth gyflwyno'r cais i gadarnhau pwy ydyw
- gofyn i'r ymgeisydd ddarparu tystiolaeth ddogfennol sy'n cadarnhau ei fod yn dweud y gwir am bwy ydyw.
Os byddwch yn dal i fethu cadarnhau pwy yw'r ymgeisydd ar ôl defnyddio'r dystiolaeth ddogfennol a ddarparwyd, gallwch ofyn i'r ymgeisydd ddarparu ardystiad hunaniaeth neu, mewn rhai achosion prin, fwy nag un ardystiad, neu ardystiad ar y cyd â thystiolaeth ddogfennol. I gael rhagor o wybodaeth, gweler ein canllawiau ar y broses ardystio hunaniaeth
- 1. Rheoliad 26(9B), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl (Cymru a Lloegr) 2001 ↩ Back to content at footnote 1
- 2. Rheoliad 29ZAA(10), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl (Cymru a Lloegr) 2001 ↩ Back to content at footnote 2
Tystiolaeth i gadarnhau pwy yw ymgeisydd sydd am gofrestru fel etholwr tramor
Gall ymgeisydd ddarparu tystiolaeth ddogfennol pan fydd yn gwneud cais neu mewn ymateb i gais gennych chi pan fyddwch yn prosesu ei gais.
Cewch ddefnyddio tystiolaeth ddogfennol i gadarnhau pwy yw ymgeisydd o dan yr amgylchiadau canlynol:
- ni ellir paru ei ddynodyddion personol yn erbyn cofnodion yr Adran Gwaith a Phensiynau na ffynonellau data lleol
- ni all ddarparu rhai o'r dynodyddion personol gofynnol, neu ddim un ohonynt
Gellir lanlwytho tystiolaeth ddogfennol ar y cyd â chais ar-lein neu ei chyflwyno i'ch swyddfa â llaw, drwy'r post neu fel atodiad i e-bost. Dylai unrhyw gopïau o ddogfennau a ddarperir gan ymgeiswyr gael eu storio'n ddiogel yn yr un ffordd â ffurflenni cais. I gael rhagor o wybodaeth, gweler ein canllawiau ar gadw gwybodaeth a gyflwynir gyda cheisiadau.
Dylech fod yn fodlon bod y copïau a roddir i chi yn ymddangos yn ddilys. Os byddwch yn amau nad yw dogfen yn ddilys, gallwch ofyn i'r ymgeisydd gyflwyno dogfennau gwreiddiol neu dystiolaeth ddogfennol amgen yn y lle cyntaf. Os na fydd dogfennau gwreiddiol neu dystiolaeth ddogfennol amgen ar gael, dylech gyfeirio'r ymgeisydd at y broses ardystio neu wrthod y cais.
Os nad yw'n ymddangos bod tystiolaeth ddogfennol yn ddilys, dylech roi gwybod i'r ymgeisydd am y cosbau a roddir am gyflwyno gwybodaeth anwir a rhoi gwybod i'ch Pwynt Cyswllt Unigol yn yr heddlu os byddwch yn amau bod gwybodaeth anwir wedi cael ei chyflwyno o bosibl.
I gael rhagor o wybodaeth, gweler ein canllawiau i Swyddogion Cofrestru Etholiadol ar wiriadau dilysrwydd dogfennau.
Mathau derbyniol o ddogfennau ar gyfer cadarnhau pwy yw ymgeisydd
Dylai'r dystiolaeth sy'n ofynnol i gadarnhau pwy yw ymgeisydd yn llwyddiannus gyfeirio at yr ymgeisydd wrth ei enw.
Mae'r mathau o ddogfennau y gellir eu darparu er mwyn cadarnhau pwy yw ymgeisydd am gais fel etholwr tramor fel a ganlyn:
- unrhyw un o'r dogfennau o dabl 1
- un ddogfen o dabl 2 a dwy ddogfen ychwanegol o dabl 2 neu o dabl 3
- pedair dogfen o dabl 3 – rhaid i bob dogfen yn nhabl 3 fod wedi'i chyflwyno yn y DU neu yn un o Diriogaethau Dibynnol y Goron a rhaid iddi gynnwys enw llawn yr ymgeisydd1
Tabl 1: Prif ddogfennau adnabod
Dogfen | Nodiadau |
Pasbort | Unrhyw basbort cyfredol |
Dogfen breswylio fiometrig2 | Un a ddosbarthwyd yn y DU yn unig |
Cerdyn Adnabod yr Ardal Economaidd Ewropeaidd | Rhaid iddo fod yn ddilys o hyd |
Rhan cerdyn llun o drwydded yrru gyfredol | Y DU/Ynys Manaw/Ynysoedd y Sianel (llawn neu dros dro) |
Cerdyn adnabod etholiadol Gogledd Iwerddon |
Tabl 2: Dogfennau Dibynadwy gan y Llywodraeth
Dogfen | Nodiadau |
Hen fersiwn bapur trwydded yrru gyfredol | Y DU yn unig |
Trwydded yrru â llun | A gyflwynwyd yn unrhyw wlad heblaw'r DU a Thiriogaethau Dibynnol y Goron |
Tystysgrif geni | Y DU a Thiriogaethau Dibynnol y Goron yn unig |
Tystysgrif Priodas/Partneriaeth Sifil | Y DU a Thiriogaethau Dibynnol y Goron yn unig |
Tystysgrif mabwysiadu | Y DU a Thiriogaethau Dibynnol y Goron yn unig |
Trwydded arfau tanio | Y DU a Thiriogaethau Dibynnol y Goron yn unig |
Taflen mechnïaeth yr heddlu | Y DU a Thiriogaethau Dibynnol y Goron yn unig |
Tabl 3: Dogfennau ariannol a hanes cymdeithasol
Dogfen | Nodiadau |
Datganiad morgais | A gyflwynwyd yn y DU neu yn un o Diriogaethau Dibynnol y Goron |
Cyfriflen Banc neu Gymdeithas Adeiladu | A gyflwynwyd yn y DU neu yn un o Diriogaethau Dibynnol y Goron |
Llythyr yn cadarnhau agor cyfrif Banc neu Gymdeithas Adeiladu | A gyflwynwyd yn y DU neu yn un o Diriogaethau Dibynnol y Goron |
Datganiad cerdyn credyd | A gyflwynwyd yn y DU neu yn un o Diriogaethau Dibynnol y Goron |
Datganiad ariannol, e.e. pensiwn neu waddol | A gyflwynwyd yn y DU neu yn un o Diriogaethau Dibynnol y Goron |
Datganiad Treth Gyngor | A gyflwynwyd yn y DU neu yn un o Diriogaethau Dibynnol y Goron |
Bil Cyfleustodau – nid bil ffôn symudol | A gyflwynwyd yn y DU neu yn un o Diriogaethau Dibynnol y Goron |
Datganiad P45 neu P60 | A gyflwynwyd yn y DU neu yn un o Diriogaethau Dibynnol y Goron |
Datganiad budd-dal, e.e. Budd-dal Plant, Pensiwn | A gyflwynwyd yn y DU neu yn un o Diriogaethau Dibynnol y Goron |
Dogfen gan lywodraeth ganolog neu leol, un o asiantaethau'r llywodraeth neu gyngor lleol yn rhoi hawl, e.e. gan yr Adran Gwaith a Phensiynau, y Ganolfan Byd Gwaith, CThEF | A gyflwynwyd yn y DU neu yn un o Diriogaethau Dibynnol y Goron |
I gael gwybodaeth am y cyfnod cadw ar gyfer dogfennau a ddaw i law fel rhan o gais, gan gynnwys o dan y broses eithriadau a'r hyn a ddylai gael ei adlewyrchu yn eich polisi cadw dogfennau, gweler ein canllawiau ar gadw dogfennau.
- 1. Rheoliad 26B(4), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl (Cymru a Lloegr) 2001 ↩ Back to content at footnote 1
- 2. Mae eVisa yn ddogfen breswylio fiometrig ar ffurf ddigidol. Ar hyn o bryd ni ellir cyflwyno unrhyw fath arall o ID ffotograffig mewn fformat digidol. ↩ Back to content at footnote 2
Gofyn am dystiolaeth ddogfennol bellach neu ardystiad hunaniaeth pan fyddwch yn anfodlon o hyd
Os byddwch yn gofyn am dystiolaeth ddogfennol bellach gan ymgeisydd, dylech restru'r mathau o dystiolaeth y mae'n rhaid eu cyflwyno, a faint o bob math. Gallwch hefyd bennu terfyn amser i'r ymgeisydd ymateb. Bydd terfyn amser yn ddefnyddiol wrth benderfynu a ddylid gwrthod cais am na chafwyd ymateb. Eich dewis chi fydd faint o amser a roddir i ymateb; fodd bynnag, dylid rhoi amser rhesymol i'r ymgeisydd ddod o hyd i'r dogfennau gofynnol a'u cyflwyno.
Os na all ymgeisydd gyflwyno'r mathau o dystiolaeth ddogfennol a nodir yn y canllawiau hyn, neu ddigon o'r mathau hynny, i gadarnhau pwy ydyw, dylid gofyn iddo ddarparu ardystiad hunaniaeth.
Sut i ddefnyddio'r broses ardystio hunaniaeth ar gyfer cais etholwr tramor
Os na fydd ymgeisydd (ac eithrio rhai a oedd wedi'u cofrestru'n flaenorol fel pleidleisiwr yn y lluoedd arfog, masnachlongwr neu etholwr tramor) yn gallu darparu'r mathau o dystiolaeth ddogfennol sy'n ofynnol gan y broses eithriadau, neu ddigon o'r mathau hynny, er mwyn profi:
- ei gysylltiad â chyfeiriad o dan yr amod cofrestriad blaenorol
- ei gysylltiad â chyfeiriad o dan yr amod preswylfa flaenorol
- pwy ydyw
dylech ysgrifennu ato i esbonio'r gofynion deddfwriaethol ar gyfer yr ardystiadpriodol. Gweler ein canllawiau i gael rhagor o wybodaeth am ardystiadau cyfeiriadau
Gallech naill ai ddylunio ffurflen yn cynnwys y datganiadau a'r gofynion cyfreithiol angenrheidiol ar gyfer ardystiad, neu nodi manylion y gofynion mewn llythyr at yr ymgeisydd. Mae Cymdeithas y Gweinyddwyr Etholiadol wedi datblygu templed y gallech ei ddefnyddio.
Os bydd ymgeisydd yn cyflwyno ardystiad sy'n cynnwys yr holl wybodaeth ofynnol ar gyfer y math hwnnw o ardystiad, dylech ei dderbyn fel un dilys.
Gallech bennu terfyn amser i'r ymgeisydd ymateb. Bydd hyn yn eich helpu os byddwch yn penderfynu gwrthod cais am na chafwyd ymateb. Eich dewis chi fydd faint o amser a roddir i ymgeiswyr ymateb. Fodd bynnag, dylech ganiatáu digon o amser i'r ymgeisydd gael ardystiad a'i anfon.
Gellir cyflwyno ardystiad i'ch swyddfa â llaw, drwy'r post neu drwy ddull electronig, megis e-bost. Os caiff yr ardystiad ei anfon yn electronig, rhaid i lofnod yr ardystiwr fod ar ffurf llun neu ddelwedd wedi'i sganio o lofnod inc wedi'i ysgrifennu â llaw. .
Gofynion proses ardystio hunaniaeth ar gyfer cais etholwr tramor
Ardystio yw'r opsiwn olaf yn y broses o gadarnhau pwy yw ymgeisydd. Dim ond ar ôl dilyn pob un o'r camau dilysu eraill, sef proses baru'r Adran Gwaith a Phensiynau, paru data lleol (lle y bo'n briodol) a'r broses eithriadau, heb lwyddo i gadarnhau pwy yw'r ymgeisydd, y gall ymgeisydd ddefnyddio'r broses ardystio i brofi pwy ydyw. 1
Ardystio yw'r opsiwn olaf yn y broses o gadarnhau pwy yw ymgeisydd. Dim ond ar ôl dilyn pob un o'r camau dilysu eraill, sef proses baru'r Adran Gwaith a Phensiynau, paru data lleol (lle y bo'n briodol) a'r broses eithriadau, heb lwyddo i gadarnhau pwy yw'r ymgeisydd, y gall ymgeisydd ddefnyddio'r broses ardystio i brofi pwy ydyw. 2
Rhaid i ardystiad hunaniaeth ar gyfer cais i gofrestru fel etholwr tramor gynnwys pob un o’r canlynol:
- cadarnhau mai'r ymgeisydd yw'r sawl a enwir yn y cais 3
- bod yn ysgrifenedig ac wedi'i lofnodi gan yr ardystiwr cymwys 4
- nodi enw llawn, dyddiad geni, galwedigaeth a chyfeiriad preswyl yr ardystiwr cymwys ac (os yw’n wahanol) y cyfeiriad y mae’r ardystiwr cymwys wedi’i gofrestru fel etholwr ynddo 5
- nodi –
- rhif pasbort Prydeinig yr ardystiwr cymwys ynghyd â'i ddyddiad a'r man lle cafodd ei gyhoeddi, os yw'r ardystiwr yn etholwr tramor 6 neu
- rhif etholiadol yr ardystiwr cymwys os yw'r ardystiwr yn etholwr domestig neu'n bleidleisiwr yn y lluoedd arfog 7 [neu Rif Cofrestru Digidol yr ymgeisydd os yw'r ardystiwr cymwys wedi'i gofrestru yng Ngogledd Iwerddon]
- cynnwys esboniad o allu'r ardystiwr cymwys i gadarnhau mai'r ymgeisydd yw'r sawl a enwir yn y cais, gan gynnwys (ond heb fod yn gyfyngedig i) cysylltiad yr ardystiwr cymwys â'r ymgeisydd ac am ba hyd y mae'r cysylltiad hwnnw wedi bodoli 8
- cynnwys arwydd bod yr ardystiwr cymwys yn ymwybodol ei bod hi’n drosedd darparu gwybodaeth ffug i’r swyddog cofrestru 9
- cynnwys datganiad gan yr ardystiwr cymwys bod yr holl wybodaeth a ddarperir yn yr ardystiad yn wir 10
- nodi'r dyddiad y gwnaed yr ardystiad 11
- 1. Rheoliad 26B(5), Rheoliadau 2001 ↩ Back to content at footnote 1
- 2. Rheoliad 26B(5), Rheoliadau 2001 ↩ Back to content at footnote 2
- 3. Rheoliad 26B(6ZA)(a), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 (Cymru a Lloegr) (Yr Alban) (fel y'u diwygiwyd) ↩ Back to content at footnote 3
- 4. Rheoliad 26B(6ZA)(b), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 (Cymru a Lloegr) (Yr Alban) (fel y'u diwygiwyd) ↩ Back to content at footnote 4
- 5. Rheoliad 26B (6ZA)(c), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 (Cymru a Lloegr) (Yr Alban) (fel y'u diwygiwyd) ↩ Back to content at footnote 5
- 6. Rheoliad 26B(6ZA)(d)(i), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 (Cymru a Lloegr) (Yr Alban) (fel y'u diwygiwyd) ↩ Back to content at footnote 6
- 7. Rheoliad 26B(6ZA)(d)(ii), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 (Cymru a Lloegr) (Yr Alban) (fel y'u diwygiwyd) ↩ Back to content at footnote 7
- 8. Rheoliad 26B(6ZA)(e), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 (Cymru a Lloegr) (Yr Alban) (fel y'u diwygiwyd) ↩ Back to content at footnote 8
- 9. Rheoliad 26B(6ZA)(f)(i), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 (Cymru a Lloegr) (Yr Alban) (fel y'u diwygiwyd) ↩ Back to content at footnote 9
- 10. Rheoliad 26B(6ZA)(f)(ii), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 (Cymru a Lloegr) (Yr Alban) (fel y'u diwygiwyd) ↩ Back to content at footnote 10
- 11. Rheoliad 26B(6ZA)(g), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 (Cymru a Lloegr) (Yr Alban) (fel y'u diwygiwyd) ↩ Back to content at footnote 11
A yw'r ardystiad hunaniaeth ar gyfer ymgeisydd tramor yn ddilys ac yn gyflawn?
A yw'r ardystiad hunaniaeth ar gyfer ymgeisydd tramor yn ddilys?
Pan fyddwch yn cael ardystiad hunaniaeth, rhaid i chi asesu a yw'n ddilys.
Dylech wneud hyn drwy gadarnhau ei fod yn gyflawn a bod yr ardystiwr yn bodloni'r gofynion perthnasol.
A yw’r ardystiad hunaniaeth yn gyflawn?
A yw'r ardystiad hunaniaeth yn bodloni'r gofynion canlynol? 1 | Nodiadau | Ateb |
---|---|---|
A yw'n cadarnhau mai'r ymgeisydd yw'r sawl a enwir yn y cais | Byddai hyn ar ffurf datganiad ysgrifenedig a llofnod yr ardystiwr | Ydy/Nac ydy |
A yw'n ysgrifenedig ac wedi'i lofnodi gan ardystiwr cymwys? | Dylai fod wedi'i ysgrifennu ar yr ardystiad | Ydy/Nac ydy |
A yw'n nodi enw llawn yr ardystiwr cymwys? | Dylai fod wedi'i ysgrifennu neu ei argraffu ar yr ardystiad | Ydy/Nac ydy |
A yw'n nodi dyddiad geni'r ardystiwr cymwys? | Dylai fod wedi'i ysgrifennu neu ei argraffu ar yr ardystiad | Ydy/Nac ydy |
A yw'n nodi galwedigaeth yr ardystiwr cymwys? | Dylai fod wedi'i ysgrifennu neu ei argraffu ar yr ardystiad | Ydy/Nac ydy |
A yw'n nodi cyfeiriad preswyl yr ardystiwr cymwys ac, os yw'n wahanol, y cyfeiriad lle mae'r ardystiwr cymwys wedi'i gofrestru'n etholwr? | Dylai fod wedi'i ysgrifennu neu ei argraffu ar yr ardystiad | Ydy/Nac ydy |
A yw'n nodi rhif pasbort Prydeinig neu Wyddelig yr ardystiwr cymwys ynghyd â'i ddyddiad a'r man lle cafodd ei gyhoeddi, os yw'r ardystiwr yn etholwr tramor? | Dylai fod wedi'i ysgrifennu neu ei argraffu ar yr ardystiad | Ydy/Nac ydy |
A yw'n nodi rhif etholiadol yr ardystiwr cymwys os yw'r ardystiwr yn etholwr domestig [neu Rif Cofrestru Digidol yr ymgeisydd os yw'r ardystiwr cymwys wedi'i gofrestru yng Ngogledd Iwerddon]? | Dylai fod wedi'i ysgrifennu neu ei argraffu ar yr ardystiad | Ydy/Nac ydy |
A yw'n cynnwys esboniad o allu'r ardystiwr cymwys i gadarnhau mai'r ymgeisydd yw'r sawl a enwir yn y cais, gan gynnwys (ond heb fod yn gyfyngedig i) cysylltiad yr ardystiwr cymwys â'r ymgeisydd ac am ba hyd y mae'r cysylltiad hwnnw wedi bodoli? | Dylai fod wedi'i ysgrifennu neu ei argraffu ar yr ardystiad | Ydy/Nac ydy |
A yw'n cynnwys cadarnhad bod yr ardystiwr cymwys yn ymwybodol o'r gosb am ddarparu gwybodaeth ffug i swyddog cofrestru? | Byddai hyn ar ffurf datganiad ysgrifenedig a llofnod yr ardystiwr | Ydy/Nac ydy |
A yw'n cynnwys datganiad gan yr ardystiwr cymwys bod yr holl wybodaeth a ddarperir yn yr ardystiad yn wir? | Dylai fod wedi'i ysgrifennu neu ei argraffu ar yr ardystiad | Ydy/Nac ydy |
A yw'n nodi'r dyddiad y gwnaed yr ardystiad? | Dylai fod wedi'i ysgrifennu neu ei argraffu ar yr ardystiad | Ydy/Nac ydy |
Os mai ‘Ydy’ yw'r ateb i bob un o'r cwestiynau hyn, yna mae'r ymgeisydd wedi cyflwyno ardystiad cyflawn. Os mai ‘Nac ydy’ yw'r ateb i un neu fwy o'r cwestiynau, yna nid yw'r ardystiad yn gyflawn a rhaid dweud wrth yr ymgeisydd ofyn i'r ardystiwr ddarparu'r wybodaeth goll.
Os na all ardystiwr ddarparu'r wybodaeth goll, dylid dweud wrth yr ymgeisydd ei bod yn rhaid iddo geisio ardystiad o ffynhonnell arall, neu caiff ei gais ei wrthod. Gallech bennu terfyn amser ar gyfer hyn. Bydd hyn yn eich helpu os byddwch yn penderfynu gwrthod cais am na chafwyd ymateb. Eich dewis chi fydd faint o amser a roddir i ymgeiswyr ymateb. Fodd bynnag, dylech ganiatáu digon o amser i'r ymgeisydd gael ardystiad a'i anfon.
- 1. Rheoliad 26B (6ZA), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 (Cymru a Lloegr)(Yr Alban)(fel y'u diwygiwyd) ↩ Back to content at footnote 1
A yw'r ardystiwr yn bodloni'r gofynion i fod yn ardystiwr cymwys?
A yw'r ardystiwr yn bodloni'r gofynion i fod yn ardystiwr cymwys?
Rhaid i bob ardystiwr cymwys:
- gadarnhau nad yw'n briod, partner sifil, rhiant, tad-cu/mam-gu, brawd, chwaer, plentyn nac ŵyr/wyres i'r ymgeisydd 1
- cadarnhau nad yw eisoes wedi llofnodi ardystiadau hunaniaeth ar gyfer dau ymgeisydd arall naill ai ers i'r gofrestr ddiwygiedig gael ei chyhoeddi ddiwethaf, neu ers i'r ardystiwr gael ei ychwanegu at y gofrestr gyntaf, pa un bynnag sydd fwyaf diweddar 2
- bod yn 18 oed neu drosodd 3
- bod wedi cofrestru fel etholwr 4
Pan fydd ardystiwr yn etholwr domestig, rhaid iddo fod:
- yn berson ac iddo enw da yn y gymuned 5
Dylech gynghori'r ymgeisydd na chaniateir i ardystiwr godi tâl am ddarparu ardystiad.
Enw da
Nid oes diffiniad manwl gywir o enw da; fodd bynnag, at ddibenion ardystiad, dylech ei ystyried i olygu rhywun sydd â chymwysterau y gellir eu gwirio ac a fyddai'n dioddef niwed proffesiynol neu enw da pe baent yn darparu ardystiad ffug. Nid yw’r rhestr yn y tabl isod yn derfynol ond ei bwriad yw dangos pa broffesiynau y gellid eu disgrifio fel rhai o enw da:
aelod, cydymaith neu gymrawd o gorff proffesiynol asiant sicrwydd cwmni cydnabyddedig asiant teithio (cymwys) asiant yswiriant (llawn amser) cwmni cydnabyddedig athro/athrawes, darlithydd bargyfreithiwr cadeirydd/cyfarwyddwr cwmni cyfyngedig ciropodydd clerc erthyglog cwmni cyfyngedig comisiynydd llwon cyfarwyddwr/rheolwr elusen sydd wedi'i chofrestru ar gyfer TAW cyfarwyddwr/rheolwr/swyddog personél cwmni sydd wedi'i gofrestru ar gyfer TAW cyfreithiwr cyfrifydd cyfryngwr gwasanaethau ariannol (e.e. brocer stoc neu frocer yswiriant) cynrychiolydd a etholwyd yn gyhoeddus (AS, Cynghorydd ac ati) deintydd fferyllydd ffotograffydd (proffesiynol) gwas sifil (parhaol) gweinidog crefydd gydnabyddedig (gan gynnwys Gwyddoniaeth Gristnogol) gweithiwr cymdeithasol gweithiwr meddygol proffesiynol llywydd/ysgrifennydd sefydliad cydnabyddedig newyddiadurwr nyrs (RGN ac RMN) optegydd paragyfreithiwr (paragyfreithiwr ardystiedig, paragyfreithiwr cymwys neu aelod cyswllt o Sefydliad y Paragyfreithwyr) peilot cwmni hedfan peiriannydd (gyda chymwysterau proffesiynol) person ag anrhydedd (OBE neu MBE, er enghraifft) prisiwr neu arwerthwr (cymrodyr ac aelodau cyswllt o’r gymdeithas gorfforedig) rheolwr/swyddog personél (cwmni cyfyngedig) swyddog banc/cymdeithas adeiladu swyddog Byddin yr Iachawdwriaeth swyddog heddlu swyddog llywodraeth leol swyddog Swyddfa'r Post swyddog undeb llafur swyddog y gwasanaeth tân swyddog y lluoedd arfog Swyddog y Llynges Fasnachol Swyddogion Gwarantau a Phrif Is-swyddogion syrfëwr trefnydd angladdau trwyddedai tafarn Ynad Heddwch
|
Mae'n bwysig nodi nad yw person di-waith/sydd wedi ymddeol sydd ag enw da yn y gymuned yn cael ei atal rhag ardystio cais.
Rhaid i chi farnu pob ardystiad yn ôl ei rinweddau unigol yn hytrach na chymhwyso polisi cyffredinol.
A yw'r ardystiwr wedi'i gofrestru i bleidleisio?
Rhaid i'r sawl sy'n ardystio pwy yw etholwr fod wedi'i gofrestru i bleidleisio, naill ai fel etholwr domestig neu fel etholwr tramor. Os yw cyfeiriad cymwys neu gyfeiriad cofrestru'r ardystiwr yn yr un ardal awdurdod lleol â'r ymgeisydd, dylech edrych ar eich cofrestr etholiadol i gadarnhau bod yr ardystiwr yn bodloni'r amod hwn.
Os nad yw cyfeiriad cymwys neu gyfeiriad cofrestru'r ardystiwr yn yr un ardal awdurdod lleol â'r ymgeisydd, dylech gysylltu â Swyddog Cofrestru Etholiadol yr ardystiwr i gadarnhau a yw'r ardystiwr yn bodloni'r amodau hyn.
A yw'r ardystiwr eisoes wedi darparu ardystiadau hunaniaeth ar gyfer dau unigolyn o fewn cyfnod penodedig?
Ni chaniateir i ardystwyr lofnodi ardystiad hunaniaeth ar gyfer mwy na dau unigolyn mewn unrhyw flwyddyn etholiadol (o 1 Rhagfyr tan 30 Tachwedd fel arfer), neu ers i'w cofnod gael ei ychwanegu at y gofrestr yn yr ardal awdurdod lleol honno, pa un bynnag yw'r cyfnod byrraf. 6 Rhaid i chi fod yn fodlon nad yw ardystiwr wedi mynd dros y terfyn. 7
Os bydd ardystiwr wedi cyrraedd y terfyn, dylech wrthod yr ardystiad am y rheswm hwn. Ni fydd hyn yn atal yr ymgeisydd rhag ceisio ardystiad arall gan etholwr arall. Dylech brosesu ardystiadau yn y drefn y dônt i law.
Os bydd ardystiwr yn bodloni'r holl amodau, dylid derbyn yr ardystiad, a dylai Swyddog Cofrestru Etholiadol yr ardystiwr nodi hyn ar gofnod yr etholwr. Bydd hyn wedyn yn cyfrif tuag at y cyfanswm o ardystiadau hunaniaeth y caiff yr etholwr hwn eu gwneud.
- 1. Rheoliad 26B(6ZB)(b), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 (Cymru a Lloegr)(Yr Alban)(fel y'u diwygiwyd) ↩ Back to content at footnote 1
- 2. Rheoliad 26B(6ZB)\(e), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 ↩ Back to content at footnote 2
- 3. Rheoliad 26B(6ZB)(a), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 (Cymru a Lloegr)(Yr Alban)(fel y'u diwygiwyd) ↩ Back to content at footnote 3
- 4. Rheoliad 26B(6ZB)(c), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 (Cymru a Lloegr)(Yr Alban)(fel y'u diwygiwyd) ↩ Back to content at footnote 4
- 5. Rheoliad 26B(6ZB)(d), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 (Cymru a Lloegr)(Yr Alban)(fel y'u diwygiwyd) ↩ Back to content at footnote 5
- 6. Rheoliad 26B(6ZB)(e)(ii), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 (Cymru a Lloegr)(Yr Alban)(fel y'u diwygiwyd) ↩ Back to content at footnote 6
- 7. Rheoliad 26B(6ZB)(e), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 (Cymru a Lloegr)(Yr Alban)(fel y'u diwygiwyd) ↩ Back to content at footnote 7
Am faint y mae datganiadau tramor yn ddilys?
Os bydd unigolyn yn gwneud cais llwyddiannus i gofrestru fel etholwr tramor, bydd ei ddatganiad yn ddilys am hyd at 3 blynedd. Daw pob datganiad i ben ar y trydydd 1 Tachwedd ar ôl y dyddiad pan ddaw cofnod yr unigolyn ar y gofrestr yn weithredol am y tro cyntaf, oni bai bod yr etholwr wedi adnewyddu ei ddatganiad yn llwyddiannus. Mae ein canllawiau ar adnewyddu datganiadau tramor yn cynnwys rhagor o wybodaeth am hyn.
Gall cofrestriadau gael eu tynnu oddi ar y gofrestr yn gynt o dan yr amgylchiadau canlynol:
- pan fydd yr etholwr yn canslo'r datganiad1
- pan fyddwch yn pennu nad oes hawl gan y person i gael ei gofrestru mwyach2
- pan fyddwch yn pennu bod y person wedi'i gofrestru, neu fod ei gofnod wedi'i newid, o ganlyniad i gais a wnaed gan berson arall (h.y., nid yr unigolyn y caiff ei fanylion eu darparu ar y cais ac sydd wedi datgan bod y wybodaeth a roddwyd yn wir)3
- os caiff cofnod arall ei wneud mewn perthynas â'r etholwr mewn unrhyw gofrestr etholwyr4
Gall pleidleisiwr tramor ganslo ei ddatganiad unrhyw bryd.5
Bydd canslo datganiad tramor hefyd yn canslo unrhyw drefniant pleidleisio absennol sydd wedi'i wneud mewn perthynas â'r datganiad hwnnw, hyd yn oed os bydd yr etholwr yna'n cofrestru fel etholwr cyffredin yn yr un cyfeiriad cymwys.
Am ganllawiau ar dynnu etholwr oddi ar y gofrestr, darllenwch ein canllawiau ar ddileu.
- 1. Adran 2(2)(b), Deddf Cynrychiolaeth y Bobl 1985 ↩ Back to content at footnote 1
- 2. Adran 2(2)(aa), Deddf Cynrychiolaeth y Bobl 1985 ↩ Back to content at footnote 2
- 3. Adran (2)(ab), Deddf Cynrychiolaeth y Bobl 1985 ↩ Back to content at footnote 3
- 4. Adran 2(2)(c), Deddf Cynrychiolaeth y Bobl 1985 ↩ Back to content at footnote 4
- 5. Adran 2(5), Deddf Cynrychiolaeth y Bobl 1985 ↩ Back to content at footnote 5
Adnewyddu datganiadau tramor
Bydd datganiad adnewyddu yn cadarnhau bod y manylion sydd ar y gofrestr etholiadol yn gywir a bydd hefyd yn rhoi cyfle i etholwyr tramor ddiweddaru eu manylion gohebu.
Nid yw'n ofynnol i chi gadarnhau manylion etholwr sy'n gwneud datganiad adnewyddu.
Ar ôl i etholwr tramor gael ei gofrestru, ni all wneud cais newydd, oni bai bod ei hawl i gofrestru fel etholwr tramor wedi dod i ben. Os bydd etholwr tramor cofrestredig yn gwneud cais newydd cyn i'w gofrestriad ddod i ben, dylech ofyn iddo gwblhau datganiad adnewyddu yn lle hynny.
Rhaid i ddatganiad adnewyddu gael ei wneud yn ysgrifenedig a rhaid iddo gynnwys:
- Enw llawn yr ymgeisydd
- Dyddiad geni'r ymgeisydd
- Datganiad bod yr ymgeisydd yn ddinesydd Prydeinig
- Datganiad nad yw'r ymgeisydd yn byw yn y DU ar ddyddiad y datganiad
- Datganiad o wirionedd
- Ei gyfeiriad cymwys (cofrestredig)
- Ei gyfeiriad tramor (presennol)
- Datganiad yn cadarnhau, ers iddo gael ei gofrestru mewn perthynas â'i gyfeiriad cymwys, nad oes cofnod arall wedi cael ei wneud mewn unrhyw gofrestr etholiadol mewn unrhyw gyfeiriad
- Datganiad yn cadarnhau ei fod yn ymwybodol bod darparu gwybodaeth ffug1 yn drosedd
- Dyddiad y datganiad
Rhaid gwrthod datganiad sy'n dod i law fwy na thri mis ar ôl iddo gael ei ddyddio.2
Dylid hysbysu'r ymgeisydd a'i wahodd i gyflwyno datganiad newydd.
Gall datganiad adnewyddu gynnwys cyfeiriad e-bost a rhif ffôn yr ymgeisydd hefyd, ond nid yw'r rhain yn ofynnol. Nid oes angen llofnod.
Ni all etholwyr ddefnyddio'r gwasanaeth gwneud cais ar-lein i adnewyddu eu datganiad.
Mae cais i adnewyddu a wneir drwy lythyr, e-bost neu ffurflen gais bapur yn dderbyniol. Nid yw ffurflenni datganiadau adnewyddu wedi'u rhagnodi, ond rhaid iddynt gynnwys yr holl wybodaeth angenrheidiol. Nid yw'n ofynnol i etholwyr ddarparu llofnod ar gyfer datganiad adnewyddu.
Rydym yn cynhyrchu ffurflenni y gellir eu hargraffu o ddatganiadau adnewyddu i chi eu defnyddio. Caiff y ffurflenni hyn eu cyhoeddi ar ein gwefan.
Os byddwch yn cael datganiad adnewyddu ysgrifenedig nad yw wedi'i gyflwyno ar ffurflen datganiad adnewyddu, dylech gadarnhau ei fod yn cynnwys yr holl wybodaeth angenrheidiol. Os bydd yn anghyflawn, dylech gysylltu â'r etholwr a gofyn am y wybodaeth sydd ar goll.
Bydd y cyfnod adnewyddu yn cychwyn ar ddechrau 6 mis olaf hawl bresennol etholwr tramor.3
Cyn belled â bod datganiad adnewyddu yn cael ei wneud o fewn 6 mis olaf ei ddatganiad presennol, gall hawl etholwr tramor gael ei hadnewyddu am dair blynedd arall.
Etholwyr tramor presennol sy'n gwneud cais y tu allan i'r cyfnod adnewyddu
Os bydd etholwr tramor presennol yn cyflwyno cais newydd y tu allan i'w gyfnod adnewyddu, rhaid gwrthod y cais. Fodd bynnag, efallai yr hoffech ystyried y rheswm pam mae'r etholwr wedi gwneud y cais, er enghraifft, a yw'r etholwr wedi symud neu newid ei wybodaeth gyswllt, neu a oes angen iddo newid ei drefniant pleidleisio absennol, a chysylltu ag ef i roi gwybod iddo beth y gall ei wneud i adnewyddu ei gofrestriad.
Y cylch adnewyddu tair blynedd
Daw datganiadau etholwyr tramor i ben ar y trydydd 1 Tachwedd ar ôl y dyddiad pan ddaw cofnod yr unigolyn ar y gofrestr yn weithredol am y tro cyntaf.4
Bydd angen i chi gadw cofnod yn dangos pryd mae angen anfon hysbysiadau atgoffa.
Fel enghraifft, os caiff unigolyn ei gynnwys am y tro cyntaf ar y gofrestr ar 1 Mawrth 2024, daw ei ddatganiad i ben ar 1 Tachwedd 2026. Os bydd yn adnewyddu o fewn 6 mis olaf ei ddatganiad sy'n dod i ben ar 1 Tachwedd 2026, byddai'n dod i ben nesaf ar 1 Tachwedd 2029. Fodd bynnag, os caiff unigolyn ei gynnwys am y tro cyntaf ar y gofrestr ar 1 Rhagfyr 2024, byddai ei ddatganiad yn dod i ben ar 1 Tachwedd 2027. Os bydd yn ei adnewyddu o fewn y 6 mis olaf cyn iddo ddod i ben, byddai ei hawl yn dod i ben nesaf ar 1 Tachwedd 2030. Mae'r tabl hwn yn cynnwys rhai enghreifftiau wedi'u cyfrifo:
Tro cyntaf ar y gofrestr | Datganiad yn dod i ben | Penderfyniad adnewyddu | Datganiad yn dod i ben |
---|---|---|---|
1 Mawrth 2024 | 1 Tachwedd 2026 | 1 Medi 2026 | 1 Tachwedd 2029 |
1 Rhagfyr 2024 | 1 Tachwedd 2027 | 1 Medi 2027 | 1 Tachwedd 2030 |
1 Ionawr 2025 | 1 Tachwedd 2027 | 1 Medi 2027 | 1 Tachwedd 2030 |
Rhaid i bob datganiad adnewyddu gyrraedd y Swyddog Cofrestru Etholiadol cyn pen 3 mis ar ôl iddo gael ei wneud er mwyn iddo fod yn ddilys.5
Ni all etholwyr tramor ddiweddaru na newid eu henw fel rhan o'r broses adnewyddu. Rhaid iddynt ddefnyddio'r broses newid enw ar wahân.
- 1. Rheoliad 22B(2)(a)(ii), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 (Cymru a Lloegr) (fel y'u diwygiwyd) ↩ Back to content at footnote 1
- 2. Adran 2(6), Deddf Cynrychiolaeth y Bobl 1985 ↩ Back to content at footnote 2
- 3. Rheoliad 22A(2)(a)(i), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl (Cymru a Lloegr) (fel y'u diwygiwyd) ↩ Back to content at footnote 3
- 4. a1D Deddf Cynrychiolaeth y Bobl 1985 (fel y'i diwygiwyd) ↩ Back to content at footnote 4
- 5. a1D(5), Deddf Cynrychiolaeth y Bobl 1985 (fel y'i diwygiwyd) ↩ Back to content at footnote 5
Anfon hysbysiadau at etholwyr tramor i'w hatgoffa i ddiweddaru
Er mwyn parhau ar y gofrestr, rhaid i etholwr tramor gwblhau datganiad adnewyddu cyn i'w gofrestriad presennol ddod i ben.
Rhaid i chi atgoffa etholwyr tramor o'r angen i wneud datganiad adnewyddu1
drwy anfon hysbysiad atynt yn ystod y cyfnod perthnasol. Mae'r cyfnod perthnasol yn dechrau ar y 1 Gorffennaf yn union cyn y trydydd 1 Tachwedd y daw ei gofrestriad i ben ac mae'n gorffen ar y 1 Tachwedd hwnnw.2
Dylai'r hysbysiad atgoffa egluro'r gofynion ar gyfer datganiad adnewyddu a chynnwys datganiad adnewyddu papur i'r etholwr tramor ei gwblhau.
Mae'n ofynnol i chi anfon hysbysiad atgoffa arall os na fydd yr etholwr wedi ymateb i'r un cyntaf ar ôl cyfnod rhesymol o amser.3
Er na chaiff cyfnod rhesymol o amser ei ddiffinio mewn deddfwriaeth, yn ein barn ni, ni ddylai fod yn fwy na 28 diwrnod a gall fod yn fyrrach mewn rhai amgylchiadau (er enghraifft, os caiff etholiad ei gynnal). Mae'r cyfnod adnewyddu llawn yn 6 mis o hyd a bydd yn gorgyffwrdd â phrosesau canfasio blynyddol, felly dylech gynllunio pryd rydych yn bwriadu anfon eich hysbysiadau atgoffa ochr yn ochr â gweithgarwch canfasio . Ceir rhagor o wybodaeth yn ein canllawiau ar gynllunio ar gyfer y canfasiad blynyddol.
Gallwch chi benderfynu sut i gyflwyno hysbysiadau atgoffa ynghylch datganiadau adnewyddu. Gallech ddefnyddio post, e-bost neu ddulliau e-gyfathrebu eraill.
Nid yw'n ofynnol i chi anfon hysbysiad atgoffa os ydych wedi cael datganiad adnewyddu yn barod4
neu os ydych wedi cael gwybodaeth nad oes hawl gan yr unigolyn i wneud datganiad adnewyddu mwyach.5
Nid yw'n ofynnol i chi hysbysu etholwr tramor ei fod wedi cael ei dynnu oddi ar y gofrestr os na fydd yn adnewyddu ei ddatganiad.
Anfon hysbysiadau atgoffa at etholwyr dienw sydd wedi'u lleoli dramor
Daw cofrestriad etholwr dienw sydd wedi'i leoli dramor i ben ar y dyddiad y daw ei hawl i aros ar y gofrestr fel etholwr dienw i ben.6
Os bydd etholwr dienw sydd wedi'i leoli7
dramor am aros ar y gofrestr fel etholwr dienw, rhaid iddo gwblhau cais newydd am gofnod dienw ar y gofrestr h.y., daw ei gofrestriad cyfan i ben os nad yw wedi gwneud cais arall am gofrestriad yn llwyddiannus.
Rhaid i chi anfon hysbysiad atgoffa at etholwyr dienw sydd wedi'u lleoli dramor yn ystod y cyfnod atgoffa sy'n dechrau 3 mis cyn y dyddiad y daw eu hawl i aros ar y gofrestr fel etholwyr dienw i ben ac yn gorffen 2 fis cyn y dyddiad hwnnw.
Er enghraifft, os daw hawl unigolyn i gael ei gofrestru fel etholwr dienw i ben ar 31 Awst, yna bydd y cyfnod atgoffa yn dechrau ar 31 Mai ac yn gorffen ar 30 Mehefin.
Rhaid i'r hysbysiad atgoffa esbonio'r canlynol:
- os hoffai unigolyn aros ar y gofrestr fel etholwr dienw sydd wedi'i leoli dramor, rhaid iddo wneud cais newydd i gofrestru8
- os hoffai unigolyn aros ar y gofrestr fel etholwr tramor heb gofnod dienw, rhaid iddo wneud cais newydd i gofrestru a datganiad etholwr tramor newydd9
Nid yw'n ofynnol i chi anfon hysbysiad atgoffa os ydych eisoes wedi cael cais newydd am gofnod dienw ar y gofrestr.10
Gellir anfon hysbysiad atgoffa i gyfeiriad yr etholwr drwy'r post, drwy e-bost neu drwy ddulliau e-gyfathrebu eraill.11
- 1. Rheoliad 22A (1)(a), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 (Cymru a Lloegr) (fel y'u diwygiwyd) ↩ Back to content at footnote 1
- 2. a1D, Deddf Cynrychiolaeth y Bobl 1985 ↩ Back to content at footnote 2
- 3. Rheoliad 22A (1)(b), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 (Cymru a Lloegr) (fel y'u diwygiwyd) ↩ Back to content at footnote 3
- 4. Rheoliad 22A (3)(a), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 (Cymru a Lloegr) (fel y'u diwygiwyd) ↩ Back to content at footnote 4
- 5. Rheoliad 22A (3)(b), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 (Cymru a Lloegr) (fel y'u diwygiwyd) ↩ Back to content at footnote 5
- 6. Rheoliad 25ZA (2)(a), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 (Cymru a Lloegr) (fel y'u diwygiwyd) ↩ Back to content at footnote 6
- 7. Rheoliad 25ZA (2)(b), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 (Cymru a Lloegr) (fel y'u diwygiwyd) ↩ Back to content at footnote 7
- 8. Rheoliad 25ZA (2)(b)(i), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 (Cymru a Lloegr) (fel y'u diwygiwyd) ↩ Back to content at footnote 8
- 9. Rheoliad 25ZA (2)(b)(ii), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 (Cymru a Lloegr) (fel y'u diwygiwyd) ↩ Back to content at footnote 9
- 10. Rheoliad 22A (3), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 (Cymru a Lloegr) (fel y'u diwygiwyd) ↩ Back to content at footnote 10
- 11. Rheoliad 25ZA (4), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 (Cymru a Lloegr) (fel y'u diwygiwyd) ↩ Back to content at footnote 11
Trefniadau pleidleisio absennol ar gyfer etholwyr tramor
Mae trefniant pleidleisio drwy'r post etholwr tramor yn cysylltu'n uniongyrchol â'i gofrestriad a daw i ben ar y trydydd 1 Tachwedd a gyfrifir o'r dyddiad gwreiddiol y cafodd ei ychwanegu at y gofrestr.
Mae'r tabl hwn yn cynnwys rhai enghreifftiau wedi'u cyfrifo:
Dyddiad ychwanegu at y gofrestr etholiadol | Dyddiad ychwanegu at y gofrestr etholiadol |
---|---|
Ychwanegu 1 Mawrth 2024 | 1 Tachwedd 2026 |
Dyddiad ychwanegu cyn 1 Hydref 2024 | 1 Tachwedd 2026 |
Dyddiad ychwanegu cyn 1 Hydref 2025 | 1 Tachwedd 2027 |
Gall fod achosion lle bydd etholwr tramor yn adnewyddu ei ddatganiad a'i bleidlais bost yn gynt yn ystod ei gyfnod adnewyddu na'r dyddiad cau, sef 1 Tachwedd. Daw unrhyw drefniant pleidleisio drwy'r post ar gyfer etholwr tramor i ben pan ddaw ei gofrestriad etholiadol i ben, ni waeth pryd y gwnaed y cais am bleidlais bost.
Yn yr achosion hyn, gall y trefniant pleidleisio drwy'r post fod yn weithredol am fwy na'r uchafswm o 3 blynedd am fod y trefniant pleidleisio drwy'r post wedi'i gysylltu â'r datganiad adnewyddu a bydd yn weithredol nes daw'r datganiad adnewyddu i ben. Mae'r tabl hwn yn cynnwys rhai enghreifftiau wedi'u cyfrifo:
Dyddiad adnewyddu datganiad tramor | Dyddiad y daw'r trefniant pleidleisio drwy'r post i ben |
---|---|
1 Medi 2024 | 1 Tachwedd 2027 |
1 Hydref 2025 | 1 Tachwedd 2028 |
31 Hydref 2026 | 1 Tachwedd 2029 |
I gael rhagor o wybodaeth, gweler ein canllawiau ar reoli'r broses o adnewyddu cofrestriad etholwr tramor.
Adnewyddu pleidlais absennol ochr yn ochr â datganiad etholwr tramor
Gall etholwyr tramor wneud cais arall am drefniadau pleidleisio absennol neu'u diweddaru pan fyddant yn adnewyddu eu datganiad.
Gallwch ddewis cyfuno trefniadau adnewyddu pleidleisiau absennol â threfniadau adnewyddu datganiadau, ond nid yw hyn yn orfodol gan na fydd gan bob etholwr tramor drefniant pleidleisio absennol.
Os daw cais newydd am bleidlais bost i law ar wahân i ddatganiad adnewyddu gan etholwr tramor yn ystod y cyfnod adnewyddu ac nad oes digwyddiad pleidleisio wedi'i drefnu, dylech gadarnhau a yw'r etholwr wedi gwneud datganiad adnewyddu. Os nad yw wedi gwneud hynny, dylech gysylltu â'r etholwr tramor i gadarnhau a yw am adnewyddu ei ddatganiad ac i'w atgoffa i gwblhau ei ddatganiad adnewyddu os yw'n dymuno gwneud hynny. Os bydd yn cadarnhau ei fod yn bwriadu adnewyddu ei ddatganiad, dylech aros i dderbyn y datganiad adnewyddu a'i brosesu cyn y cais am bleidlais bost oherwydd, fel arall, dim ond nes i'w ddatganiad etholwr tramor presennol ddod i ben y byddai ei drefniant pleidleisio absennol yn ddilys.
Os na allwch gael cadarnhad gan yr etholwr, dylech brosesu'r cais am bleidlais bost heb y datganiad adnewyddu ac egluro i'r etholwr y bydd ond yn gymwys tan ddiwedd cyfnod y datganiad (h.y., hyd at 1 Tachwedd). Os daw datganiad adnewyddu i law wedyn, byddai'n ofynnol i'r etholwr tramor wneud cais arall am ei bleidlais bost os yw'n awyddus i'w drefniant barhau ar ôl y dyddiad hwnnw.
Os caiff digwyddiad pleidleisio ei alw tra byddwch yn aros i'r etholwr ymateb neu os bydd etholiad eisoes yn agosáu, dylech brosesu unrhyw gais am bleidlais bost rydych wedi'i gael ar unwaith. Pan fyddwch yn cadarnhau bod y cais am bleidlais bost wedi cael ei brosesu, dylech egluro pam eich bod wedi gwneud hynny ac y bydd angen i'r etholwr gwblhau cais arall os hoffai i'w drefniant pleidleisio drwy'r post barhau ar ôl i'w ddatganiad presennol ddod i ben.
I gael rhagor o wybodaeth, gweler ein canllawiau ar drefniadau pleidleisio absennol.
Ceisiadau am bleidleisiau absennol a wneir y tu allan i gylch adnewyddu etholwyr tramor
Pan fo etholwr tramor yn gwneud cais am bleidlais bost ar ôl i ddarpariaethau 31 Hydref 2023 gael eu gwneud ond cyn i'r newidiadau i etholwyr tramor ddod i rym, yna dim ond am y cyfnod sy'n weddill o gofrestriad 12 mis gwreiddiol etholwr tramor y gellir caniatáu'r bleidlais bost, a gyfrifir o'r dyddiad y cafodd ei ychwanegu at y gofrestr. Mae'r tabl hwn yn cynnwys rhai enghreifftiau wedi'u cyfrifo:
Dyddiad ychwanegu at y gofrestr etholiadol | Dyddiad y cais am bleidlais bost | Dyddiad y daw'r datganiad tramor i ben | Dyddiad y daw'r trefniant pleidleisio drwy'r post i ben |
---|---|---|---|
1 Mehefin 2023 | 15 Tachwedd 2023 | 1 Mehefin 2024 | 1 Mehefin 2024 |
1 Gorffennaf 2023 | 12 Chwefror 2024 | 1 Gorffennaf 2024 | 1 Gorffennaf 2024 |
1 Mawrth 2024 | 1 Awst 2024 | 1 Tachwedd 2026 | 1 Tachwedd 2026 |
Os na ddaw datganiad presennol etholwr tramor i ben tan ar ôl 31 Hydref 2023 ond bod gan yr etholwr drefniant pleidleisio drwy ddirprwy a wnaed cyn y dyddiad hwn, daw trefniant pleidleisio drwy ddirprwy'r etholwr i ben ar 31 Ionawr 2024, nid ar yr un adeg â'i ddatganiad etholwr tramor presennol. Ar y cam hwn, mae'n rhaid diweddaru'r llofnod a bydd y trefniadau ar gyfer adnewyddu ei ddatganiad etholwr tramor a'r trefniadau ar gyfer adnewyddu ei drefniant pleidleisio drwy ddirprwy yn gyson â'i gilydd ar gylch tair blynedd.
Fodd bynnag, pan fo etholwr tramor ar y cylch datganiad 12 mis presennol yn cyflwyno cais newydd am bleidlais drwy ddirprwy o fewn tri mis i'r dyddiad y daw ei ddatganiad i ben (ac wedyn yn adnewyddu ei ddatganiad fel etholwr tramor), ni fyddai'r trefniant pleidleisio drwy ddirprwy yn dod i ben ar yr un pryd â'i ddatganiad presennol ond yn hytrach byddai'n parhau hyd nes daw ei ddatganiad newydd i ben h.y., y trydydd 1 Tachwedd ar ôl dyddiad y datganiad tramor.
Bydd yn ofynnol i bob etholwr tramor sy'n gwneud cais am bleidlais drwy ddirprwy ar ôl 31 Ionawr 2024 ddiweddaru ei lofnod pan ddaw ei ddatganiad tramor i ben, p'un a yw ei ddatganiad o dan y cylch 12 mis neu'r cylch 3 blynedd. Mae'r tabl hwn yn cynnwys rhai enghreifftiau wedi'u cyfrifo:
Dyddiad ychwanegu at y gofrestr etholiadol | Dyddiad y cais am bleidlais bost | Dyddiad y daw'r datganiad tramor i ben | Dyddiad y daw'r trefniant pleidleisio drwy'r post i ben |
---|---|---|---|
1 Gorffennaf 2023 | 10 Gorffennaf 2023 | 1 Gorffennaf 2024 | Byddai angen diweddaru'r llofnod cyn 31 Ionawr 2024; os gwneir hyn, byddai'r trefniant pleidleisio drwy ddirprwy yn parhau tan 1 Gorffennaf 2024 |
1 Gorffennaf 2023 | 1 Chwefror 2024 | 1 Gorffennaf 2024 | 1 Gorffennaf 2024 |
1 Chwefror 2023 | 20 Rhagfyr 2023 | 1 Chwefror 2024 | 1 Tachwedd 2026 |
Gallwch gael rhagor o wybodaeth yn ein canllawiau ar y broses adnewyddu pleidleisiau absennol.
Cadarnhau ceisiadau a datganiadau
Cadarnhau ceisiadau
Os ydych wedi penderfynu bod hawl gan yr ymgeisydd i gael ei gofrestru, rhaid i chi roi cadarnhad iddo fod ei gais am gofrestriad wedi bod yn llwyddiannus.1 Gallwch anfon y cadarnhad at yr ymgeisydd drwy'r post neu drwy e-bost.2
Ar y cyd â'r cadarnhad, dylech hefyd gynnwys gwybodaeth am unrhyw drefniadau pleidleisio absennol sydd ar waith. Os nad oes unrhyw drefniadau ar waith, dylech egluro beth yw ei opsiynau pleidleisio absennol a sut i wneud cais.
Os byddwch wedi gwrthod cais am gofrestriad, rhaid i chi hysbysu'r ymgeisydd gan nodi'r rhesymau dros hynny.3
Cadarnhau datganiadau adnewyddu
Rhaid i chi hysbysu'r etholwr am ganlyniad datganiad adnewyddu a gyflwynwyd ganddo.4 Gallwch benderfynu gwneud hyn drwy anfon llythyr cadarnhad, ond nid yw hyn yn orfodol. Gallech hefyd gadarnhau bod y broses adnewyddu wedi bod yn llwyddiannus drwy e-bost.
Gallai'r ohebiaeth hon hefyd gynnwys gwybodaeth am pryd y daw ei ddatganiad i ben, sut a phryd y byddwch yn ei atgoffa i'w adnewyddu, pa drefniadau pleidleisio absennol sydd ar waith ganddo ac os nad oes unrhyw drefniadau o'r fath ar waith, wybodaeth am opsiynau pleidleisio absennol.
Dylech hysbysu'r etholwr am amseriadau cyffredinol ar gyfer anfon pleidleisiau post cyn etholiad a gallech gynghori'r etholwr i benodi dirprwy os nad yw'n realistig i'w becyn pleidleisio drwy'r bost gael ei anfon, ei gwblhau a'i ddychwelyd cyn diwedd y cyfnod pleidleisio. Wrth gwrs, dewis yr etholwr yw pa ddull o bleidleisio sydd orau ganddo, ond mae'n bwysig ei fod yn gallu gwneud penderfyniad hyddysg.
Y Swyddog Cofrestru Etholiadol fydd yn penderfynu ar ffurf a fformat y cadarnhad.
- 1. Rheoliad 22(1) a Rheoliad 29(2BA), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 (Cymru a Lloegr) (fel y'u diwygiwyd) ↩ Back to content at footnote 1
- 2. Rheoliad 29 (2BB), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 (Cymru a Lloegr) (fel y'u diwygiwyd) ↩ Back to content at footnote 2
- 3. Rheoliad 22(2)(c), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 (Cymru a Lloegr) (fel y'u diwygiwyd) ↩ Back to content at footnote 3
- 4. Rheoliad 22D, Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 (Cymru a Lloegr) (fel y'u diwygiwyd) ↩ Back to content at footnote 4
Cyswllt blynyddol ag etholwyr tramor
Gallwch ddewis cynnal gwiriad blynyddol yn ystod blwyddyn gyntaf neu ail flwyddyn y cyfnod cofrestru etholwyr tramor i sicrhau bod eu manylion cyswllt yn dal i fod yn gywir.
Gall rhoi cyfle tebyg iddynt i ddiweddaru eu manylion cyswllt helpu i leihau’r risg na fyddwch o bosib yn gallu cysylltu â’r etholwyr os gelwir etholiad.
Os bydd etholwr tramor, fel rhan o'r broses wirio hon, yn dweud wrthych fod eu cyfeiriad gohebu wedi newid, gallwch ddiweddaru'r rhestr etholwyr tramor i adlewyrchu'r newid. Nid yw’n ofynnol i chi gyhoeddi hysbysiad newid os ydych yn diweddaru’r rhestr etholwyr tramor yn seiliedig ar newid i gyfeiriad gohebu etholwr.
Os bydd etholwr tramor, fel rhan o'r broses wirio hon, yn dweud wrthych fod eu henw wedi newid, dylech eu cynghori i lenwi ffurflen gais newid enw a darparu tystiolaeth ddogfennol os oes angen. Ein canllawiau ar Brosesu newid i enw etholwr | Mae gan y Comisiwn Etholiadol ragor o wybodaeth.
Os oes gan yr etholwr drefniant pleidlais absennol, dylech eu gwneud yn ymwybodol y bydd angen iddynt hefyd ddiweddaru'r manylion ar eu cofnod pleidlais absennol a'u cynghori ar sut y gallant wneud hyn.
Sut y dylai etholwyr tramor gael eu rhestru ar y gofrestr?
Dylai etholwyr tramor gael eu rhestru fel etholwyr eraill ar ddiwedd pob rhan berthnasol o'r gofrestr a rhaid dangos y cofnodion heb gyfeiriad. Dylid eu dosbarthu yn nhrefn yr wyddor ynghyd ag unrhyw bleidleiswyr yn y lluoedd arfog a phobl a gofrestrwyd drwy ddatganiad o gysylltiad lleol. Rhaid rhoi'r llythyren F cyn enw pob etholwr tramor.
Rhaid i chi baratoi a chadw rhestr ar wahân o enwau etholwyr tramor. Rhaid i'r enwau gael eu rhestru yn nhrefn yr wyddor.1
Rhaid i'r rhestr gynnwys cyfeiriad cymhwyso'r etholwr a'i gyfeiriad gohebu presennol.2
Yn achos etholwyr tramor dienw, dim ond eu rhif etholwr a ddylai ymddangos ar y rhestr ynghyd â'r dyddiad y daw eu hawl i gael cofrestriad dienw i ben.3 Rhaid i rifau etholwyr etholwyr tramor dienw gael eu hargraffu ar ôl y rhestr o enwau etholwyr tramor cyffredin sy'n ymddangos yn nhrefn yr wyddor.
Rhaid sicrhau bod y rhestr etholwyr tramor ar gael i'w harolygu (o dan oruchwyliaeth) ar yr un pryd ag y caiff fersiwn ddiwygiedig o'r gofrestr ei chyhoeddi.4
- 1. Rheoliad 45(2), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 (Cymru a Lloegr) (fel y'u diwygiwyd) ↩ Back to content at footnote 1
- 2. Rheoliad 45(1) Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 (Cymru a Lloegr) (fel y'u diwygiwyd) ↩ Back to content at footnote 2
- 3. Rheoliad 45(1A)(b) Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 (Cymru a Lloegr) (fel y'u diwygiwyd) ↩ Back to content at footnote 3
- 4. Rheoliad 45(3) Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 (Cymru a Lloegr) (fel y'u diwygiwyd) ↩ Back to content at footnote 4
Pleidleiswyr sy'n aelodau o luoedd EM
Pleidleiswyr sy'n aelodau o luoedd EM
Gall aelod o luoedd EM a'i gymar neu bartner sifil gofrestru fel pleidleisiwr yn y lluoedd arfog er y gallant ddewis wneud cais i gofrestru fel etholwr cyffredin yn lle hynny o dan rai amgylchiadau.1
Mae aelod o luoedd EM yn unigolyn sy'n cael cyflog llawn wrth wasanaethu fel aelod o lynges, byddin neu awyrlu'r Goron a fagwyd yn y DU.
Mae unigolyn sydd o dan 18 oed ac sy'n byw gyda rhiant neu warcheidwad sy'n bleidleisiwr yn y lluoedd arfog hefyd yn gymwys i gofrestru fel pleidleisiwr yn y lluoedd arfog mewn etholiadau llywodraeth leol ac etholiadau'r Senedd.2
Mae'n rhaid ei fod yn byw yng Nghymru neu y byddai'n byw yng Nghymru pe na fyddai ei riant neu warcheidwad wedi'i leoli dramor.
Nid yw'r canlynol yn gymwys i fod yn bleidleiswyr sy'n aelod o luoedd EM:3
- unigolion sydd ond yn aelodau o luoedd wrth gefn neu luoedd cynorthwyol (ar wahân i'r rhai sy'n gwasanaethu yn ystod argyfwng)
- aelodau o'r fyddin arferol y mae'n ofynnol iddynt wasanaethu yng Ngogledd Iwerddon yn unig, yn ôl telerau eu gwasanaeth
Pan na fydd unigolyn yn gymwys i fod yn bleidleisiwr yn y lluoedd arfog am un o'r rhesymau a restrir uchod, ac nad yw yn y cyfeiriad yn y DU lle y bu'n byw, gellir tybio o hyd ei fod yn byw yno. Felly, gellir ei gofrestru fel etholwr cyffredin os bydd y tu allan i'r DU ar ddyletswydd.4
Swyddogion cofrestru unedau gwasanaeth
Mae pob uned wedi dynodi un aelod o staff i weithredu fel Swyddog Cofrestru Uned a gofynnwyd i gadlywydd pob canolfan filwrol roi cymorth i'r swyddog hwnnw a phersonél eraill yn ei uned i annog unigolion i gymryd rhan yn y broses etholiadol. Gallai uned gynnwys canolfan filwrol, llong, depo, barics ac ati.
Mae dyletswyddau'r Swyddog Cofrestru Uned yn cynnwys rhoi gwybodaeth i aelodau o'r lluoedd arfog a'u teulu a gweithredu fel cyswllt rhwng yr uned a Swyddogion Cofrestru Etholiadol lleol.
Os oes gennych unrhyw sefydliadau milwrol yn eich ardal, dylech gysylltu â'r Swyddogion Cofrestru Uned. Os bydd unrhyw broblemau yn codi o ran cofrestru aelodau o'r lluoedd arfog, dylech godi'r materion hyn gyda Swyddog Cofrestru Uned yr uned i ddechrau. Dylai bellach fod yn bosibl i chi gysylltu â Swyddog Cofrestru Uned mewn unrhyw leoliad, gan gynnwys dramor. Er mwyn cael gwybod pwy yw Swyddog Cofrestru Uned unrhyw uned benodol, mae'r Weinyddiaeth Amddiffyn yn argymell y dylid cysylltu â'r uned yn uniongyrchol, drwy ymholiadau cyfeiriadur yn gyntaf, a gofyn am wybodaeth am y Swyddog Cofrestru Uned gan y canlynol wedyn:
- Y Llynges Frenhinol – swyddfa'r Prif Is-gapten
- Y Fyddin – swyddfa'r Dirprwy
- Yr Awyrlu Brenhinol – Prif Swyddog Gwasanaethau Aelodau'r Awyrlu Brenhinol (OC PSF)
Cofrestru pleidleiswyr sy'n aelodau o luoedd EM sy'n ddinasyddion tramor cymwys
Mae'n rhaid i ddatganiad gwasanaeth nodi'r cyfeiriad y mae'r ymgeisydd yn byw ynddo yn y DU, neu os yw'n byw dramor gan ei fod yn aelod o'r lluoedd, ble y byddai wedi bod yn byw yn y DU. Os na all nodi cyfeiriad o'r fath, mae'n rhaid iddo nodi cyfeiriad y bu'n byw ynddo yn y DU.5
Gall dinasyddion tramor cymwys, a gafodd eu recriwtio i'r lluoedd yn eu gwlad enedigol neu y tu allan i'r DU heb fyw yn y DU yn flaenorol, ond sy'n cael eu hyfforddi yn y DU ac yn cael eu hanfon dramor yn syth wedi hynny gofrestru:
- yng nghyfeiriad y barics lle y'u listiwyd a/neu y'u hyfforddwyd
- yn y barics yr oeddent yn byw ynddo neu y byddent yn byw ynddo os nad oeddent dramor
- yn eu pencadlys catrodol lle y gallent fod yn byw
- yn y cyfeiriad yn y DU lle y byddent yn byw os na fyddent yn y lluoedd arfog mwyach neu os na fyddai'n ofynnol iddynt fyw mewn barics, megis cyfeiriad perthynas
- 1. Adran 14(1)(a) a (d) DCyB 1983 ↩ Back to content at footnote 1
- 2. Adran 14(1A), DCyB 1983 ↩ Back to content at footnote 2
- 3. Adran 59(1)(b) DCyB 1983 ↩ Back to content at footnote 3
- 4. Adran 59(2) DCyB 1983 ↩ Back to content at footnote 4
- 5. Adran 16(1)(d) DCyB 1983 ↩ Back to content at footnote 5
Sut i wneud cais newydd i gofrestru fel pleidleisiwr sy'n gwasanaethu yn Lluoedd EF
Gall unigolion wneud cais newydd i gofrestru fel pleidleisiwr sy'n gwasanaethu yn Lluoedd EF:
- ar-lein trwy wefan y llywodraeth ganolog - www.gov.uk/cofrestru-i-bleidleisio
- drwy ddarparu'r wybodaeth angenrheidiol yn ysgrifenedig (e.e. ar ffurflen gais bapur)
- dros y ffôn (os ydych yn cynnig y gwasanaeth)
Ceisiadau ar-lein
Cynhelir y porth ar gyfer gwneud cais ar-lein ar GOV.UK (Yn agor mewn ffenestr newydd). Os oes gennych gyfeiriad e-bost ar gyfer darpar etholwr gallech, yn y lle cyntaf, ei ddefnyddio i’w annog i gyflwyno cais ar-lein neu i gyhoeddi cais drwy ddulliau electronig.
Gall pleidleiswyr presennol sy'n gwasanaethu yn Lluoedd EF dim ond adnewyddu eu cofrestriad drwy ddefnyddio ffurflen adnewyddu bapur y gellir ei hanfon drwy'r post neu drwy e-bost. Mae ein canllawiau ar y broses adnewyddu yn cynnwys rhagor o wybodaeth am hyn.
Ceisiadau papur
Rydym yn cynhyrchu ffurflenni cais pleidleiswyr sy'n gwasanaethu yn Lluoedd EF argraffadwy y gallwch eu defnyddio. Cânt eu cyhoeddi ar ein gwefan a GOV.UK (Yn agor mewn ffenestr newydd). Rydym hefyd yn darparu fersiynau o'r ffurflenni mewn amrywiaeth o fformatau hygyrch megis print bras a hawdd ei ddarllen.
Ceisiadau dros y ffôn
Er budd a hwylustod etholwyr, dylech gynnig y gwasanaethau hyn lle bynnag y bo modd. Bydd hyn hefyd yn eich helpu i gyflawni eich dyletswyddau o dan y Ddeddf Cydraddoldeb 2010, gan y bydd pobl a allai gael anawsterau wrth lenwi’r ffurflen bapur neu’r ffurflen ar-lein yn cael y cyfle i wneud cais heb fod angen darparu’r wybodaeth yn ysgrifenedig.
Os na allwch ddarparu cofrestriad ffôn i bawb, gallwch ganiatáu'r rhain yn ôl eich disgresiwn mewn rhai amgylchiadau, a dylech wneud hynny i gynorthwyo ymgeiswyr ag anableddau er mwyn bodloni rhwymedigaethau cydraddoldeb.
Beth y mae'n rhaid ei gynnwys mewn cais gan aelod o luoedd EM?
Beth y mae'n rhaid ei gynnwys mewn cais gan aelod o luoedd EM?
Mae'n rhaid i gais i gofrestru fel pleidleisiwr sy'n aelod o luoedd EM gynnwys yr holl bethau canlynol:1
- enw llawn yr ymgeisydd
- ei gyfeiriad gohebu neu rif Swyddfa'r Post Lluoedd Prydain (BFPO)
- unrhyw gyfeiriad y rhoddodd yr ymgeisydd y gorau i fyw ynddo yn ystod y 12 mis cyn dyddiad y cais a, lle nad yw'r cyfeiriad hwnnw yn y DU, gwybodaeth yn nodi a oedd wedi'i gofrestru fel etholwr dramor yn ystod y cyfnod hwn
- gwybodaeth yn nodi a yw'n byw mewn unrhyw gyfeiriad arall, gan gynnwys unrhyw gyfeiriad lle y mae wedi'i gofrestru ar hyn o bryd ac y mae'n honni bod ganddo'r hawl i fod wedi'i gofrestru yno o hyd
- dyddiad geni'r ymgeisydd neu, os na all roi'r wybodaeth hon, y rheswm pam na all wneud hynny a datganiad yn nodi a yw o dan 16 oed, yn 16 neu 17 oed neu'n 18 oed neu drosodd, neu'n 76 oed neu drosodd2
- rhif Yswiriant Gwladol yr ymgeisydd neu, os na all roi'r wybodaeth hon, y rheswm pam na all wneud hynny. Nid yw hyn yn gymwys pan fydd yr ymgeisydd o dan 16 oed.
- cenedligrwydd neu genedligrwyddau'r ymgeisydd neu, os na all roi'r wybodaeth hon, y rheswm pam na all wneud hynny
- gwybodaeth yn nodi a ddylid hepgor ei enw oddi ar y gofrestr olygedig. Caiff unigolyn o dan 16 oed ei eithrio'n awtomatig o'r gofrestr olygedig. Ni ddylid cynnwys manylion unrhyw unigolyn o dan 16 oed ar unrhyw fersiwn o'r gofrestr gyhoeddedig, gan gynnwys y gofrestr olygedig
- datganiad bod cynnwys y cais yn wir
- dyddiad y cais
- y datganiad priodol
Mae'n rhaid i'r ffurflen gais hefyd ddarparu gofod er mwyn nodi ei enw blaenorol diweddaraf3
(os yw'n berthnasol) ac esboniad nad yw darparu'r wybodaeth hon yn orfodol ond y gall helpu wrth ddilysu ei hunaniaeth ac os na chaiff ei darparu, ei bod yn bosibl y bydd angen gwybodaeth bersonol ychwanegol.
Mae'n rhaid i ddatganiad gwasanaeth lluoedd EM nodi'r canlynol:4
- dyddiad y datganiad
- enw llawn a chyfeiriad yr ymgeisydd
- ar y dyddiad hwnnw bod yr ymgeisydd yn byw yn y DU, neu oni bai am yr amgylchiadau sy'n caniatáu i'r unigolyn hwnnw wneud y datganiad y byddai wedi bod yn byw yn y DU. Mewn perthynas â chais gan unigolyn o dan 18 oed sy'n byw gyda rhiant neu warcheidwad sy'n aelod o luoedd EM, mae'n rhaid i'r cyfeiriad y mae'r unigolyn yn byw ynddo, neu y byddai wedi bod yn byw ynddo, fod yn gyfeiriad yng Nghymru
- y cyfeiriad y mae'r ymgeisydd yn byw ynddo yn y DU neu y byddai wedi bod yn byw ynddo yn y DU neu, os na all roi cyfeiriad o'r fath, gyfeiriad y mae wedi byw ynddo yn y DU. Mewn perthynas â chais gan unigolyn o dan 18 oed sy'n byw gyda rhiant neu warcheidwad sy'n aelod o luoedd EM, mae'n rhaid i'r cyfeiriad y mae'r unigolyn yn byw ynddo, neu y byddai wedi bod yn byw ynddo, neu y mae wedi byw ynddo, fod yn gyfeiriad yng Nghymru
- ar ddyddiad y datganiad bod yr ymgeisydd yn ddinesydd tramor cymwys, yn ddinesydd Gweriniaeth Iwerddon neu'n ddinesydd un o aelod-wladwriaethau'r Undeb Ewropeaidd
- a oedd yr ymgeisydd wedi cael ei ben-blwydd yn 18 oed erbyn dyddiad y datganiad ac, os nad oedd, ei ddyddiad geni
- ar sail beth yr honnir cymhwyster gwasanaeth
- gwybodaeth am y gwasanaeth y mae'r ymgeisydd neu'r unigolyn sy'n rhoi'r hawl iddo wneud y cais yn gwasanaethu ynddo (boed yn rhan o'r llynges, y fyddin neu'r awyrlu), ei reng a'i rif gwasanaeth
- 1. Rheoliad 26(1) a (4) Rheoliadau 2001, RhCyB (Cymru a Lloegr) 2001 ↩ Back to content at footnote 1
- 2. Rheoliad 26(1)(e) a (26)(1A) RhCyB (Cymru a Lloegr) 2001 ↩ Back to content at footnote 2
- 3. Rheoliad 26(3) Rheoliadau 2001, RhCyB (Cymru a Lloegr) 2001 ↩ Back to content at footnote 3
- 4. Adran 16(1) DCyB 1983 a Rheoliadau 15 a 15A RhCyB (Cymru a Lloegr) 2001 ↩ Back to content at footnote 4
Sut y dylid prosesu cais gan aelod o luoedd EM?
Sut y dylid prosesu cais gan aelod o luoedd EM?
Cydnabod ceisiadau
Nid oes unrhyw ofyniad cyfreithiol i gydnabod cais, er bod croeso i chi anfon cydnabyddiaeth os byddwch am wneud hynny. Ym mhob achos, mae'n ofynnol i chi anfon cadarnhad os bydd y cais yn llwyddiannus, fel y nodir isod.
Dilysu ceisiadau
Dylid prosesu pob cais a datganiad a dilysu hunaniaeth yr ymgeisydd cyn gynted â phosibl ar ôl eu derbyn.
Os byddwch yn derbyn cais lle nad yw'r cyfeiriad cymhwyso yn rhan o'ch ardal, dylech ei anfon at y Swyddog Cofrestru Etholiadol perthnasol ar unwaith.
Mae'n rhaid i aelodau o'r lluoedd arfog na ellir cyfateb eu dynodwyr personol â data DWP ddarparu ardystiad o'u hunaniaeth
Mae'n rhaid i chi ysgrifennu at yr ymgeisydd yn ei hysbysu na fu'n bosibl dilysu ei hunaniaeth ac yn gofyn iddo ddarparu ardystiad.
Efallai yr hoffech greu ffurflen sy'n cynnwys y datganiadau a'r gofynion cyfreithiol angenrheidiol ar gyfer yr ardystiad. Fel arall, efallai yr hoffech nodi'r manylion hyn mewn llythyr at yr ymgeisydd. Ym mhob achos, mae'n rhaid i chi gyfleu'r gofynion deddfwriaethol ar gyfer ardystiad.1
Mae'n rhaid i'r ardystiad:
- fod yn ysgrifenedig;
- cadarnhau mai'r ymgeisydd yw'r unigolyn a nodir ar y cais pleidleisiwr yn y lluoedd arfog;
- cael ei lofnodi gan swyddog yn y lluoedd arfog nad yw'n gymar, rhiant, nain neu daid, brawd, chwaer, plentyn neu ŵyr neu wyres i'r ymgeisydd;
- nodi enw llawn, cyfeiriad a rheng yr unigolyn sy'n llofnodi'r ardystiad ac ym mha wasanaeth (boed yn rhan o'r llynges, y fyddin neu'r awyrlu) y mae'r ardystiwr yn gwasanaethu;
- nodi'r ddyddiad y caiff ei wneud.
Nid oes yn rhaid i'r bobl sy'n ardystio ceisiadau sy'n ymwneud â'r lluoedd arfog fod wedi'u cofrestru i bleidleisio ac nid oes unrhyw gyfyngiad o ran nifer y ceisiadau y gallant eu hardystio.
Efallai yr hoffech ystyried pennu terfyn amser i'r ymgeisydd ymateb; bydd hyn yn ddefnyddiol wrth benderfynu a ddylid gwrthod cais am na chafwyd ymateb. Y Swyddog Cofrestru Etholiadol fydd yn dewis faint o amser a roddir i ymgeiswyr ymateb; fodd bynnag, dylai roi amser rhesymol i'r ymgeisydd ddod o hyd i'w ardystiad a'i ddychwelyd, gan gofio y bydd etholwyr sy'n aelodau o'r lluoedd arfog o bosibl wedi'u lleoli dramor.
Mae'n rhaid i gymheiriaid neu bartneriaid sifil aelodau o'r lluoedd arfog na ellir cyfateb eu dynodwyr personol â data DWP ddarparu tystiolaeth ddogfennol i ategu eu cais
Mae'n rhaid i chi ysgrifennu at yr ymgeisydd yn ei hysbysu na fu'n bosibl dilysu ei hunaniaeth ac yn gofyn iddo ddarparu tystiolaeth ddogfennol. Mae'n rhaid iddo ddarparu copi o dudalen wybodaeth / ffotograff ei basbort neu ddwy ochr ei gerdyn adnabod AEE, wedi'i ardystio gan swyddog yn y lluoedd arfog nad yw'n gymar nac yn bartner sifil i'r ymgeisydd.
Efallai yr hoffech ystyried pennu terfyn amser i'r ymgeisydd ymateb; bydd hyn yn ddefnyddiol wrth benderfynu a ddylid gwrthod cais am na chafwyd ymateb. Y Swyddog Cofrestru Etholiadol fydd yn dewis faint o amser a roddir i ymgeiswyr ymateb; fodd bynnag, dylai roi amser rhesymol i'r ymgeisydd ddod o hyd i'w ardystiad a'i ddychwelyd, gan gofio y bydd etholwyr sy'n aelodau o'r lluoedd arfog o bosibl wedi'u lleoli dramor.
Mae'n rhaid i blant aelodau o'r lluoedd arfog na ellir cyfateb eu dynodwyr personol â data DWP ddarparu tystiolaeth ddogfennol i ategu eu cais
Lle y gwneir cais fel pleidleisiwr yn y lluoedd arfog gan unigolyn o dan 18 oed at ddiben cofrestru ar y gofrestr llywodraeth leol, ac na ellir dilysu hunaniaeth yr unigolyn hwnnw drwy ddefnyddio cofnodion addysg neu ddata lleol eraill, dylech ofyn iddo ddarparu copi o dudalen wybodaeth / ffotograff ei basbort neu ddwy ochr ei gerdyn adnabod AEE, wedi'i ardystio gan swyddog Lluoedd EM nad yw'n rhiant, yn warcheidwad, yn gymar nac yn bartner sifil i'r ymgeisydd.
Cadarnhau ceisiadau a datganiadau
Os ydych wedi penderfynu bod hawl gan ymgeisydd i gael ei gofrestru, mae'n rhaid i chi gadarnhau iddo'n ysgrifenedig fod ei gais i gofrestru wedi bod yn llwyddiannus.2
Dylech hefyd gynnwys, ynghyd â'r llythyr cadarnhau, wybodaeth am unrhyw drefniadau pleidleisio absennol sydd ar waith. Os nad oes unrhyw drefniadau ar waith, dylech nodi'r opsiynau pleidleisio absennol yn glir.
Os ydych wedi gwrthod cais i gofrestru, mae'n rhaid i chi hysbysu'r ymgeisydd a nodi'r rhesymau dros wrthod.3
Lle mae etholwr presennol sy'n aelod o Luoedd EM wedi llwyddo i adnewyddu ei ddatganiad, nid oes angen anfon hysbysiad cadarnhau ato. Fodd bynnag, efallai y byddwch yn penderfynu o hyd y dylid cadarnhau y bu ei gais i adnewyddu yn llwyddiannus, a gallech anfon y wybodaeth honno drwy e-bost. Gallai'r ohebiaeth hon hefyd gynnwys gwybodaeth yn nodi pryd y bydd ei ddatganiad yn dod i ben, sut a phryd y caiff ei atgoffa nesaf i'w adnewyddu, pa drefniadau pleidleisio absennol sydd ar waith ar ei gyfer ac, os nad oes unrhyw drefniadau o'r fath ar waith, gwybodaeth am opsiynau pleidleisio absennol.
Dylech sicrhau bod yr etholwr yn ymwybodol o'r terfynau amser cyffredinol ar gyfer dosbarthu pleidleisiau post cyn etholiad a gallech gynghori'r etholwr i benodi dirprwy fel dewis amgen os nad yw'n realistig dosbarthu, cwblhau a dychwelyd ei becyn pleidleisio drwy'r post cyn i'r gorsafoedd pleidleisio gau. Wrth gwrs, dewis yr etholwr yw pa ddull o bleidleisio sydd orau ganddo, ond mae'n bwysig sicrhau y gall wneud penderfyniad gwybodus. Ceir rhagor o wybodaeth yn ein canllawiau ar bleidleisio absennol.
- 1. Rheoliad 26B, RhCyB 2001 ↩ Back to content at footnote 1
- 2. Rheoliad 17(1) RhCyB 2001 ↩ Back to content at footnote 2
- 3. Rheoliad 17(2) RhCyB 2001 ↩ Back to content at footnote 3
Sut y dylid rhestru pleidleiswyr sy'n aelod o luoedd EM ar y gofrestr?
Sut y dylid rhestru pleidleiswyr sy'n aelod o luoedd EM ar y gofrestr?
Mae'n rhaid dangos rhai pleidleiswyr yn y lluoedd arfog sydd naill ai'n byw yn eu cyfeiriad cymhwyso, neu y byddent yn byw yno heblaw am y ffaith eu bod wedi'u lleoli rhywle arall am eu bod yn aelod o'r lluoedd, fel rhan o brif gorff y gofrestr, yn yr un ffordd ag etholwyr cyffredin.
Dim ond pan nad oes ganddynt gysylltiad â'u cyfeiriad cymhwyso mwyach heblaw am y ffaith iddynt fyw yno unwaith y dylid rhestru pleidleiswyr sy'n aelodau o luoedd EM fel etholwyr eraill.1
Dylid rhestru eu henwau yn nhrefn yr wyddor ar ddiwedd y dosbarth etholiadol perthnasol o dan y pennawd 'etholwyr eraill'. Bydd y cofnod yn dangos eu henw a rhif etholwr ond nid eu cyfeiriad.2
Fel y nodir yn cymhwysedd i gofrestru, caiff y gofrestr seneddol a'r gofrestr llywodraeth leol eu cyfuno. Bydd angen i'r gofrestr gyfun nodi'n glir ar ba ddyddiad y bydd y rheini a gynhwysir arni sydd o dan 18 oed yn dod yn 18 oed er mwyn dangos yn glir pryd y byddant yn gymwys i bleidleisio mewn gwahanol etholiadau.
Ni ddylid cynnwys unrhyw wybodaeth am unigolion o dan 16 oed ar unrhyw fersiwn o'r gofrestr a gaiff ei chyhoeddi neu ei rhyddhau fel arall, ac eithrio o dan amgylchiadau cyfyngedig iawn. I gael rhagor o wybodaeth, gweler ein canllawiau ar fynediad a chyflenwad.
Mae'n rhaid i'r cofnod ar y cofrestrau cyfun ar gyfer unrhyw unigolyn sydd wedi'i gofrestru fel etholwr llywodraeth leol yn unig gan ei fod yn ddinesydd tramor cymwys gynnwys gwybodaeth yn nodi'r ffaith honno.3
- 1. Rheoliad 40(2) RhCyB 2001 ↩ Back to content at footnote 1
- 2. Rheoliad 41(3) RhCyB 2001 ↩ Back to content at footnote 2
- 3. Adran 9(5A)(b) DCyB 1983 ↩ Back to content at footnote 3
Am ba hyd y mae datganiadau gwasanaeth yn ddilys?
Am ba hyd y mae datganiadau gwasanaeth yn ddilys?
Mae datganiad gwasanaeth ar gyfer aelodau o luoedd EM neu eu cymar neu bartner sifil yn ddilys am bum mlynedd.1 Gellir dileu cofrestriadau yn gynharach o dan yr amgylchiadau canlynol:2
- penderfyniad i ganslo'r cofrestriad gan yr etholwr
- rydych yn penderfynu nad oes gan yr unigolyn yr hawl i gael ei gofrestru
- rydych yn penderfynu bod yr unigolyn wedi'i gofrestru, neu fod ei gofnod wedi'i newid, o ganlyniad i gais a wnaed gan unigolyn arall (h.y. nid yr unigolyn y darperir ei fanylion ar y cais ac sydd wedi datgan bod y wybodaeth a ddarparwyd yn wir)
- os gwneir cofnod arall mewn perthynas â'r etholwr ar unrhyw gofrestr etholwyr
I gael canllawiau ar dynnu etholwr oddi ar y gofrestr, gweler ein canllawiau ar ddileu.
Mae'n rhaid gwrthod datganiad gwasanaeth a geir mwy na thri mis ar ôl y dyddiad a nodir arno.3
Dylid hysbysu'r ymgeisydd a'i wahodd i gyflwyno datganiad newydd.
Gall pleidleisiwr yn y lluoedd arfog ganslo ei ddatganiad unrhyw bryd.4
Bydd canslo datganiad gwasanaeth yn canslo unrhyw drefniant pleidleisio absennol a wnaed mewn perthynas â'r datganiad hwnnw hyd yn oed os bydd yr etholwr yn cofrestru fel etholwr cyffredin yn yr un cyfeiriad cymhwyso.
Pleidleiswyr yn y lluoedd arfog sydd o dan 18 oed
Mae'n rhaid i unigolyn o dan 18 oed sydd wedi'i gofrestru fel pleidleisiwr yn y lluoedd arfog am ei fod yn byw gyda rhiant neu warcheidwad sy'n aelod o luoedd EM adnewyddu ei gofrestriad bob blwyddyn.5
Bydd ei gofrestriad fel pleidleisiwr yn y lluoedd arfog yn dod i ben pan fydd yn 18 oed. Gweler ein canllawiau ar adnewyddu datganiadau gwasanaeth sy'n ymdrin â'r broses adnewyddu ar gyfer unigolion o dan 18 oed.
- 1. Erthygl 2 Gorchymyn Cyfnod Cofrestru Pleidleiswyr Gwasanaeth 2010 ↩ Back to content at footnote 1
- 2. Adran 15(2) DCyB 1983 ↩ Back to content at footnote 2
- 3. Adran 15(8) DCyB 1983 ↩ Back to content at footnote 3
- 4. Adran 15(7) DCyB 1983 ↩ Back to content at footnote 4
- 5. Adran 15(2)(a) DCyB 1983 ↩ Back to content at footnote 5
Adnewyddu datganiadau gwasanaeth
Adnewyddu datganiadau gwasanaeth
Mae gan unigolyn sydd wedi'i gofrestru fel pleidleisiwr sy'n aelod o luoedd EM yr hawl i barhau i gael ei gofrestru ar yr amod bod yr etholwr yn parhau i fodloni'r amodau eraill ar gyfer cofrestru tan ddiwedd y cyfnod pum mlynedd sy'n dechrau ar y dyddiad pan ddaw'r cofnod i rym gyntaf. Dylech gysylltu â'r pleidleisiwr sy'n aelod o luoedd EM yn ystod y cyfnod pum mlynedd hwn er mwyn sicrhau bod ei gofrestriad a'i drefniadau pleidleisio yn parhau'n gyfredol.
Bydd angen i chi gadw cofnod yn dangos pryd mae angen anfon ffurflenni atgoffa.
Mae'n rhaid i chi atgoffa pob pleidleisiwr yn y lluoedd arfog bod angen iddo wneud datganiad newydd os yw'n dymuno parhau wedi'i gofrestru.1
Rhaid i'r ffurflen atgoffa gael ei hanfon rhwng 57 a 58 mis ar ôl y dyddiad pan ddaw'r cofnod gwasanaeth i rym gyntaf2
a dylai gynnwys datganiad newydd i'r pleidleisiwr yn y lluoedd arfog ei gwblhau. Os na fyddwch wedi cael datganiad newydd, mae'n ofynnol i chi anfon ail ffurflen atgoffa rhwng 21 diwrnod a 28 diwrnod ar ôl anfon y ffurflen atgoffa gyntaf.3
Ni ddylid anfon ffurflenni atgoffa os byddwch wedi cael gwybod nad oes gan yr unigolyn yr hawl i wneud y datganiad perthnasol mwyach neu nad yw'n dymuno cael ei gofrestru fel pleidleisiwr yn y lluoedd arfog mwyach.4
Lle na chaiff datganiad ei adnewyddu o fewn y cyfnod pum mlynedd ac y caiff yr unigolyn ei dynnu oddi ar y gofrestr, bydd hefyd yn colli unrhyw drefniant pleidleisio absennol a oedd ar waith.
Gellir cael rhagor o wybodaeth am hysbysu etholwyr y byddant yn colli eu hawl i drefniadau pleidleisio absennol yn ein canllawiau ar bleidleisio absennol.
Pleidleiswyr gwasanaeth sydd o dan 18 oed
Mae'n rhaid i unigolyn o dan 18 oed sydd wedi'i gofrestru fel pleidleisiwr yn y lluoedd arfog am ei fod yn byw gyda rhiant neu warcheidwad sy'n aelod o luoedd EM adnewyddu ei gofrestriad bob blwyddyn.5
Dylech anfon ffurflen atgoffa yn hysbysu'r unigolyn bod angen iddo wneud datganiad newydd os yw'n dymuno parhau wedi'i gofrestru fel pleidleisiwr yn y lluoedd arfog, a dylech gynnwys datganiad iddo ei gwblhau. Dylid anfon y ffurflen atgoffa rhwng 9 a 10 mis ar ôl y dyddiad pan ddaw'r cofnod i rym gyntaf. Dylech anfon ail ffurflen atgoffa i'w hysbysu bod ei ddatganiad ar fin dod i ben, os na fydd wedi ymateb i'r ffurflen atgoffa gyntaf. Dylid anfon yr ail ffurflen atgoffa hon rhwng 21 diwrnod a 28 diwrnod ar ôl anfon y ffurflen atgoffa gyntaf. Bydd angen i chi gadw cofnod yn dangos pryd mae angen anfon ffurflenni atgoffa.
At hynny, bydd ei gofrestriad fel pleidleisiwr yn y lluoedd arfog yn dod i ben pan fydd yn 18 oed. Mae'n rhaid i chi anfon ffurflen atgoffa at yr etholwr yn nodi y bydd ei gofrestriad yn dod i ben pan fydd yn 18 oed, ac mae'n rhaid anfon y ffurflen atgoffa hon o fewn y cyfnod o dri mis sy'n dod i ben pan fydd yr unigolyn yn cyrraedd 18 oed. Bydd angen iddo wneud cais newydd i gofrestru, gan adlewyrchu ei amgylchiadau ar y pryd.
- 1. Rheoliad 25(2) RhCyB 2001 ↩ Back to content at footnote 1
- 2. Rheoliad 25(3)(a), RhCyB 2001 ↩ Back to content at footnote 2
- 3. Rheoliad 25(3A) RhCyB 2001 ↩ Back to content at footnote 3
- 4. Rheoliad 25(4), RhCyB 2001 ↩ Back to content at footnote 4
- 5. Adran 15(2)(a) DCyB 1983 ↩ Back to content at footnote 5
Pleidleiswyr gwasanaeth sy'n weision y Goron ac aelodau o staff y British Council
Pleidleiswyr gwasanaeth sy'n weision y Goron ac aelodau o staff y British Council
Gall gweision y Goron ac aelodau o staff y British Council dramor a'u cymar neu bartner sifil sydd yno'n gwmni iddynt gael eu cofrestru unrhyw bryd fel pleidleiswyr gwasanaeth1 – er y gallant ddewis wneud cais i gofrestru fel etholwr cyffredin yn lle hynny o dan rai amgylchiadau.
Gwas y Goron yw rhywun y’u cyflogir yng ngwasanaeth y Goron mewn swydd y tu allan i’r DU. Mae disgwyl iddynt roi eu holl amser gwaith i ddyletswyddau’r swydd, a thelir eu cyflog yn llwyr allan o arian a ddarperir gan Senedd y DU.2
Nid yw cymheiriaid a phartneriaid sifil sydd wedi aros yn y DU yn gymwys ar gyfer y math hwn o gofrestriad.3
Mae unigolyn o dan 18 oed ac sy'n byw gyda rhiant neu warcheidwad sy'n un o weision y Goron neu'n aelod o staff y British Council sy'n gwasanaethu dramor hefyd yn gymwys i gofrestru fel pleidleisiwr gwasanaeth, ar yr amod y byddai'n byw yng Nghymru pe na fyddai ei riant neu warcheidwad wedi'i leoli dramor.3
- 1. Adran 14(1)(e) Deddf Cynrychiolaeth y Bobl 1983 ↩ Back to content at footnote 1
- 2. Rheoliad 14 Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl (Cymru a Lloegr) 2001 ↩ Back to content at footnote 2
- 3. Adran 14(1)(b)(c) ac (e) Deddf Cynrychiolaeth y Bobl 1983↩ Back to content at footnote 3 a b
Sut i wneud cais i gofrestru fel pleidleisiwr sy’n Was y Goron neu’n gyflogai’r British Council
Gall unigolion wneud cais newydd i gofrestru fel Gwas y Goron neu gyflogai’r British Council:
- ar-lein trwy wefan y llywodraeth ganolog - www.gov.uk/cofrestru-i-bleidleisio (Yn agor mewn ffenestr newydd)
- drwy ddarparu'r wybodaeth angenrheidiol yn ysgrifenedig (e.e. ar ffurflen gais bapur)
- dros y ffôn (os ydych yn cynnig y gwasanaeth)
Ceisiadau ar-lein
Cynhelir y porth ar gyfer gwneud cais ar-lein ar GOV.UK (Yn agor mewn ffenestr newydd). Os oes gennych gyfeiriad e-bost ar gyfer darpar etholwr gallech, yn y lle cyntaf, ei ddefnyddio i’w annog i gyflwyno cais ar-lein neu i gyhoeddi cais drwy ddulliau electronig.
Gall pleidleiswyr presennol sy'n Weision y Goron neu’n gyflogeion y British Council dim ond adnewyddu eu cofrestriad drwy ddefnyddio ffurflen adnewyddu bapur y gellir ei hanfon drwy'r post neu drwy e-bost. Mae ein canllawiau ar y broses adnewyddu yn cynnwys rhagor o wybodaeth am hyn.
Ceisiadau papur
Rydym yn cynhyrchu ffurflenni cais pleidleiswyr sy'n Weision y Goron neu’n gyflogeion y British Council argraffadwy y gallwch eu defnyddio. Cânt eu cyhoeddi ar ein gwefan a GOV.UK (Yn agor mewn ffenestr newydd). Rydym hefyd yn darparu fersiynau o'r ffurflenni mewn amrywiaeth o fformatau hygyrch megis print bras a hawdd ei ddarllen.
Ceisiadau dros y ffôn
Er budd a hwylustod etholwyr, dylech gynnig y gwasanaethau hyn lle bynnag y bo modd. Bydd hyn hefyd yn eich helpu i gyflawni eich dyletswyddau o dan y Ddeddf Cydraddoldeb 2010, gan y bydd pobl a allai gael anawsterau wrth lenwi’r ffurflen bapur neu’r ffurflen ar-lein yn cael y cyfle i wneud cais heb fod angen darparu’r wybodaeth yn ysgrifenedig.
Os na allwch ddarparu cofrestriad ffôn i bawb, gallwch ganiatáu'r rhain yn ôl eich disgresiwn mewn rhai amgylchiadau, a dylech wneud hynny i gynorthwyo ymgeiswyr ag anableddau er mwyn bodloni rhwymedigaethau cydraddoldeb.
Beth y mae'n rhaid ei gynnwys mewn cais gan un o weision y Goron neu aelod o staff y British Council?
Beth y mae'n rhaid ei gynnwys mewn cais gan un o weision y Goron neu aelod o staff y British Council?
Mae'n rhaid i gais i gofrestru fel pleidleisiwr gwasanaeth gynnwys yr holl bethau canlynol:1
- enw llawn yr ymgeisydd
- ei gyfeiriad gohebu
- unrhyw gyfeiriad y rhoddodd yr ymgeisydd y gorau i fyw ynddo yn ystod y 12 mis cyn dyddiad y cais a, lle nad yw hynny yn y DU, gwybodaeth yn nodi a oedd yr unigolyn hwnnw wedi'i gofrestru fel etholwr dramor yn ystod y cyfnod hwn
- gwybodaeth yn nodi a yw'r ymgeisydd yn byw mewn unrhyw gyfeiriad arall, gan gynnwys unrhyw gyfeiriad lle mae'r ymgeisydd wedi'i gofrestru ar hyn o bryd ac y mae'n honni bod ganddo'r hawl i fod wedi'i gofrestru yno o hyd
- dyddiad geni'r ymgeisydd neu, os na all yr ymgeisydd roi ei ddyddiad geni, mae'n rhaid iddo roi'r rheswm pam na all wneud hynny a rhoi datganiad yn nodi a yw o dan 16 oed, yn 16 neu 17 oed neu'n 18 oed neu drosodd,2 neu'n 76 oed neu drosodd
- rhif Yswiriant Gwladol yr ymgeisydd neu, os na all roi'r wybodaeth hon, y rheswm pam na all wneud hynny. Nid yw hyn yn gymwys pan fydd yr ymgeisydd o dan 16 oed.
- cenedligrwydd neu genedligrwyddau'r ymgeisydd neu, os na all roi'r wybodaeth hon, y rheswm pam na all wneud hynny
- gwybodaeth yn nodi a ddylid hepgor ei enw oddi ar y gofrestr olygedig. Caiff unigolyn o dan 16 oed ei eithrio'n awtomatig o'r gofrestr olygedig. Ni ddylid cynnwys manylion unrhyw unigolyn o dan 16 oed ar unrhyw fersiwn o'r gofrestr gyhoeddedig, gan gynnwys y gofrestr olygedig
- datganiad bod cynnwys y cais yn wir
- dyddiad y cais
- y datganiad priodol
Mae'n rhaid i'r ffurflen gais hefyd ddarparu gofod er mwyn nodi ei enw blaenorol diweddaraf3
(os yw'n berthnasol) ac esboniad nad yw darparu'r wybodaeth hon yn orfodol ond y gall helpu wrth ddilysu ei hunaniaeth ac os na chaiff ei darparu, ei bod yn bosibl y bydd angen gwybodaeth bersonol ychwanegol.
Mae'n rhaid i'w ddatganiad gwasanaeth nodi'r canlynol:4
- dyddiad y datganiad
- enw llawn a chyfeiriad yr ymgeisydd
- ar y dyddiad hwnnw bod yr ymgeisydd yn byw yn y DU, neu oni bai am yr amgylchiadau sy'n caniatáu i'r unigolyn hwnnw wneud y datganiad y byddai wedi bod yn byw yn y DU. Mewn perthynas â chais gan unigolyn o dan 18 oed sy'n byw gyda rhiant neu warcheidwad sy'n un o weision y Goron neu'n aelod o staff y British Council sy'n gwasanaethu dramor, mae'n rhaid i'r cyfeiriad y byddai'r unigolyn wedi bod yn byw ynddo fod yn gyfeiriad yng Nghymru.
- y cyfeiriad y mae'r ymgeisydd yn byw ynddo yn y DU neu y byddai wedi bod yn byw ynddo yn y DU neu, os na all roi cyfeiriad o'r fath, gyfeiriad y mae wedi byw ynddo yn y DU. Mewn perthynas â chais gan unigolyn o dan 18 oed sy'n byw gyda rhiant neu warcheidwad sy'n un o weision y Goron neu'n aelod o staff y British Council sy'n gwasanaethu dramor, mae'n rhaid i'r cyfeiriad y byddai'r unigolyn wedi bod yn byw ynddo fod yn gyfeiriad yng Nghymru.
- ar ddyddiad y datganiad bod yr ymgeisydd yn ddinesydd tramor cymwys, yn ddinesydd Gweriniaeth Iwerddon neu'n ddinesydd un o aelod-wladwriaethau'r Undeb Ewropeaidd
- a oedd yr ymgeisydd wedi cael ei ben-blwydd yn 18 oed erbyn dyddiad y datganiad ac, os nad oedd, ei ddyddiad geni
- ar sail beth yr honnir cymhwyster gwasanaeth
- rhaid datgan gwybodaeth sy'n ymwneud â'i swydd (neu swydd yr unigolyn sy'n rhoi'r hawl iddo wneud y cais) fel y dangosir yn y tabl isod:
Gwas y Goron | Cyflogai y British Council |
|
|
|
|
|
|
Nid oes angen i'r datganiad a wneir gan weision y Goron neu aelodau o staff y British Council gael ei anfon drwy eu cyflogwr, sy'n golygu y gall gweision y Goron ac aelodau o staff y British Council gwblhau'r broses gofrestru ar-lein.5
- 1. Rheoliad 26(1) a (4) Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl (Cymru a Lloegr) 2001 ↩ Back to content at footnote 1
- 2. Rheoliad 26(1)(e) a 26)(1A) Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 ↩ Back to content at footnote 2
- 3. Rheoliad 26(3) Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 ↩ Back to content at footnote 3
- 4. Adran 16 Deddf Cynrychiolaeth y Bobl 1983 a Rheoliadau 15 a 15A Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 ↩ Back to content at footnote 4
- 5. Rheoliad 16 Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 ↩ Back to content at footnote 5
Sut y dylid prosesu cais a datganiad gan un o weision y Goron neu aelod o staff y British Council?
Sut y dylid prosesu cais a datganiad gan un o weision y Goron neu aelod o staff y British Council?
Cydnabod ceisiadau
Nid oes unrhyw ofyniad cyfreithiol i gydnabod cais, er bod croeso i chi anfon cydnabyddiaeth. Ym mhob achos, mae'n ofynnol i chi anfon cadarnhad os bydd y cais yn llwyddiannus, fel y nodir isod.
Dilysu ceisiadau
Dylid prosesu pob cais a datganiad a dilysu hunaniaeth yr ymgeisydd cyn gynted â phosibl ar ôl eu derbyn.
Os byddwch yn derbyn cais lle nad yw'r cyfeiriad cymhwyso yn rhan o'ch ardal, dylid ei anfon at y Swyddog Cofrestru Etholiadol perthnasol ar unwaith.
Mae'n rhaid i ddarpar weision y Goron, darpar aelodau o staff y British Council neu eu cymar neu bartner sifil na ellir cyfateb eu data â data DWP ddarparu tystiolaeth ddogfennol i ategu eu cais.
Mae'n rhaid i chi ysgrifennu at yr ymgeisydd yn ei hysbysu na fu'n bosibl dilysu ei hunaniaeth ac yn gofyn iddo ddarparu tystiolaeth ddogfennol. Mae'n rhaid iddo ddarparu copi o dudalen wybodaeth / ffotograff ei basbort neu ddwy ochr ei gerdyn adnabod AEE, wedi'i ardystio gan un o weision y Goron neu aelod o staff y British Council nad yw'n gymar nac yn bartner sifil i'r ymgeisydd.
Lle y gwneir cais fel pleidleisiwr yn y lluoedd arfog gan unigolyn o dan 18 oed at ddiben cofrestru ar y gofrestr llywodraeth leol, ac na ellir dilysu hunaniaeth yr unigolyn hwnnw drwy ddefnyddio cofnodion addysg neu ddata lleol eraill, dylech ofyn iddo ddarparu copi o dudalen wybodaeth / ffotograff ei basbort neu ddwy ochr ei gerdyn adnabod AEE, wedi'i ardystio gan un o weision y Goron neu aelod o staff y British Council nad yw'n rhiant, yn warcheidwad, yn gymar nac yn bartner sifil i'r ymgeisydd.
Efallai yr hoffech ystyried pennu terfyn amser i'r ymgeisydd ymateb; bydd hyn yn ddefnyddiol wrth benderfynu a ddylid gwrthod cais am na chafwyd ymateb. Y Swyddog Cofrestru Etholiadol fydd yn dewis faint o amser a roddir i ymgeiswyr ymateb; fodd bynnag, dylai roi amser rhesymol i'r ymgeisydd ddod o hyd i'w ardystiad a'i ddychwelyd, gan gofio y bydd rhai etholwyr o bosibl wedi'u lleoli dramor.
Gofynion y datganiad
Mae’n rhaid i’r datganiad gynnwys yr holl wybodaeth angenrheidiol er mwyn iddo gael ei ystyried wedi’i wneud yn briodol.
Os nad yw’r datganiad yn bodloni’r gofynion, byddwch yn dychwelyd y datganiad i’r ymgeisydd ac yn egluro pa wybodaeth sydd ar goll.1
Cadarnhau ceisiadau a datganiadau
Os ydych wedi penderfynu bod hawl gan ymgeisydd i gael ei gofrestru, mae'n rhaid i chi gadarnhau iddo'n ysgrifenedig fod ei gais i gofrestru wedi bod yn llwyddiannus.2
Dylech hefyd gynnwys, ynghyd â'r llythyr cadarnhau, wybodaeth am unrhyw drefniadau pleidleisio absennol sydd ar waith. Os nad oes unrhyw drefniadau ar waith, dylech nodi'r opsiynau yn glir.
Os ydych wedi gwrthod cais i gofrestru, mae'n rhaid i chi hysbysu'r ymgeisydd a nodi'r rhesymau dros wrthod.
Lle mae pleidleisiwr presennol yn y lluoedd arfog wedi llwyddo i adnewyddu ei ddatganiad, nid oes angen anfon hysbysiad cadarnhau. Fodd bynnag, efallai y byddwch yn penderfynu anfon rhagor o wybodaeth ato yn cadarnhau y bu ei gais i adnewyddu yn llwyddiannus, a gallech anfon y wybodaeth honno drwy e-bost. Gallai'r ohebiaeth hon hefyd gynnwys gwybodaeth yn nodi pryd y bydd ei ddatganiad yn dod i ben, sut a phryd y caiff ei atgoffa nesaf i'w adnewyddu, pa drefniadau pleidleisio absennol sydd ar waith ar ei gyfer ac, os nad oes unrhyw drefniadau o'r fath ar waith, gwybodaeth am opsiynau pleidleisio absennol.
Dylech hefyd sicrhau bod yr etholwr yn ymwybodol o'r terfynau amser cyffredinol ar gyfer dosbarthu pleidleisiau post cyn etholiad a gallech gynghori'r etholwr i benodi dirprwy fel dewis amgen os nad yw'n realistig dosbarthu, cwblhau a dychwelyd ei becyn pleidleisio drwy'r post cyn i'r gorsafoedd pleidleisio gau. Wrth gwrs, dewis yr etholwr yw pa ddull o bleidleisio sydd orau ganddo, ond mae'n bwysig sicrhau y gall etholwyr wneud penderfyniad gwybodus. Ceir rhagor o wybodaeth yn ein canllawiau ar bleidleisio absennol.
- 1. Rheoliad 17(1) Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl (Cymru a Lloegr) 2001 ↩ Back to content at footnote 1
- 2. Rheoliad 17(1) a 29(2BA) Rheoliadau 2001 ↩ Back to content at footnote 2
Sut y dylid rhestru pleidleiswyr gwasanaeth gweision y Goron ac aelodau o staff y British Council ar y gofrestr?
Sut y dylid rhestru pleidleiswyr gwasanaeth gweision y Goron ac aelodau o staff y British Council ar y gofrestr?
Mae'n rhaid dangos rhai pleidleiswyr gwasanaeth sydd naill ai'n byw yn eu cyfeiriad cymhwyso, neu y byddent yn byw yno heblaw am y ffaith eu bod wedi'u lleoli rhywle arall o ganlyniad i'w cyflogaeth, fel rhan o brif gorff y gofrestr, yn yr un ffordd ag etholwyr cyffredin.
Dim ond pan nad oes ganddynt gysylltiad â'u cyfeiriad cymhwyso mwyach heblaw am y ffaith iddynt fyw yno unwaith y dylid rhestru pleidleiswyr gwasanaeth sy'n weision y Goron neu'n aelodau o staff y British Council fel etholwyr eraill.1
Os felly, yna dylid rhestru eu henwau yn nhrefn yr wyddor ar ddiwedd dosbarth etholiadol perthnasol y gofrestr o dan y pennawd 'etholwyr eraill'. Bydd y cofnod yn dangos eu henw a rhif etholwr ond nid eu cyfeiriad.2
Fel y nodir yn cymhwysedd i gofrestru, caiff y gofrestr seneddol a'r gofrestr llywodraeth leol eu cyfuno. Bydd angen i'r gofrestr gyfun nodi'n glir ar ba ddyddiad y bydd y rheini a gynhwysir arni sydd o dan 18 oed yn dod yn 18 oed er mwyn dangos yn glir pryd y byddant yn gymwys i bleidleisio mewn gwahanol etholiadau.
Ni ddylid cynnwys unrhyw wybodaeth am unigolion o dan 16 oed ar unrhyw fersiwn o'r gofrestr a gaiff ei chyhoeddi neu ei rhyddhau fel arall, ac eithrio o dan amgylchiadau cyfyngedig iawn. I gael rhagor o wybodaeth, gweler ein canllawiau ar fynediad a chyflenwad.
Mae'n rhaid i'r cofnod ar y cofrestrau cyfun ar gyfer unrhyw unigolyn sydd wedi'i gofrestru fel etholwr llywodraeth leol yn unig gan ei fod yn ddinesydd tramor cymwys gynnwys gwybodaeth yn nodi'r ffaith honno.
- 1. Rheoliad 40 a 41(3) Rheoliadau 2001, RhCyB (Yr Alban) 2001 ↩ Back to content at footnote 1
- 2. Rheoliad 41(3) Rheoliadau 2001, RhCyB (Yr Alban) 2001 ↩ Back to content at footnote 2
Am ba hyd y mae'r datganiadau gwasanaeth ar gyfer gweision y Goron ac aelodau o staff y British Council yn ddilys?
Am ba hyd y mae'r datganiadau gwasanaeth ar gyfer gweision y Goron ac aelodau o staff y British Council yn ddilys?
Mae datganiad gwasanaeth ar gyfer gweision y Goron, aelodau o staff y British Council, neu eu cymar neu bartner sifil yn ddilys am 12 mis.1 Gellir dileu cofrestriadau yn gynharach o dan yr amgylchiadau canlynol:2
- penderfyniad i ganslo'r cofrestriad gan yr etholwr
- rydych yn penderfynu nad oes gan yr unigolyn yr hawl i gael ei gofrestru
- rydych yn penderfynu bod yr unigolyn wedi'i gofrestru, neu fod ei gofnod wedi'i newid, o ganlyniad i gais a wnaed gan unigolyn arall (h.y. nid yr unigolyn y darperir ei fanylion ar y cais ac sydd wedi datgan bod y wybodaeth a ddarparwyd yn wir)
- os gwneir cofnod arall mewn perthynas â'r etholwr ar unrhyw gofrestr etholwyr
I gael canllawiau ar dynnu etholwr oddi ar y gofrestr, gweler ein canllawiau ar ddileu.
Mae'n rhaid gwrthod datganiad a geir mwy na thri mis ar ôl y dyddiad a nodir arno.3
Dylid hysbysu'r ymgeisydd a'i wahodd i gyflwyno datganiad newydd.
Gall pleidleisiwr gwasanaeth ganslo ei ddatganiad unrhyw bryd.4
Bydd canslo datganiad gwasanaeth yn canslo unrhyw drefniant pleidleisio absennol a wnaed mewn perthynas â'r datganiad hwnnw hyd yn oed os bydd yr etholwr yn cofrestru fel etholwr cyffredin yn yr un cyfeiriad cymhwyso.
Pleidleiswyr gwasanaeth sydd o dan 18 oed
Mae'n rhaid i unigolyn o dan 18 oed sydd wedi'i gofrestru fel pleidleisiwr gwasanaeth am ei fod yn byw gyda rhiant neu warcheidwad sy'n un o weision y Goron neu'n aelod o staff y British Council sy'n gwasanaethu dramor adnewyddu ei gofrestriad bob blwyddyn.5
Bydd ei gofrestriad fel pleidleisiwr gwasanaeth yn dod i ben pan fydd yn 18 oed. Mae ein canllawiau ar adnewyddu datganiadau gwasanaeth yn ymdrin â'r broses adnewyddu ar gyfer unigolion o dan 18 oed.
- 1. Adran 15(2)(a) DCyB 1983 ↩ Back to content at footnote 1
- 2. Adran 15(2) DCyB 1983 ↩ Back to content at footnote 2
- 3. Adran 15(8) DCyB 1983 ↩ Back to content at footnote 3
- 4. Adran 15(7) DCyB 1983 ↩ Back to content at footnote 4
- 5. Adran 15(2)(a) DCyB 1983 ↩ Back to content at footnote 5
Adnewyddu datganiadau gwasanaeth gweision y Goron ac aelodau o staff y British Council
Adnewyddu datganiadau gwasanaeth gweision y Goron ac aelodau o staff y British Council
Mae gan weision y Goron neu aelodau o staff y British Council yr hawl i barhau i gael eu cofrestru ar yr amod bod yr etholwr yn parhau i fodloni'r amodau eraill ar gyfer cofrestru yn ystod y cyfnod hwn tan ddiwedd y cyfnod 12 mis sy'n dechrau ar y dyddiad pan ddaw ei gofnod i rym gyntaf.
Bydd angen i chi gadw cofnod yn dangos pryd mae angen anfon ffurflenni atgoffa.
Mae'n rhaid i chi atgoffa pob pleidleisiwr gwasanaeth bod angen iddo wneud datganiad newydd er mwyn parhau wedi'i gofrestru fel pleidleisiwr gwasanaeth.1
Rhaid i'r ffurflen atgoffa gael ei hanfon rhwng 9 a 10 mis ar ôl y dyddiad pan ddaw'r cofnod gwasanaeth i rym gyntaf2
a dylai gynnwys datganiad i'r pleidleisiwr gwasanaeth ei gwblhau.
Os na fyddwch wedi cael datganiad newydd, mae'n ofynnol i chi anfon ail ffurflen atgoffa rhwng 21 diwrnod a 28 diwrnod ar ôl anfon y ffurflen atgoffa gyntaf.3
Ni ddylid anfon ffurflenni atgoffa os byddwch wedi cael gwybod nad oes gan yr unigolyn yr hawl i wneud y datganiad perthnasol mwyach neu nad yw'n dymuno cael ei gofrestru fel pleidleisiwr gwasanaeth mwyach.4
Lle na chaiff datganiad ei adnewyddu o fewn y cyfnod 12 mis ac y caiff yr unigolyn ei dynnu oddi ar y gofrestr, bydd hefyd yn colli unrhyw drefniant pleidleisio a oedd ar waith.
Gellir cael rhagor o wybodaeth am hysbysu etholwyr y byddant yn colli eu hawl i drefniadau pleidleisio absennol yn ein canllawiau ar bleidleisio absennol.
Pleidleiswyr gwasanaeth sydd o dan 18 oed
Mae'n rhaid i unigolyn o dan 18 oed sydd wedi'i gofrestru fel pleidleisiwr gwasanaeth am ei fod yn byw gyda rhiant neu warcheidwad sy'n un o weision y Goron neu'n aelod o staff y British Council sy'n gwasanaethu dramor adnewyddu ei gofrestriad bob blwyddyn.5
Dylech anfon ffurflen atgoffa yn hysbysu'r unigolyn bod angen iddo wneud datganiad newydd os yw'n dymuno parhau wedi'i gofrestru fel pleidleisiwr gwasanaeth, a dylech gynnwys datganiad iddo ei gwblhau. Dylid anfon y ffurflen atgoffa rhwng 9 a 10 mis ar ôl y dyddiad pan ddaw'r cofnod i rym gyntaf. Dylech anfon ail ffurflen atgoffa i'w hysbysu bod ei ddatganiad ar fin dod i ben, os na fydd wedi ymateb i'r ffurflen atgoffa gyntaf. Dylid anfon yr ail ffurflen atgoffa hon rhwng 21 diwrnod a 28 diwrnod ar ôl anfon y ffurflen atgoffa gyntaf. Bydd angen i chi gadw cofnod yn dangos pryd mae angen anfon ffurflenni atgoffa.
At hynny, bydd ei gofrestriad fel pleidleisiwr gwasanaeth yn dod i ben pan fydd yn 18 oed. Mae'n rhaid i chi anfon ffurflen atgoffa at yr etholwr yn nodi y bydd ei gofrestriad yn dod i ben pan fydd yn 18 oed, ac mae'n rhaid anfon y ffurflen atgoffa hon o fewn y cyfnod o dri mis sy'n dod i ben pan fydd yr unigolyn yn cyrraedd 18 oed. Bydd angen iddo wneud cais newydd i gofrestru, gan adlewyrchu ei amgylchiadau ar y pryd.
- 1. Rheoliad 25(2) Rheoliadau 2001, RhCyB (Yr Alban) 2001 ↩ Back to content at footnote 1
- 2. Rheoliad 25(3)(a) Rheoliadau 2001, RhCyB (Yr Alban) 2001 ↩ Back to content at footnote 2
- 3. Rheoliad 25(3)(a) Rheoliadau 2001, RhCyB (Yr Alban) 2001 ↩ Back to content at footnote 3
- 4. Rheoliad 25(4) Rheoliadau 2001, RhCyB (Yr Alban) 2001 ↩ Back to content at footnote 4
- 5. Adran 15(2)(a) DCyB 1983 ↩ Back to content at footnote 5
Datganiadau o gysylltiad lleol
Datganiadau o gysylltiad lleol
Gall unigolyn nad oes cyfeiriad sefydlog neu barhaol ganddo gofrestru yn y lleoliad lle mae'n treulio'r rhan fwyaf o'i amser, neu'r lleoliad y mae ganddo gysylltiad lleol ag ef,1
drwy wneud datganiad o gysylltiad lleol.
Mae ein canllawiau ar gymhwysedd i gofrestru yn nodi'n fanwl pwy all wneud datganiad o gysylltiad lleol.
Ceir sail ychwanegol ar gyfer gwneud datganiad o gysylltiad lleol i'r rheini o dan 16 oed os ydynt yn blant sy'n derbyn gofal, neu eu bod wedi derbyn gofal yn y gorffennol, neu os ydynt yn cael eu cadw mewn llety diogel ar hyn o bryd.2
Bydd dyletswydd ar awdurdodau lleol yng Nghymru i hyrwyddo ymwybyddiaeth o sut i gofrestru fel etholwyr llywodraeth leol ymhlith plant sy'n "derbyn gofal" ac i roi cymorth i helpu pobl ifanc o'r fath i gofrestru.3
Er mwyn cael rhagor o wybodaeth am y ddyletswydd hon, gweler a all unigolyn gofrestru i bleidleisio os nad oes cyfeiriad sefydlog ganddo.
- 1. Adran 7B, DCyB 1983 ↩ Back to content at footnote 1
- 2. Adran 7B(2A), (2B), (2C) DCyB 1983 ↩ Back to content at footnote 2
- 3. Adran 4, Bil Llywodraeth Leol ac Etholiadau (Cymru) ↩ Back to content at footnote 3
Sut i wneud cais newydd i gofrestru gyda Datganiad o gysylltiad lleol
Gall unigolion wneud cais newydd i gofrestru gyda datganiad o gysylltiad lleol naill ai:
- drwy ddarparu'r wybodaeth angenrheidiol yn ysgrifenedig (e.e. ar ffurflen gais bapur)
- dros y ffôn (os ydych yn cynnig y gwasanaeth)
Ceisiadau papur
Rydym yn cynhyrchu ffurflenni cais datganiad cysylltiad lleol argraffadwy y gallwch eu defnyddio. Cânt eu cyhoeddi ar ein gwefan a GOV.UK (Yn agor mewn ffenestr newydd). Rydym hefyd yn darparu fersiynau o'r ffurflenni mewn amrywiaeth o fformatau hygyrch megis print bras a hawdd ei ddarllen.
Ceisiadau dros y ffôn
Er budd a hwylustod etholwyr, dylech gynnig y gwasanaethau hyn lle bynnag y bo modd. Bydd hyn hefyd yn eich helpu i gyflawni eich dyletswyddau o dan y Ddeddf Cydraddoldeb 2010, gan y bydd pobl a allai gael anawsterau wrth lenwi’r ffurflen bapur neu’r ffurflen ar-lein yn cael y cyfle i wneud cais heb fod angen darparu’r wybodaeth yn ysgrifenedig.
Os na allwch ddarparu cofrestriad ffôn i bawb, gallwch ganiatáu'r rhain yn ôl eich disgresiwn mewn rhai amgylchiadau, a dylech wneud hynny i gynorthwyo ymgeiswyr ag anableddau er mwyn bodloni rhwymedigaethau cydraddoldeb.
Beth y mae'n rhaid ei gynnwys mewn cais a wneir drwy wneud datganiad o gysylltiad lleol?
Beth y mae'n rhaid ei gynnwys mewn cais a wneir drwy wneud datganiad o gysylltiad lleol?
Mae'n rhaid i gais i gofrestru drwy wneud datganiad o gysylltiad lleol gynnwys yr holl bethau canlynol:1
- enw llawn yr ymgeisydd
- y cyfeiriad lle mae'r ymgeisydd yn gwneud cais i gael ei gofrestru
- unrhyw gyfeiriad y rhoddodd yr ymgeisydd y gorau i fyw ynddo yn ystod y 12 mis cyn dyddiad y cais a, lle nad yw'r cyfeiriad hwnnw yn y DU, gwybodaeth yn nodi a oedd yr unigolyn hwnnw wedi'i gofrestru fel etholwr dramor yn ystod y cyfnod hwn.
- gwybodaeth yn nodi a yw'r ymgeisydd yn byw mewn unrhyw gyfeiriad arall, gan gynnwys unrhyw gyfeiriad lle mae'r ymgeisydd wedi'i gofrestru ar hyn o bryd ac y mae'n honni bod ganddo'r hawl i fod wedi'i gofrestru yno o hyd
- dyddiad geni'r ymgeisydd neu, os na all yr ymgeisydd roi ei ddyddiad geni, mae'n rhaid iddo roi'r rheswm pam na all wneud hynny a rhoi datganiad yn nodi a yw o dan 16 oed, yn 16 neu 17 oed neu'n 18 oed neu drosodd,2 neu'n 76 oed neu drosodd
- rhif Yswiriant Gwladol yr ymgeisydd neu, os na all roi'r wybodaeth hon, y rheswm pam na all wneud hynny. Nid yw hyn yn gymwys pan fydd yr ymgeisydd o dan 16 oed.
- cenedligrwydd neu genedligrwyddau'r ymgeisydd neu, os na all roi'r wybodaeth hon, y rheswm pam na all wneud hynny
- gwybodaeth yn nodi a yw'r ymgeisydd wedi gwneud cais i hepgor ei enw oddi ar y gofrestr olygedig. Caiff unigolyn o dan 16 oed ei eithrio'n awtomatig o'r gofrestr olygedig. Ni ddylid cynnwys manylion unrhyw unigolyn o dan 16 oed ar unrhyw fersiwn o'r gofrestr gyhoeddedig, gan gynnwys y gofrestr olygedig.
- datganiad bod cynnwys y cais yn wir
- dyddiad y cais
- y datganiad priodol
Mae'n rhaid i'r ffurflen gais hefyd ddarparu gofod er mwyn nodi ei enw blaenorol diweddaraf3 (os yw'n berthnasol) ac esboniad nad yw darparu'r wybodaeth hon yn orfodol ond y gall helpu wrth ddilysu ei hunaniaeth ac os na chaiff ei darparu, ei bod yn bosibl y bydd angen gwybodaeth bersonol ychwanegol.
Rhaid i'r ymgeisydd lofnodi a dyddio datganiad o gysylltiad lleol a nodi'r canlynol:4
enw llawn yr ymgeisydd
- y cyfeiriad y gellir anfon gohebiaeth iddo neu ddatganiad yn cadarnhau ei fod yn fodlon casglu gohebiaeth o'r Swyddog Cofrestru Etholiadol
- i ba gategori y mae ei ddatganiad yn perthyn, e.e. claf iechyd meddwl, carcharor ar remand neu unigolyn nad oes ganddo gyfeiriad sefydlog
- yn achos unigolyn nad oes ganddo gyfeiriad sefydlog, cyfeiriad man y mae'n treulio cryn dipyn o'i amser yno, neu gyfeiriad yn agos at y man hwnnw
- yn achos carcharor ar remand, enw a chyfeiriad y man lle y mae'n cael ei gadw, yn ogystal â'r cyfeiriad lle y byddai'n byw pe na fyddai yn y ddalfa. Os na all roi cyfeiriad o'r fath, cyfeiriad lle y bu'n byw yn flaenorol.
- yn achos claf iechyd meddwl, enw a chyfeiriad yr ysbyty iechyd meddwl, yn ogystal â'r cyfeiriad lle y byddai'n byw pe na fyddai'n glaf. Os na all roi cyfeiriad o'r fath, cyfeiriad lle y bu'n byw yn flaenorol
- yn achos unigolyn o dan 16 oed sy'n blentyn sy'n derbyn gofal gan awdurdod lleol, neu a fu'n derbyn gofal gan awdurdod lleol, neu sy'n cael ei gadw mewn llety diogel, cyfeiriad yng Nghymru lle y bu'n byw yn flaenorol5
- ei fod wedi cael ei ben-blwydd yn 18 oed, neu os nad yw, ei ddyddiad geni.
- ei fod yn ddinesydd tramor cymwys, yn ddinesydd Gweriniaeth Iwerddon neu'n ddinesydd un o aelod-wladwriaethau'r Undeb Ewropeaidd
Lle y gwneir datganiad o gysylltiad gan unigolyn o dan 18 oed at ddibenion cofrestru ar y gofrestr llywodraeth leol, mae'n rhaid i'r cyfeiriad lle y byddai'n byw heblaw am ei sefyllfa bresennol, neu lle mae wedi byw yn y gorffennol neu lle y mae'n treulio cryn dipyn o'i amser, fod yn gyfeiriad yng Nghymru.6
Yn unrhyw un o is-etholiadau Senedd Cymru neu Senedd y DU, rhaid i unrhyw ddatganiad o gysylltiad lleol gan unigolyn digartref a geir yn ystod y cyfnod rhwng y dyddiad y daw sedd yn wag a'r dyddiad y daw'r broses enwebu i ben gynnwys datganiad yn nodi bod yr ymgeisydd wedi treulio cryn dipyn o amser yn ystod y tri mis diwethaf yn y cyfeiriad yr honnir bod ganddo'r hawl i gael ei gofrestru mewn perthynas ag ef neu'n agos ato.7
Os bydd unigolyn yn gwneud datganiad o gysylltiad lleol yn nodi mwy nag un cyfeiriad neu'n gwneud mwy nag un datganiad ar yr un dyddiad ac yn nodi gwahanol gyfeiriadau, bydd y datganiad neu'r datganiadau yn ddi-rym.8
- 1. Rheoliad 26(1) RhCyB 2001 ↩ Back to content at footnote 1
- 2. Rheoliad 26(1)(e) a 26(1A) RhCyB 2001 ↩ Back to content at footnote 2
- 3. Rheoliad 26(3)(ea) RhCyB 2001 ↩ Back to content at footnote 3
- 4. Adran 7B(3) a (4) DCyB 1983 ↩ Back to content at footnote 4
- 5. Adran 7B(4)(c) DCyB 1983 ↩ Back to content at footnote 5
- 6. Adran 7B(4)(c) DCyB 1983 ↩ Back to content at footnote 6
- 7. Adran 7B(6) DCyB 1983 ↩ Back to content at footnote 7
- 8. Adran 7B(8) DCyB 1983 ↩ Back to content at footnote 8
Sut y dylid prosesu ceisiadau a wneir drwy ddatganiad o gysylltiad lleol?
Sut y dylid prosesu ceisiadau a wneir drwy ddatganiad o gysylltiad lleol?
Cydnabod ceisiadau
Nid oes unrhyw ofyniad cyfreithiol i gydnabod cais, er bod croeso i chi anfon cydnabyddiaeth. Ym mhob achos, mae'n ofynnol i chi anfon cadarnhad os bydd y cais yn llwyddiannus, fel y nodir isod.
Dilysu ceisiadau
Dylid prosesu pob cais a datganiad a dilysu hunaniaeth yr ymgeisydd cyn gynted â phosibl ar ôl eu derbyn.
Os byddwch yn derbyn cais lle nad yw'r cyfeiriad cymhwyso yn rhan o'ch ardal, dylid ei anfon at y Swyddog Cofrestru Etholiadol perthnasol ar unwaith.
Mae'n rhaid i unrhyw ymgeisydd na ellir cyfateb eu data â data DWP ddarparu tystiolaeth ddogfennol neu, os na all ddarparu tystiolaeth ddogfennol, ardystiad yn yr un ffordd â phobl sy'n gwneud cais i gofrestru fel etholwr cyffredin. Gweler ein harweiniad ar ddilysu, eithriadau ac ardystiadau.
Gellir anfon pob gohebiaeth rhyngoch chi ac ymgeiswyr yn electronig. Yn ogystal, caniateir i ymgeiswyr ddarparu ardystiadau neu dystiolaeth ddogfennol trwy ddulliau electronig megis ffacs neu ddelwedd wedi'i sganio.
Lle y gwneir cais drwy ddatganiad o gysylltiad lleol gan unigolyn o dan 18 oed at ddiben cofrestru ar y gofrestr llywodraeth leol, ac na ellir dilysu hunaniaeth yr unigolyn hwnnw drwy ddefnyddio cofnodion addysg neu ddata lleol eraill, dylech ofyn iddo ddarparu tystiolaeth ddogfennol, neu os na all wneud hynny, ardystiad yn yr un ffordd â phobl sy'n gwneud cais i gofrestru fel etholwr cyffredin.
Cadarnhau ceisiadau a datganiadau
Os ydych wedi penderfynu bod hawl gan ymgeisydd i gael ei gofrestru, mae'n rhaid i chi gadarnhau iddo'n ysgrifenedig fod ei gais i gofrestru wedi bod yn llwyddiannus.1
Dylech hefyd gynnwys, ynghyd â'r llythyr cadarnhau, wybodaeth am unrhyw drefniadau pleidleisio absennol sydd ar waith. Os nad oes unrhyw drefniadau ar waith, dylech nodi'r opsiynau pleidleisio absennol yn glir.
Os ydych wedi gwrthod cais i gofrestru, mae'n rhaid i chi hysbysu'r ymgeisydd a nodi'r rhesymau dros wrthod.
Lle mae unigolyn sydd wedi'i gofrestru drwy ddatganiad o gysylltiad lleol wedi llwyddo i adnewyddu ei ddatganiad, nid oes angen anfon hysbysiad cadarnhau ato. Fodd bynnag, efallai y byddwch yn penderfynu anfon rhagor o wybodaeth ato yn cadarnhau y bu ei gais i adnewyddu yn llwyddiannus, a gallech anfon y wybodaeth honno drwy e-bost. Gallai'r ohebiaeth hon hefyd gynnwys gwybodaeth yn nodi pryd y bydd ei ddatganiad yn dod i ben, sut a phryd y caiff ei atgoffa nesaf i'w adnewyddu, pa drefniadau pleidleisio absennol sydd ar waith ar ei gyfer ac, os nad oes unrhyw drefniadau o'r fath ar waith, gwybodaeth am opsiynau pleidleisio absennol.
- 1. Rheoliad 29(2BA) RhCyB 2001 ↩ Back to content at footnote 1
Sut y dylid rhestru etholwyr a gofrestrwyd drwy wneud datganiad o gysylltiad lleol ar y gofrestr?
Sut y dylid rhestru etholwyr a gofrestrwyd drwy wneud datganiad o gysylltiad lleol ar y gofrestr?
Mae'n rhaid cynnwys pawb sydd wedi'u cofrestru drwy ddatganiad o gysylltiad lleol ar ddiwedd pob rhan berthnasol o'r gofrestr o dan y pennawd 'etholwyr eraill' heb gyfeiriad. Caiff eu henwau eu cynnwys yn nhrefn yr wyddor, wedi'u nodi fel grŵp ar y cyd ag unrhyw bleidleiswyr gwasanaeth ac etholwyr tramor, ond cyn unrhyw etholwyr sydd wedi'u cofrestru'n ddienw.1
Fel y nodir yn cymhwysedd i gofrestru, caiff y gofrestr seneddol a'r gofrestr llywodraeth leol eu cyfuno. Bydd angen i'r gofrestr gyfun nodi'n glir ar ba ddyddiad y bydd y rheini a gynhwysir arni sydd o dan 18 oed yn dod yn 18 oed er mwyn dangos yn glir pryd y byddant yn gymwys i bleidleisio mewn gwahanol etholiadau.
Ni ddylid cynnwys unrhyw wybodaeth am unigolion o dan 16 oed ar unrhyw fersiwn o'r gofrestr a gaiff ei chyhoeddi neu ei rhyddhau fel arall, ac eithrio o dan amgylchiadau cyfyngedig iawn. I gael rhagor o wybodaeth, gweler ein canllawiau ar fynediad a chyflenwad.
Mae'n rhaid i'r cofnod ar y cofrestrau cyfun ar gyfer unrhyw unigolyn sydd wedi'i gofrestru fel etholwr llywodraeth leol yn unig gan ei fod yn ddinesydd tramor cymwys gynnwys gwybodaeth yn nodi'r ffaith honno.
- 1. Rheoliadau 40 a 41(3) RhCyB 2001 ↩ Back to content at footnote 1
Am ba hyd y mae datganiadau o gysylltiad lleol yn ddilys?
Am ba hyd y mae datganiadau o gysylltiad lleol yn ddilys?
- Mae datganiad o gysylltiad lleol yn ddilys am 12 mis o'r dyddiad pan ddaw'r cofnod ar y gofrestr i rym gyntaf.1 Gellir dileu cofrestriadau yn gynharach o dan yr amgylchiadau canlynol:2
- penderfyniad i ganslo'r cofrestriad gan yr etholwr
- rydych yn penderfynu nad oes gan yr unigolyn yr hawl i gael ei gofrestru
- rydych yn penderfynu bod yr unigolyn wedi'i gofrestru, neu fod ei gofnod wedi'i newid, o ganlyniad i gais a wnaed gan unigolyn arall (h.y. nid yr unigolyn y darperir ei fanylion ar y cais ac sydd wedi datgan bod y wybodaeth a ddarparwyd yn wir)
- os gwneir cofnod arall mewn perthynas â'r etholwr ar unrhyw gofrestr etholwyr
I gael canllawiau ar dynnu etholwr oddi ar y gofrestr, gweler ein canllawiau ar ddileu.
Mae'n rhaid gwrthod datganiad a geir mwy na thri mis ar ôl y dyddiad a nodir arno.3
Dylid hysbysu'r ymgeisydd a'i wahodd i gyflwyno datganiad newydd.
- 1. Adran 7C(2)(a) DCyB 1983 ↩ Back to content at footnote 1
- 2. Adran 7C(2)(aa), (ab), (b) a (c) DCyB 1983 ↩ Back to content at footnote 2
- 3. Adran 7B(10) DCyB 1983 ↩ Back to content at footnote 3
Adnewyddu datganiadau o gysylltiad lleol
Adnewyddu datganiadau o gysylltiad lleol
Mae gan unigolyn sydd wedi'i gofrestru drwy ddatganiad o gysylltiad lleol yr hawl i barhau wedi'i gofrestru tan ddiwedd y cyfnod 12 mis sy'n dechrau gyda'r dyddiad y daeth y cofnod i rym gyntaf, ar yr amod bod yr amodau cofrestru eraill wedi'u bodloni o hyd.
Bydd angen i chi gadw cofnod yn dangos pryd mae angen anfon ffurflenni atgoffa. Mae'n rhaid i chi atgoffa'r etholwr bod angen iddo wneud datganiad newydd os yw'n dymuno parhau wedi'i gofrestru.1
Rhaid i'r ffurflen atgoffa gael ei hanfon rhwng 9 a 10 mis ar ôl y dyddiad pan ddaw'r cofnod i rym gyntaf2
a dylai gynnwys datganiad i'r etholwr ei gwblhau. Os na fyddwch wedi cael datganiad newydd, mae'n ofynnol i chi anfon ail ffurflen atgoffa rhwng 21 diwrnod a 28 diwrnod ar ôl anfon y ffurflen atgoffa gyntaf.3
Ni ddylid anfon ffurflenni atgoffa os byddwch wedi cael gwybod nad oes gan yr unigolyn yr hawl i wneud y datganiad perthnasol mwyach.4
Lle na chaiff datganiad ei adnewyddu o fewn y cyfnod 12 mis ac y caiff yr unigolyn ei dynnu oddi ar y gofrestr, bydd hefyd yn colli unrhyw drefniant pleidleisio absennol a oedd ar waith.
Gellir cael rhagor o wybodaeth am hysbysu etholwyr y byddant yn colli eu hawl i drefniadau pleidleisio absennol yn ein canllawiau ar bleidleisio absennol.
Dylech ystyried y ffordd fwyaf priodol o gael adnewyddiad gan y rheini sydd wedi cofrestru drwy ddatganiad o gysylltiad lleol. Gall fod yn briodol, yn ogystal ag anfon hysbysiad adnewyddu drwy'r post, ymweld yn bersonol er mwyn sicrhau bod yr etholwr wedi cael y ffurflen atgoffa a'r datganiad.
- 1. Rheoliad 25(2) RhCyB 2001 ↩ Back to content at footnote 1
- 2. Rheoliad 25(3)(a) RhCyB 2001 ↩ Back to content at footnote 2
- 3. Rheoliad 25(3A) RhCyB 2001 ↩ Back to content at footnote 3
- 4. Rheoliad 25(4) RhCyB 2001 ↩ Back to content at footnote 4
Carcharorion a chleifion iechyd meddwl a gedwir yn gaeth
Carcharorion a chleifion iechyd meddwl a gedwir yn gaeth
Gall rhai carcharorion ar remand a chleifion iechyd meddwl a gedwir yn gaeth barhau wedi'u cofrestru fel etholwyr cyffredin os mai dim ond am gyfnod gyfyngedig y byddant yn absennol o'u cyfeiriad cartref.
Gall carcharorion sydd ar remand neu gleifion iechyd meddwl sydd yn yr ysbyty am gyfnod hwy gofrestru drwy ddatganiad o gysylltiad lleol, mewn cyfeiriad lle y byddent yn byw heblaw am eu hamgylchiadau, neu lle roeddent yn arfer byw cyn dod yn garcharor ar remand neu'n glaf iechyd meddwl.1
Bydd rhai carcharorion ar remand neu gleifion iechyd meddwl yn gymwys i gofrestru yn y man y'u cedwir neu yng nghyfeiriad yr ysbyty, os byddant yno am gyfnod digon hir.2
Mae ein canllawiau ar gymhwysedd i gofrestru yn nodi'r opsiynau cofrestru sydd ar gael i garcharorion a chleifion mewn ysbytai iechyd meddwl.
- 1. Adran 7A(5) DCyB 1983 ↩ Back to content at footnote 1
- 2. Adran 7A(2) DCyB 1983 ↩ Back to content at footnote 2
Pwy all wneud cais a sut y dylid prosesu ceisiadau?
Pwy all wneud cais a sut y dylid prosesu ceisiadau?
Mae'n rhaid i garcharorion ar remand a chleifion mewn ysbytai iechyd meddwl sydd wedi'u cofrestru yn y man y'u cedwir neu yn yr ysbyty ddarparu'r un wybodaeth ag ymgeiswyr cyffredin.1
Cydnabod ceisiadau
Nid oes unrhyw ofyniad cyfreithiol i gydnabod cais, er bod croeso i chi anfon cydnabyddiaeth. Ym mhob achos, mae'n ofynnol i chi anfon cadarnhad os bydd y cais yn llwyddiannus, fel y nodir isod.
Dilysu ceisiadau
Dylid prosesu pob cais a datganiad a dilysu hunaniaeth yr ymgeisydd cyn gynted â phosibl ar ôl eu derbyn.
Os byddwch yn derbyn cais lle nad yw'r cyfeiriad cymhwyso yn rhan o'ch ardal, dylid ei anfon at y Swyddog Cofrestru Etholiadol perthnasol ar unwaith.
Mae'n rhaid i unrhyw ymgeisydd na ellir cyfateb eu data â data DWP ddarparu tystiolaeth ddogfennol neu, os na all ddarparu tystiolaeth ddogfennol, ardystiad yn yr un ffordd â phobl sy'n gwneud cais i gofrestru fel etholwr cyffredin.
Cadarnhau ceisiadau a datganiadau
Os ydych wedi penderfynu bod hawl gan ymgeisydd i gael ei gofrestru, mae'n rhaid i chi gadarnhau iddo'n ysgrifenedig fod ei gais i gofrestru wedi bod yn llwyddiannus.2
Dylech hefyd gynnwys, ynghyd â'r llythyr cadarnhau, wybodaeth am unrhyw drefniadau pleidleisio absennol sydd ar waith. Os nad oes unrhyw drefniadau ar waith, dylech nodi'r opsiynau pleidleisio absennol yn glir.
Os ydych wedi gwrthod cais i gofrestru, mae'n rhaid i chi hysbysu'r ymgeisydd a nodi'r rhesymau dros wrthod.
- 1. Rheoliad 26 RhCyB 2001 ↩ Back to content at footnote 1
- 2. Rheoliad 29(2BA) RhCyB 2001 ↩ Back to content at footnote 2
Am ba hyd y mae cofrestriadau yn ddilys?
Am ba hyd y mae cofrestriadau yn ddilys?
Bydd cofrestriad carcharorion ar remand a chleifion iechyd meddwl yn para am 12 mis o'r diwrnod y gwneir y cofnod ar y gofrestr.1 Gellir dileu cofrestriadau yn gynharach o dan yr amgylchiadau canlynol:2
- penderfyniad i ganslo'r cofrestriad gan yr etholwr
- rydych yn penderfynu nad oes gan yr unigolyn yr hawl i gael ei gofrestru
- rydych yn penderfynu bod yr unigolyn wedi'i gofrestru, neu fod ei gofnod wedi'i newid, o ganlyniad i gais a wnaed gan unigolyn arall (h.y. nid yr unigolyn y darperir ei fanylion ar y cais ac sydd wedi datgan bod y wybodaeth a ddarparwyd yn wir)
- os gwneir cofnod arall mewn perthynas â'r etholwr ar unrhyw gofrestr etholwyr
I gael canllawiau ar dynnu etholwr oddi ar y gofrestr, gweler ein canllawiau ar ddileu.
- 1. Adrannau 7(3)(a) a 7A(3)(a) DCyB 1983 ↩ Back to content at footnote 1
- 2. Adrannau 7(3)(aa) – (b) a 7A(3)(aa) – (b) DCyB 1983 ↩ Back to content at footnote 2
Cofrestru'n ddienw
Cofrestru'n ddienw
Cynigir trefniadau ar gyfer cofrestru'n ddienw i etholwyr y byddai eu diogelwch mewn perygl pe rhestrwyd eu henw neu gyfeiriad ar y gofrestr etholiadol. Mae pobl eraill yn yr un cartref yn gymwys hefyd i gofrestru fel etholwyr dienw a gallant wneud cais i gofrestru'n ddienw os byddant am wneud hynny.1
Dylech ystyried pa sefydliadau neu eiddo, megis llochesi, a ddylai dderbyn ffurflenni cofrestru'n ddienw a gwybodaeth ychwanegol fel rhan o'ch dyletswydd i gynnal y gofrestr. Gellid anfon ffurflenni cais cofrestru gyda nodyn yn egluro ystyr cofrestru'n ddienw a sut y gall pobl wneud cais.
Mewn partneriaeth â Cymorth i Fenywod, rydym wedi llunio canllaw i gofrestru'n ddienw ar gyfer gweithwyr proffesiynol sy'n gweithio gyda goroeswyr trais domestig.
Mae'r canllaw, a all hefyd fod yn ddefnyddiol i chi a'ch staff, yn egluro ystyr cofrestru'n ddienw ac y caiff manylion am enw a chyfeiriad ymgeisydd eu cadw'n ddiogel ac na fydd modd chwilio amdanynt ar y gofrestr etholiadol. Mae'r canllaw hefyd yn nodi sut i wneud cais i gofrestru'n ddienw.
Gall fod amgylchiadau lle y bydd darn o ohebiaeth ganfasio a ddychwelir yn cynnwys nodyn gan ddarpar etholwr yn cynnwys rheswm a allai fodloni'r gofynion ar gyfer cofrestru'n ddienw. Os felly, dylid anfon cais i gofrestru'n ddienw a dylid hysbysu'r unigolyn y gall fod hawl gan bobl eraill yn y cartref i gofrestru'n ddienw hefyd.
Cyfuno cofrestriad dienw â hawl arall sydd gan etholwr categori arbennig
Nid yw cofrestru'n ddienw yn effeithio ar unrhyw hawl arall sydd gan etholwyr categori arbennig a gellir eu cyfuno. Er enghraifft, gallai unigolyn fod yn etholwr dienw â chysylltiad lleol neu'n bleidleisiwr gwasanaeth dienw, neu'n bleidleisiwr tramor dienw os yw'n bodloni'r cymhwyster ar gyfer y ddau gofrestriad.
- 1. Adran 9B(10) DCyB 1983 ↩ Back to content at footnote 1
Sut i wneud cais newydd i gofrestru fel etholwr dienw
Gall unigolion wneud cais newydd i gofrestru fel etholwr dienw naill ai:
- drwy ddarparu'r wybodaeth angenrheidiol yn ysgrifenedig (e.e. ar ffurflen gais bapur)
- dros y ffôn (os ydych yn cynnig y gwasanaeth)
Ceisiadau papur
Rydym yn cynhyrchu ffurflenni cais etholwyr dienw argraffadwy y gallwch eu defnyddio. Cânt eu cyhoeddi ar ein gwefan a GOV.UK (Yn agor mewn ffenestr newydd). Rydym hefyd yn darparu fersiynau o'r ffurflenni mewn amrywiaeth o fformatau hygyrch megis print bras a hawdd ei ddarllen.
Ceisiadau dros y ffôn
Er budd a hwylustod etholwyr, dylech gynnig y gwasanaethau hyn lle bynnag y bo modd. Bydd hyn hefyd yn eich helpu i gyflawni eich dyletswyddau o dan y Ddeddf Cydraddoldeb 2010, gan y bydd pobl a allai gael anawsterau wrth lenwi’r ffurflen bapur neu’r ffurflen ar-lein yn cael y cyfle i wneud cais heb fod angen darparu’r wybodaeth yn ysgrifenedig.
Os na allwch ddarparu cofrestriad ffôn i bawb, gallwch ganiatáu'r rhain yn ôl eich disgresiwn mewn rhai amgylchiadau, a dylech wneud hynny i gynorthwyo ymgeiswyr ag anableddau er mwyn bodloni rhwymedigaethau cydraddoldeb.
Beth y mae'n rhaid ei gynnwys mewn cais i gofrestru'n ddienw?
Beth y mae'n rhaid ei gynnwys mewn cais i gofrestru'n ddienw?
Mae'n rhaid i ymgeiswyr sy'n gwneud cais i gofrestru'n ddienw gynnwys y canlynol fel rhan o'u cais i gofrestru:1
- enw llawn yr ymgeisydd
- y cyfeiriad y mae'r ymgeisydd yn byw ynddo ar ddyddiad y cais ac y mae'n gwneud cais i gael ei gofrestru yno
- lle y gwneir cais i gofrestru'n ddienw gan unigolyn o dan 18 oed at ddibenion cofrestru ar y gofrestr llywodraeth leol, mae'n rhaid i'r cyfeiriad lle mae'r ymgeisydd yn byw ar ddyddiad y cais ac y mae'n gwneud cais i gael ei gofrestru yno, fod yn gyfeiriad yng Nghymru
- unrhyw gyfeiriad y rhoddodd yr ymgeisydd y gorau i fyw ynddo yn ystod y 12 mis cyn dyddiad y cais a, lle nad yw'r cyfeiriad hwnnw yn y DU, gwybodaeth yn nodi a oedd yr unigolyn hwnnw wedi'i gofrestru fel etholwr dramor yn ystod y cyfnod hwn
- gwybodaeth yn nodi a yw'r ymgeisydd yn byw mewn unrhyw gyfeiriad arall, gan gynnwys unrhyw gyfeiriad lle mae'r ymgeisydd wedi'i gofrestru ar hyn o bryd ac y mae'n honni bod ganddo'r hawl i fod wedi'i gofrestru yno o hyd
- dyddiad geni'r ymgeisydd neu, os na all roi'r wybodaeth hon, y rheswm pam na all wneud hynny a datganiad yn nodi a yw o dan 16 oed, yn 16 neu 17 oed neu'n 18 oed neu drosodd2 neu'n 76 oed neu'n hŷn.
- rhif Yswiriant Gwladol yr ymgeisydd neu, os na all roi'r wybodaeth hon, y rheswm pam na all wneud hynny. Nid yw hyn yn gymwys pan fydd yr ymgeisydd o dan 16 oed.
- cenedligrwydd neu genedligrwyddau'r ymgeisydd neu, os na all roi'r wybodaeth hon, y rheswm pam na all wneud hynny
- datganiad bod cynnwys y cais yn wir
- dyddiad y cais
- y ffaith bod cais i gofrestru'n ddienw yn cael ei gyflwyno gyda'r cais
Mae'n rhaid i gais i gofrestru'n ddienw fod yn ysgrifenedig. Rhaid i'r ymgeisydd ei lofnodi a'i ddyddio ac mae'n rhaid iddo gynnwys y canlynol:3
- enw llawn a chyfeiriad yr ymgeisydd
- y rheswm dros ei gais
- tystiolaeth i ategu ei gais (dogfen llys neu ardystiad fel y disgrifir isod)
- os yw'r ymgeisydd yn rhywun sy'n byw yn yr un cartref â rhywun y byddai ei ddiogelwch mewn perygl, tystiolaeth bod yr ymgeisydd yn byw yn yr un cartref â'r unigolyn hwnnw. Gallai'r dystiolaeth fod yn fil cyfleustodau, cyfriflen banc, trwydded yrru cerdyn-llun, ac ati.
- os yw'r ymgeisydd yn rhywun sy'n byw yn yr un cartref â rhywun y byddai ei ddiogelwch mewn perygl, tystiolaeth y byddai diogelwch yr unigolyn hwnnw mewn perygl
- datganiad yn nodi:
- bod y dystiolaeth i ategu ei gais yn ddilys cyhyd ag y gŵyr yr ymgeisydd
- os mai rhywun sy'n byw yn yr un cartref ydyw, bod yr unigolyn y mae'r dystiolaeth yn ymwneud ag ef yn byw yn yr un cartref a, chyhyd ag y mae'n ei wybod, fod y dystiolaeth yn ddilys
- bod y wybodaeth arall a roddir yn wir
Mae'n rhaid i'r ffurflen gais hefyd ddarparu gofod er mwyn nodi ei enw blaenorol diweddaraf (os yw'n berthnasol)4
ac esboniad nad yw darparu'r wybodaeth hon yn orfodol ond y gall helpu wrth ddilysu ei hunaniaeth ac os na chaiff ei darparu, ei bod yn bosibl y bydd angen gwybodaeth bersonol ychwanegol.
Mae'n rhaid i ymgeiswyr allu eich bodloni y byddai eu diogelwch neu ddiogelwch unrhyw unigolyn arall yn yr un cartref mewn perygl pe câi eu manylion eu cyhoeddi.5
Mae'n rhaid darparu tystiolaeth ddogfennol neu ardystiad i ategu'r cais.6
Ni ddylech ymwneud ag amgylchiadau personol ymgeiswyr a dylech wneud eich penderfyniadau ar sail y dogfennau ategol yn unig. Dylech fod yn fodlon bod y dogfennau a ddarparwyd i ategu'r cais yn ddilys.
Gall etholwyr sydd wedi'u cofrestru'n ddienw roi cyfeiriad gohebu y mae'n rhaid ei ddefnyddio ar gyfer gohebiaeth sy'n ymwneud â chofrestru yn y dyfodol, os nodir cyfeiriad o'r fath.7
- 1. Rheoliad 26(1) RhCyB 2001 ↩ Back to content at footnote 1
- 2. Rheoliad 26(1)(e) a 26(1A) RhCyB 2001 ↩ Back to content at footnote 2
- 3. Rheoliad 31G, RhCyB 2001 ↩ Back to content at footnote 3
- 4. Rheoliad 26(3)(ea) RhCyB 2001 ↩ Back to content at footnote 4
- 5. Rheoliad 31H(2)(b) RhCyB 2001 ↩ Back to content at footnote 5
- 6. Rheoliad 31H(2)(a) RhCyB 2001 ↩ Back to content at footnote 6
- 7. Rheoliad 31G(6) RhCyB 2001 ↩ Back to content at footnote 7
Pa ddogfennau neu ardystiadau y mae'n rhaid eu cynnwys mewn cais i gofrestru'n ddienw?
Pa ddogfennau neu ardystiadau y mae'n rhaid eu cynnwys mewn cais i gofrestru'n ddienw?
Mae'n rhaid cyflwyno gorchymyn llys neu ardystiad gyda'r cais hefyd.1
Rhaid i unrhyw orchymyn llys neu waharddeb ddiogelu'r ymgeisydd neu unigolyn arall yn yr un cartref neu fod o fudd iddo.2
Mae'n rhaid i'r gorchymyn fod mewn grym ar ddiwrnod y cais,3
ond nid o reidrwydd am y cyfnod cofrestru 12 mis cyfan. Nid yw gorchymyn sy'n peidio â bod mewn grym mwyach yn ystod y cyfnod cofrestru 12 mis yn lleihau hyd y cyfnod cofrestru nac yn effeithio arno fel arall. Mae copi o unrhyw ddogfen berthnasol gan y llys yn dderbyniol.4
Mae'r dogfennau cymwys gan lys fel a ganlyn:5
Dogfennau cymwys gan lys |
gwaharddeb i atal unigolyn rhag ymddwyn mewn ffordd sy'n gyfystyr ag aflonyddu a roddir o dan Adran 3 o Ddeddf Diogelu rhag Aflonyddu 1997, neu o dan erthygl 5 o Orchymyn Diogelu rhag Aflonyddu (Gogledd Iwerddon) 1997 |
gwaharddeb a roddir o dan Adran 3A(2) o Ddeddf Diogelu rhag Aflonyddu 1997 |
gorchymyn atal a wneir o dan Adran 5(1) o Ddeddf Diogelu rhag Aflonyddu 1997, neu o dan erthygl 7 o Orchymyn Diogelu rhag Aflonyddu (Gogledd Iwerddon) 1997 |
gorchymyn atal a wneir yn dilyn rhyddfarn o dan Adran 5A(1) o Ddeddf Diogelu rhag Aflonyddu 1997, neu o dan erthygl 7(A)1 o Orchymyn Diogelu rhag Aflonyddu (Gogledd Iwerddon) 1997 |
gorchymyn rhag aflonyddu, ataleb neu ataleb interim a wneir o dan Adran 8 neu 8A o Ddeddf Diogelu rhag Aflonyddu 1997 gorchymyn rhag aflonyddu a wneir o dan Adran 234A(2) o Ddeddf Gweithdrefn Troseddol (yr Alban) 1995 |
gorchymyn peidio ag ymyrryd a wneir o dan Adran 42(2) o Ddeddf Cyfraith Teulu 1996, neu o dan erthygl 20(2) o Orchymyn Cartrefi Teuluol a Thrais Domestig (Gogledd Iwerddon) 1998 |
ataleb briodasol o fewn ystyr Adran 14 o Ddeddf Cartrefi Priodasol (Amddiffyn y Teulu) (yr Alban) 1981 |
ataleb ddomestig o fewn ystyr Adran 18A o Ddeddf Cartrefi Priodasol (Amddiffyn y Teulu) (yr Alban) 1981 |
ataleb berthnasol o fewn ystyr Adran 113 o Ddeddf Partneriaeth Sifil 2004 |
ataleb y pennwyd ei bod yn ataleb cam-drin domestig o fewn ystyr Adran 3 o Ddeddf Cam-drin Domestig (yr Alban) 2011 |
unrhyw ataleb sy'n cynnwys y pŵer i arestio a wneir o dan Adran 1 o Ddeddf Amddiffyn rhag Camdriniaeth (yr Alban) 2001 |
gorchymyn amddiffyn rhag priodas dan orfod neu orchymyn amddiffyn interim rhag priodas dan orfod a wneir o dan Ran 4A o Ddeddf Cyfraith Teulu 1996, neu o dan Adran 2, a pharagraff 1 o Atodlen 1 i Ddeddf Priodas dan Orfod (Amddiffyn Sifil) 2007, neu o dan Adran 1 neu Adran 5 o Ddeddf Priodas dan Orfod ac ati (Amddiffyn ac Awdurdodaeth) (yr Alban) 2011 |
gorchymyn amddiffyn rhag trais domestig a wneir o dan Adran 28 o Ddeddf Trosedd a Diogelwch 2010 neu adran 97 o Ddeddf Cyfiawnder (Gogledd Iwerddon) 2015, a pharagraff 5 o Atodlen 7 i'r ddeddf honno. Mae templed o orchymyn amddiffyn rhag trais domestig ar gael ar ein gwefan, er y dylech fod yn ymwybodol y bydd pob Gorchymyn wedi'i deilwra at amgylchiadau'r achos. |
gorchymyn amddiffyn rhag anffurfio organau cenhedlu benywod a wneir o dan Adran 5A, a pharagraffau 1 neu 18 o Atodlen 2 i Ddeddf Anffurfio Organau Cenhedlu Benywod 2003. Mae templed o orchymyn amddiffyn rhag anffurfio organau cenhedlu benywod ar gael ar ein gwefan, er y dylech fod yn ymwybodol y gall y Gorchymyn ymddangos ar ffurfiau gwahanol. |
Gellir ond defnyddio gorchymyn amddiffyn rhag cam-drin domestig o fewn ystyr Adran 27 o Ddeddf Cam-drin Domestig 2021 ar gyfer gwneud cais am y gofrestr etholwyr seneddol, neu gofrestriad dienw ar ei chyfer. |
Ni ellir defnyddio unrhyw ddogfennau eraill ac eithrio'r rhain fel dogfennau llys cymwys i ategu cais i gofrestru'n ddienw.
Os defnyddir ardystiad, rhaid iddo ardystio pe byddai'r enw neu'r cyfeiriad ar y gofrestr y byddai'r ymgeisydd neu aelod arall o'r un cartref 'mewn perygl'.6
Rhaid i ardystiadau fod yn ysgrifenedig a rhaid i swyddog cymwys eu llofnodi a'u dyddio. Mae cyfnod yr ardystiad yn dechrau ar y dyddiad a nodwyd ac yn para rhwng blwyddyn a phum mlynedd. Rhaid nodi'r union gyfnod yn yr ardystiad.7
Mae'r ffurflen gais i gofrestru'n ddienw a gymeradwywyd gan Arglwydd Lywydd y Cyngor ac sydd ar gael gan y Comisiwn Etholiadol yn cynnwys templed o ardystiad y gall ymgeiswyr ei ddefnyddio
Gall y swyddogion cymwys canlynol ardystio:8
- swyddog heddlu ar reng arolygydd neu reng uwch mewn unrhyw heddlu yn y DU
- Cyfarwyddwr Cyffredinol y Gwasanaeth Diogelwch neu'r Asiantaeth Troseddu Cenedlaethol
- cyfarwyddwr gwasanaethau cymdeithasol yng Nghymru neu gyfarwyddwr gwasanaethau cymdeithasol oedolion neu wasanaethau plant yn Lloegr
- unrhyw brif swyddog gwaith cymdeithasol yn yr Alban
- gall cyfarwyddwr gwasanaethau cymdeithasol yng Nghymru awdurdodi unrhyw unigolyn i ardystio cais i gofrestru'n ddienw ar gyfer unigolyn o dan 16 oed. Mae'n rhaid anfon yr awdurdodiad ysgrifenedig gan y cyfarwyddwr gwasanaethau cymdeithasol gyda'r ardystiad.9
- unrhyw gyfarwyddwr gwasanaethau cymdeithasol Bwrdd Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol neu gyfarwyddwr gweithredol gwaith cymdeithasol Ymddiriedolaeth Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol yng Ngogledd Iwerddon
- unrhyw ymarferydd meddygol sydd wedi'i gofrestru â'r Cyngor Meddygol Cyffredinol
- unrhyw nyrs neu fydwraig sydd wedi'i chofrestru â'r Cyngor Nyrsio a Bydwreigiaeth
- unrhyw berson sy'n rheoli lloches. Ystyr 'lloches' yw llety â rhaglen gynlluniedig o gymorth therapiwtig ac ymarferol i'r rhai sydd wedi dioddef, neu sydd mewn perygl o ddioddef, camdriniaeth neu drais domestig10
Ni all unrhyw unigolyn ac eithrio'r rheini a restrir ardystio cais i gofrestru'n ddienw. Ni all swyddog cymwys ddirprwyo ei bŵer i ardystio cais i unigolyn arall.
Gall un o'r swyddogion cymwys o ardal wahanol i'r ardal y mae'r etholwr yn byw ynddi bellach ac yn cofrestru ynddi ardystio'r cais. Gall hyn ddigwydd yn aml lle mae'r ymgeisydd wedi symud i ardal newydd i ymgartrefu oddi wrth yr hyn sy'n peryglu ei ddiogelwch. Er enghraifft, mae ardystiad gan gyfarwyddwr gwasanaethau plant awdurdod lleol yn Lloegr yn ddilys ymhob ardal awdurdod lleol ym Mhrydain Fawr.
Dylech ystyried cysylltu ag unrhyw swyddogion cymwys er mwyn rhoi gwybod iddynt am eu pwerau o dan y broses cofrestru'n ddienw. Efallai y byddant am wybod am eu pwerau ardystio ac unrhyw ganllawiau a roddwyd gan eu grwpiau cynrychioliadol ar ymdrin â cheisiadau ardystio. Yn arbennig, dylech fwrw ati i gysylltu ag unrhyw lochesi, meddygfeydd a sefydliadau meddygol eraill yn eich ardal gofrestru na fyddant o bosibl yn ymwybodol bod y mathau o orchmynion llys a'r gofynion ardystio wedi ehangu. Er enghraifft, gallech gysylltu â'r gwasanaethau cymdeithasol, Cymorth i Fenywod, neu sefydliadau eraill sy'n gweithio gyda goroeswyr trais domestig a gofyn iddynt – gan egluro'r hyn rydych yn ei wneud – am fanylion llochesi yn eich ardal gofrestru.
Mewn partneriaeth â Cymorth i Fenywod, rydym wedi llunio canllaw i gofrestru'n ddienw ar gyfer gweithwyr proffesiynol sy'n gweithio gyda goroeswyr trais domestig.
Mae'r canllaw yn egluro ystyr cofrestru'n ddienw ac y caiff manylion am enw a chyfeiriad ymgeisydd eu cadw'n ddiogel ac na fydd modd chwilio amdanynt ar y gofrestr etholiadol. Mae'r canllaw hefyd yn nodi sut i wneud cais i gofrestru'n ddienw a sut y gall rheolwyr lloches ddarparu ardystiad os byddant am wneud hynny.
Os byddwch o'r farn bod angen gwneud hynny, gallwch gynnal gwiriadau ar-lein ar gyfer rhai categorïau penodol o ardystwyr:
- Mae'r Cyngor Meddygol Cyffredinol yn cadw rhestr o ymarferwyr meddygol cofrestredig ac mae'r rhestr honno ar gael ar ei wefan: www.gmc-uk.org
- Mae'r Cyngor Nyrsio a Bydwreigiaeth yn cadw rhestr o nyrsys a bydwragedd cofrestredig ar ei wefan: www.nmc.org.uk
Os oes gennych bryderon am gais i gofrestru'n ddienw, dylid ei drin fel unrhyw gais arall i gofrestru. Fel y nodir yn ‘Nodi ceisiadau cofrestru amheus’, bydd eich pwynt cyswllt unigol (SPOC) o fewn eich heddlu lleol yn eich helpu i sicrhau y caiff unrhyw achosion posibl o dwyll cofrestru eu nodi a'u datrys yn gyflym. Os oes gennych reswm dros gredu nad yw ardystiad a ddarparwyd fel rhan o gais i gofrestru'n ddienw yn ddilys, dylech gysylltu â'ch SPOC cyn gynted â phosibl.
- 1. Rheoliad 31I(2) neu 31(5) RhCyB 2001 ↩ Back to content at footnote 1
- 2. Rheoliad 31I(4) RhCyB 2001 ↩ Back to content at footnote 2
- 3. Rheoliad 31I(5) RhCyB 2001 ↩ Back to content at footnote 3
- 4. Rheoliad 31I(2) RhCyB 2001 ↩ Back to content at footnote 4
- 5. Rheoliad 31I(3) RhCyB 2001 ↩ Back to content at footnote 5
- 6. Rheoliad 31J(2)(a) RhCyB 2001 ↩ Back to content at footnote 6
- 7. Rheoliad 31J(2)(b), (c) a (3) RhCyB 2001 ↩ Back to content at footnote 7
- 8. Rheoliad 31J(4) RhCyB 2001 ↩ Back to content at footnote 8
- 9. Rheoliad 31J(6) RhCyB 2001 ↩ Back to content at footnote 9
- 10. Rheoliad 31J(5) RhCyB 2001 ↩ Back to content at footnote 10
Sut y dylid prosesu cais i gofrestru'n ddienw?
Sut y dylid prosesu cais i gofrestru'n ddienw?
Cydnabod ceisiadau
Nid oes unrhyw ofyniad cyfreithiol i gydnabod cais, er bod croeso i chi anfon cydnabyddiaeth os byddwch am wneud hynny. Ym mhob achos, mae'n ofynnol i chi anfon cadarnhad os bydd y cais yn llwyddiannus, fel y nodir isod.
Dilysu ceisiadau
Dylid prosesu ceisiadau a dilysu hunaniaeth yr ymgeisydd cyn gynted â phosibl ar ôl eu derbyn.
Os byddwch yn derbyn cais lle nad yw'r cyfeiriad cymhwyso yn rhan o'ch ardal, dylid ei anfon at y Swyddog Cofrestru Etholiadol perthnasol ar unwaith.
Mae'n rhaid i unrhyw ymgeisydd na ellir cyfateb eu data â data DWP ddarparu tystiolaeth ddogfennol neu, os na all ddarparu tystiolaeth ddogfennol, ardystiad yn yr un ffordd â phobl sy'n gwneud cais i gofrestru fel etholwr cyffredin. Gweler ein harweiniad ar ddilysu, eithriadau ac ardystiadau.
Gellir anfon pob gohebiaeth rhyngoch chi ac ymgeiswyr yn electronig. Yn ogystal, caniateir i ymgeiswyr ddarparu ardystiadau neu dystiolaeth ddogfennol trwy ddulliau electronig megis ffacs neu ddelwedd wedi'i sganio.
Lle y gwneir cais i gofrestru'n ddienw gan unigolyn o dan 18 oed at ddiben cofrestru ar y gofrestr llywodraeth leol, ac na ellir dilysu hunaniaeth yr unigolyn hwnnw drwy ddefnyddio cofnodion addysg neu ddata lleol eraill, dylech ofyn iddo ddarparu tystiolaeth ddogfennol, neu os na all wneud hynny, ardystiad, yn yr un ffordd â phobl sy'n gwneud cais i gofrestru fel etholwr cyffredin.
Nid ychwanegir manylion ceisiadau i gofrestru'n ddienw megis enw a chyfeiriad at y rhestrau o geisiadau. Ni fydd ceisiadau dienw ar gael i'r cyhoedd eu harchwilio ar unrhyw adeg.1
O ganlyniad, ni fydd y cyhoedd yn gallu craffu ar y ceisiadau hyn yn yr un ffordd â cheisiadau cofrestru etholiadol eraill. Felly dylech roi sylw penodol i sicrhau eich bod yn fodlon bod yr holl ofynion cofrestru wedi'u bodloni.
Pan anfonir cais dienw, caiff pob cais 'arferol' blaenorol y disgwylir penderfyniad arno neu y penderfynwyd arno ond nad ychwanegwyd at y gofrestr ar gyfer yr unigolyn hwnnw ei atal hyd nes y penderfynir ar y cais dienw. Os caiff y cais dienw ei wrthod, yna rhaid diystyru pob cais cofrestru arfaethedig. Os caiff y cais i gofrestru'n ddienw ei wrthod, ni ellir ychwanegu'r unigolyn hwnnw fel etholwr cyffredin.
Cadarnhau ceisiadau a datganiadau
Os byddwch yn penderfynu bod hawl gan ymgeisydd i gael ei gofrestru'n ddienw, mae'n rhaid i chi gyhoeddi tystysgrif cofrestru'n ddienw.2
Mae'n rhaid i chi hefyd anfon hysbysiad atynt drwy'r post, cyn gynted ag sy'n resymol ymarferol, i roi gwybod iddynt fod yn rhaid iddynt gael Dogfen Etholwr Dienw os ydynt am bleidleisio'n bersonol yn etholiadau Senedd y DU neu etholiadau Comisiynwyr yr Heddlu a Throseddu, neu lenwi ffurflen llofnodi yn bersonol mewn deiseb adalw.3
Dylech hefyd ystyried cadarnhau unrhyw drefniadau pleidleisio absennol sydd ar waith, neu os nad oes unrhyw drefniadau ar waith, dylech nodi ei opsiynau pleidleisio absennol yn glir. Os bydd unigolyn eisoes wedi'i gynnwys ar y gofrestr ac y caiff cais dienw ei dderbyn, mae'n rhaid dileu'r cofnod ar y gofrestr gyffredin ac ychwanegu'r cofrestriad dienw. Fodd bynnag, ni ddylid dileu'r cofnod presennol hyd nes y caiff y cais dienw ei dderbyn.
Os ydych wedi gwrthod cais, dylech hysbysu'r ymgeisydd a nodi'r rhesymau dros wrthod.
Ni ddylid ychwanegu manylion unigolyn sydd wedi gwneud cais i gofrestru'n ddienw at y gofrestr os bydd y rhan ddienw o'r cais yn methu.4
Fodd bynnag, dylech ei annog i gyflwyno cais am gofrestriad cyffredin a'i wahodd i gofrestru. Os na fydd yn cyflwyno cais mewn ymateb i wahoddiad, gallwch ei gwneud yn ofynnol iddo gyflwyno cais i gofrestru, ond dylech ystyried amgylchiadau penodol yr unigolyn cyn cyflwyno hysbysiad ‘gofyniad i gofrestru’.
Lle y cyflwynir gofyniad i gofrestru i unigolyn o dan 16 oed, ni ddylai gyfeirio at y gosb sifil gan na ellir gosod cosb sifil ar unigolyn o dan 16 oed.
- 1. Rheoliad 28(2) RhCyB 2001 ↩ Back to content at footnote 1
- 2. Rheoliad 45G(1) RhCyB 2001 ↩ Back to content at footnote 2
- 3. Rheoliad 25(2) Rheoliadau Adnabod Pleidleisiwr 2022 ↩ Back to content at footnote 3
- 4. Adran 9B(6) Deddf Cynrychiolaeth y Bobl 1983 ↩ Back to content at footnote 4
Beth yw'r terfynau amser ar gyfer ychwanegu etholwyr sydd wedi'u cofrestru'n ddienw at y gofrestr?
Beth yw'r terfynau amser ar gyfer ychwanegu etholwyr sydd wedi'u cofrestru'n ddienw at y gofrestr?
Mae'r terfynau amser ar gyfer ceisiadau dienw yn wahanol i geisiadau ar gyfer cofrestriad cyffredin gan nad oes cyfnod gwrthwynebu pum diwrnod ar gyfer ymgeiswyr dienw. Mae hyn oherwydd na ellir gwrthwynebu eu ceisiadau.
Mae'r terfynau amser ar gyfer derbyn ceisiadau i gofrestru'n ddienw a phenderfynu ar y ceisiadau hynny fel a ganlyn:1
i gael eich ychwanegu i hysbysiad o newid misol | 14 diwrnod calendr cyn cyhoeddi'r hysbysiad |
i gael eich ychwanegu i'r hysbysiad o newid terfynol ar gyfer etholiad | 6 diwrnod gwaith cyn y diwrnod pleidleisio |
i gael eich ychwanegu i'r gofrestr ddiwygiedig yn dilyn y canfasiad | diwrnod gwaith olaf y mis cyn y mis y caiff y gofrestr ddiwygiedig ei chyhoeddi |
i gael eich ychwanegu i gofrestr ddiwygiedig a gyhoeddir unrhyw bryd arall | 14 diwrnod calendr cyn diwedd y mis cyn y mis y disgwylir i'r gofrestr ddiwygiedig gael ei chyhoeddi |
- 1. Adrannau 13A(2) a (3), 13B(1), 13(1) a (3) DCyB 1983 ↩ Back to content at footnote 1
Sut y dylid rhestru etholwyr dienw ar y gofrestr?
Sut y dylid rhestru etholwyr dienw ar y gofrestr?
Mae'n rhaid cynnwys pobl sydd wedi'u cofrestru'n ddienw ar ddiwedd pob rhan berthnasol o'r gofrestr o dan y pennawd 'etholwyr eraill' heb enw na chyfeiriad. Mae'n rhaid i'r cofnod ar gyfer pob etholwr sydd wedi'i gofrestru'n ddienw gynnwys rhif yr etholwr a'r llythyren 'N’.1
Ni ddylid cynnwys cofrestriadau dienw ar y gofrestr olygedig a chaiff pob etholwr dienw ei eithrio'n awtomatig.2
Mae'n rhaid i chi gadw rhestr ar wahân – y cofnod cofrestriadau dienw. Bydd y rhestr hon yn cynnwys rhif yr etholwr, enw llawn, cyfeiriad cymwys, cyfeiriad gohebu (os oes un) a'r dyddiad y daeth y cofrestriad i rym gyntaf. Os oes gan yr unigolyn bleidlais bost, mae'n rhaid cadw'r cyfeiriad dosbarthu ar y cofnod hefyd.3
Dylech sicrhau y caiff y rhestr ei chadw'n ddiogel ac atal unrhyw fynediad heb awdurdod.
Dim ond y bobl a'r sefydliadau canlynol all weld y cofnod cofrestriadau dienw:4
- Swyddogion Canlyniadau a Swyddogion Cyfrif mewn refferendwm
- y Gwasanaeth Rheithgor
- y gwasanaethau diogelwch, gan gynnwys Pencadlys Cyfathrebu'r Llywodraeth (GCHQ)
- yr heddlu, gan gynnwys yr Asiantaeth Troseddu Cenedlaethol (ar gais uwch-swyddog, mae hyn yn golygu swyddog ar reng uwchben rheng uwcharolygydd, neu, yn achos yr Asiantaeth Troseddu Cenedlaethol, Cyfarwyddwr Cyffredinol yr Asiantaeth honno).
Pan gaiff unigolyn ei gofnodi yn y cofnod, bydd angen i chi gyhoeddi 'tystysgrif cofrestru'n ddienw' wedi'i llofnodi. Mae'n rhaid i'r dystysgrif ddatgan ardal yr awdurdod lleol, enw'r etholwr, y cyfeiriad cymwys, y rhif etholiadol a'r dyddiad y daeth y cofrestriad i rym. Mae'n rhaid iddi hefyd nodi y bydd y cofrestriad yn dod i ben 12 mis fan bellaf o'r dyddiad hwnnw os na wneir cais newydd i gofrestru'n ddienw.5
Rydym wedi llunio templed o dystysgrif cofrestru'n ddienw efallai yr hoffech ei ddefnyddio.
Rhestrau pleidleisio absennol
Ar gyfer etholwyr dienw a'u dirprwyon, dim ond rhif etholiadol yr etholwr a'r cyfnod y mae'r bleidlais absennol mewn grym y dylai'r rhestrau pleidleisio absennol eu cynnwys. Ni ddylent nodi unrhyw enw na chyfeiriad.6 Mewn etholiad, dim ond y rhif etholiadol y mae'r copi o'r rhestrau pleidleisio absennol yn ei gynnwys er mwyn gallu dosbarthu pleidlais bost a marcio'r pleidleisiau post a ddychwelir.7 Ni ddylai'r cyfeiriad yr anfonir y pecyn pleidleisio iddo fod ar y rhestr honno a rhaid i'r holl ohebiaeth gael ei hanfon mewn amlen blaen.8
- 1. Rheoliad 41A Rheoliadau 2001, RhCyB (Yr Alban) 2001 ↩ Back to content at footnote 1
- 2. Rheoliad 93(2A) Rheoliadau 2001, RhCyB (Yr Alban) 2001 ↩ Back to content at footnote 2
- 3. Rheoliad 45A Rheoliadau 2001, RhCyB (Yr Alban) 2001 ↩ Back to content at footnote 3
- 4. Rheoliad 45C Rheoliadau 2001, RhCyB (Yr Alban) 2001, Rheoliadau 45D, 45E a 45F Rheoliadau 2001, Rheoliadau 45D a 45E RhCyB (Yr Alban) 2001 ↩ Back to content at footnote 4
- 5. Rheoliad 45G(3) Rheoliadau 2001, Rheoliad 45F(3) RhCyB (Yr Alban) 2001 ↩ Back to content at footnote 5
- 6. Atodlen 4 Paragraff 5(4) Deddf Cynrychiolaeth y Bobl (DCyB) 2000 ↩ Back to content at footnote 6
- 7. Rheoliadau 77(8)(a), 78(4)(a) a 78A(4)(a) Rheoliadau 2001, RhCyB (Yr Alban) 2001 ↩ Back to content at footnote 7
- 8. Adran 9B(8), Deddf Cynrychiolaeth y Bobl 1983 ↩ Back to content at footnote 8
Am ba hyd y mae cofrestriad dienw yn ddilys?
Am ba hyd y mae cofrestriad dienw yn ddilys?
Bydd y cofrestriad yn para am 12 mis o'r diwrnod y gwneir y cofnod dienw ar y gofrestr gyntaf.1 Gellir dileu cofrestriadau dienw yn gynharach o dan yr amgylchiadau canlynol:2
- penderfyniad i ganslo'r cofrestriad gan yr etholwr
- rydych yn penderfynu nad oes gan yr unigolyn yr hawl i gael ei gofrestru
- rydych yn penderfynu bod yr unigolyn wedi'i gofrestru, neu fod ei gofnod wedi'i newid, o ganlyniad i gais a wnaed gan unigolyn arall (h.y. nid yr unigolyn y darperir ei fanylion ar y cais ac sydd wedi datgan bod y wybodaeth a ddarparwyd yn wir)
I gael canllawiau ar dynnu etholwr oddi ar y gofrestr, gweler ein canllawiau ar ddileu.
- 1. Adran 9C(1)(a) DCyB 1983 ↩ Back to content at footnote 1
- 2. Adrannau 9C(1)(b) a 10ZE(1) DCyB 1983 ↩ Back to content at footnote 2
Y broses adnewyddu ar gyfer cofrestriadau dienw
Y broses adnewyddu ar gyfer cofrestriadau dienw
Mae gan etholwr dienw yr hawl i barhau i gael ei gofrestru ar yr amod bod yr etholwr yn parhau i fodloni'r amodau eraill ar gyfer cofrestru yn ystod y cyfnod hwn, tan ddiwedd y cyfnod 12 mis sy'n dechrau ar y dyddiad pan ddaw ei gofnod i rym gyntaf.
Bydd angen i chi gadw cofnod yn dangos pryd mae angen anfon ffurflenni atgoffa.
Mae'n rhaid i chi anfon ffurflen atgoffa rhwng 9 a 10 mis ar ôl dyddiad y cofrestriad cyntaf (a phob blwyddyn wedi hynny). Mae'n rhaid i'r ffurflen atgoffa egluro bod yn rhaid gwneud cais newydd i gofrestru'n ddienw os bydd yr etholwr am barhau wedi'i gofrestru'n ddienw.1
Mae'n rhaid i unrhyw gais i adnewyddu gynnwys yr un lefel o dystiolaeth â'r cais gwreiddiol. Felly dylai ymgeiswyr gadw copi o ardystiadau neu gopïau o ddogfennau llys ar gyfer ceisiadau dilynol. Dylech gynnig gwneud copi o unrhyw ddogfennau gwreiddiol er mwyn gallu eu dychwelyd a chadw'r copi i gyfeirio ato. Os bydd yr etholwr yn colli ei ddogfennau ategol, ar yr amod bod y camau diogelu priodol ar waith gennych, gallech ddarparu copi o unrhyw ddogfen neu ardystiad sydd mewn grym o hyd er mwyn hwyluso unrhyw broses adnewyddu.
Gall cofnodion dienw fod yn destun gweithdrefnau adolygu. Ceir rhagor o wybodaeth am y broses adolygu yn adolygiadau, gwrthwynebiadau ac achosion o ddileu. Ni chaiff enw a chyfeiriad yr unigolyn eu cynnwys ar y rhestr o unigolion a adolygir.
- 1. Rheoliad 25A RhCyB 2001 ↩ Back to content at footnote 1
Rhoddion i bleidiau gwleidyddol cofrestredig gan etholwyr sydd wedi'u cofrestru'n ddienw
Rhoddion i bleidiau gwleidyddol cofrestredig gan etholwyr sydd wedi'u cofrestru'n ddienw
Gall unigolion sydd wedi'u cofrestru'n ddienw wneud rhoddion i bleidiau gwleidyddol cofrestredig ond mae'n rhaid iddynt roi copi o'u tystysgrif cofrestru'n ddienw i'r blaid er mwyn profi eu cymhwyster. Gall plaid wleidyddol gofrestredig ofyn i chi gadarnhau dilysrwydd unrhyw dystysgrif. Ni ellir cadarnhau manylion yr etholwr ond efallai y byddwch am gadarnhau ffurf ei dystysgrif a bod y rhif etholiadol ar y dystysgrif honno yn cyfateb i'r cofnod ar y gofrestr ar gyfer etholwr dienw.
Ceir canllawiau i Swyddogion Canlyniadau ar anfon cardiau pleidleisio a phleidleisiau post at etholwyr sydd wedi'u cofrestru'n ddienw yn Rhan D ein canllawiau i Swyddogion Canlyniadau.
Adnoddau i Swyddogion Cofrestru Etholiadol - Etholwyr categori arbennig
Gwahodd unigolion i gofrestru i bleidleisio
Mae'r adran hon yn cynnwys canllawiau ar bwy y dylid eu gwahodd i gofrestru i bleidleisio a sut y dylid rhoi'r gwahoddiad.
Mae hefyd yn cwmpasu'r prosesau dilynol i'w cynnal os na fydd rhywun yn ymateb i wahoddiad i gofrestru, beth y gallwch ei wneud i'w gwneud yn ofynnol iddynt gofrestru, a gwybodaeth am roi hysbysiad cosb sifil.
Pwy y dylid eu gwahodd i gofrestru i bleidleisio?
Dylid gwahodd unrhyw ddarpar etholwyr a nodwyd, er enghraifft drwy ymateb llwyddiannus i ohebiaeth canfasio, cyswllt uniongyrchol gan unigolion neu broses paru data leol arall, i wneud cais i gofrestru i bleidleisio. Dylech wneud hyn drwy anfon gwahoddiad i gofrestru a ffurflen gais.
Rhaid i'r gwahoddiad i gofrestru wahodd darpar etholwyr i wneud cais i gofrestru cyn gynted ag y bo'n rhesymol ymarferol ac o fewn 28 diwrnod calendr i'r dyddiad y byddwch wedi nodi y gallant fod yn gymwys i gofrestru.
Os bydd y cyfnod o 28 diwrnod yn dod i ben ar benwythnos neu ŵyl banc, caiff ei ymestyn i'r diwrnod gwaith canlynol.1
Dylai eich System Rheoli Etholiad gynnwys dull o gadw cofnod o'r dyddiad y byddwch yn penderfynu y gall unigolyn fod yn gymwys i gofrestru, sydd wedyn yn cychwyn y cyfnod o 28 diwrnod.
Dylech sefydlu proses i nodi p'un a wnaed cais i gofrestru cyn i chi roi gwahoddiad. Ni ddylech roi gwahoddiad i gofrestru i unigolyn sydd wedi gwneud cais i gofrestru, neu os byddwch yn nodi nad yw'n gymwys i gofrestru i bleidleisio.
Efallai y gall eich System Rheoli Etholiad awtomeiddio proses i chwilio am geisiadau a ddaeth i law drwy unrhyw sianeli a ganiateir cyn i chi roi gwahoddiad i gofrestru.
Hefyd, efallai y bydd angen gwirio ceisiadau a gafwyd â llaw yn erbyn gwahoddiadau a roddwyd, oherwydd efallai na fydd yr enw ar gais yn cyfateb yn union i enw'r unigolyn y rhoddwyd y gwahoddiad iddo.
Gellid cynnal gwiriad â llaw drwy drawswirio'r manylion ar gais yn erbyn eich rhestr o ddarpar etholwyr newydd yr anfonwyd gwahoddiad i gofrestru atynt. O ran ceisiadau papur, gellid hwyluso'r broses hon drwy ychwanegu cod bar at y ffurflen gais bapur y byddwch yn ei chynnwys gyda'ch gwahoddiad i gofrestru.
Rhannu arfer da
Mae Cyngor Bwrdeistref Swale wedi defnyddio cerdyn hysbysu cartrefi ar ffurf cerdyn post â chodau lliw i annog pobl nad ydynt eisoes wedi cofrestru i wneud cais. Ceir rhagor o wybodaeth am hyn yma.
Beth sy'n gweithio – Cardiau hysbysu cartrefi
- 1. Rheoliad 8, Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 ↩ Back to content at footnote 1
Cynnwys y gwahoddiad i gofrestru
Mae cynnwys y gwahoddiad i gofrestru wedi'i ragnodi.1
Pryd bynnag y byddwch yn rhoi gwahoddiad i gofrestru, rhaid i chi gynnwys ffurflen gais bapur gydag ef.
Rhaid i chi ddefnyddio'r ffurflen gais a gymeradwywyd gan y Gweinidog dros Adran Lefelu i Fyny, Tai a Chymunedau ac a ddarparwyd i chi gan y Comisiwn ac, os yw'n ymarferol, rhaid i chi ragargraffu enw a chyfeiriad llawn yr unigolyn a wahoddir ar y ffurflen gais.2
Nid yw hyn yn gymwys os byddwch yn rhoi'r gwahoddiad i gofrestru drwy ddull electronig.3
Os felly, bydd yr e-bost a ragnodir ar gyfer y gwahoddiad i gofrestru yn cynnwys dolen i www.gov.uk/cofrestru-i-bleidleisio.
Mae'r gwahoddiad i gofrestru a'r ffurflen gais y mae'n rhaid i chi eu defnyddio ar gael ar ein gwefan. Mae'r ffurflen a ragnodir yn cynnwys datganiad diogelu data a'r disgrifiad a ragnodir o'r cofrestrau etholiadol ac agored. Mae'r datganiad diogelu data hefyd yn cynnwys geiriad sy'n cwmpasu'r hyn sy'n digwydd i ddata yn ymwneud â phobl ifanc 14 a 15 oed.
Mae'r e-bost a ragnodir ar gyfer y gwahoddiad wedi'i gynnwys yn y ffolder llythyrau ac mae hefyd ar gael ar ein gwefan.
Mae ein canllawiau ar ffurflenni a llythyrau yn nodi'r ffordd y dylid defnyddio'r ffurflen gais a'r llythyr.
Mae'r canllawiau ar ffurflenni a llythyrau ar gael ar ein gwefan.
- 1. Rheoliad 32ZC(3)(b), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 ↩ Back to content at footnote 1
- 2. Rheoliad 32ZC(3)(c), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 ↩ Back to content at footnote 2
- 3. Rheoliad 32ZC(3A), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 ↩ Back to content at footnote 3
Sut y dylid rhoi gwahoddiad i gofrestru i bleidleisio?
Rhaid rhoi gwahoddiad i gofrestru naill ai drwy ei ddosbarthu i'r unigolyn (yn cynnwys drwy'r post) neu drwy ei adael yng nghyfeiriad yr unigolyn.1
Gellir rhoi'r gwahoddiad i gofrestru drwy ddull electronig hefyd, yn cynnwys drwy e-bost.2
Ni ellir rhoi gwahoddiad i gofrestru ar lafar, er enghraifft dros y ffôn, er y gallwch annog ceisiadau i gofrestru yn anffurfiol drwy unrhyw ddull addas cyn neu ar ôl i chi roi gwahoddiad.
Pan fyddwch wedi penderfynu sut i roi gwahoddiad i gofrestru, dylech sicrhau bod gennych brosesau ar waith i greu trywydd archwilio o'r dosbarthiadau. Cyn y gallwch ei gwneud yn ofynnol i unigolyn wneud cais i gofrestru, bydd angen i chi sefydlu ei fod wedi cael o leiaf un gwahoddiad i gofrestru.
Efallai y byddwch am sicrhau bod o leiaf un o'r gwahoddiadau i gofrestru yn cael ei ddosbarthu â llaw. Bydd hyn yn rhoi sicrwydd i chi bod gwahoddiad i gofrestru wedi'i ddosbarthu.
Dylai eich strategaeth ymgysylltu â'r cyhoedd a'ch cynllun cofrestru adlewyrchu eich ystyriaethau o'r dull o ddosbarthu gwahoddiadau i gofrestru.
Amlenni
Os byddwch yn dosbarthu gwahoddiad papur i gofrestru, dylech gyfeirio'r brif amlen at yr unigolyn a enwyd yn y cyfeiriad a nodwyd gennych. Rhaid i chi gynnwys y wybodaeth ganlynol ar yr amlen:3
- cyfarwyddyd yn nodi na ddylid ailgyfeirio'r amlen os bydd y cyfeiriad wedi'i nodi'n anghywir
- cyfarwyddyd yn nodi y dylai unrhyw unigolyn arall sy'n derbyn yr amlen ac sy'n byw yn y cyfeiriad eich hysbysu os nad yw'r unigolyn y mae'r amlen wedi'i chyfeirio ato yn byw yno
- eich manylion cyswllt
Rhaid i chi hefyd gynnwys gyda'r gwahoddiad i gofrestru – heblaw am un a anfonwyd yn electronig – amlen ymateb ragdaledig barod, y gellir ei defnyddio i ddychwelyd y ffurflen.4
Mae'r cynnwys a awgrymir ar gyfer amlenni, sy'n cynnwys yr holl wybodaeth ofynnol, a chanllawiau ategol ar gael yma.
- 1. Rheoliad 32ZC(3)(za)(i), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl (Cymru a Lloegr) 2001 ↩ Back to content at footnote 1
- 2. Rheoliad 32ZC(3)(za)(ii), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 ↩ Back to content at footnote 2
- 3. Rheoliad 32ZC(3)(d), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 ↩ Back to content at footnote 3
- 4. Rheoliad 32ZC(3)(d), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 ↩ Back to content at footnote 4
Annog ceisiadau cyn rhoi gwahoddiad i gofrestru
Gallwch annog unigolyn i wneud cais ar ôl i chi roi gwahoddiad ffurfiol i gofrestru. Gall fod amgylchiadau, er enghraifft yn union cyn etholiad, lle y dylech annog pobl i gofrestru'n anffurfiol yn hytrach nag aros i'w gwahodd yn ffurfiol i gofrestru.
Gall annog unigolyn i wneud cais, yn enwedig cais ar-lein, wella effeithlonrwydd a lleihau eich costau am na fydd yn rhaid i chi ddechrau'r broses gwahoddiad i gofrestru ffurfiol, a fyddai'n cynnwys gweithgarwch dilynol os na fyddech yn cael ymateb.
Gallwch ddefnyddio gwybodaeth gyswllt a roddir i chi gan unigolion ar ohebiaeth ganfasio at unrhyw ddiben priodol mewn perthynas â hawl yr unigolyn hwnnw i gael ei gofrestru, neu at ddiben cyflawni eich dyletswydd i annog cofrestriad etholiadol.1
Os byddwch yn penderfynu annog unigolyn yn anffurfiol i wneud cais, dylech wneud hynny cyn gynted â phosibl ar ôl i chi nodi unigolyn, er mwyn rhoi amser iddo wneud cais cyn i wahoddiad ffurfiol gael ei roi.
Dylech annog unigolion i wneud cais drwy:
- e-bostio dolen i'r ffurflen gais ar-lein a rhoi gwybodaeth am y sianeli cofrestru eraill sydd ar gael os oes gennych gyfeiriad e-bost
- annog unigolyn i wneud cais i gofrestru wrth fynd ar drywydd gohebiaeth ganfasio dros y ffôn, os ydych wedi nodi darpar etholwyr newydd
- rhoi gwybodaeth am sut i gofrestru dros y ffôn neu mewn e-bost i unigolion sy'n cysylltu â chanolfan gyswllt yr awdurdod lleol ynghylch newid cyfeiriad
Dylai unrhyw ddulliau a ddefnyddir i annog unigolion i wneud cais hefyd eich galluogi i nodi darpar etholwyr eraill a all fod yn byw yn yr un cyfeiriad, a'u gwahodd i gofrestru.
Dylech ystyried sut y byddwch yn gwerthuso eich dull o annog unigolion i wneud cais er mwyn deall pa mor effeithiol ydyw o ran annog unigolion i gofrestru a lleihau nifer yr etholwyr rydych yn eu gwahodd yn ffurfiol i gofrestru. Gall canlyniad unrhyw werthusiad a gynhelir nodi pa ddulliau sydd fwyaf effeithiol, gan eich galluogi i deilwra eich dull o annog unigolion i wneud cais yn eich ardal leol.
Nid oes rhaid i chi roi gwahoddiad i unigolyn sydd, ar ôl cael ei annog yn anffurfiol, yn gwneud cais cyn diwedd y cyfnod o 28 diwrnod y mae'n rhaid rhoi gwahoddiad i gofrestru.
Os na fydd achos o annog unigolyn i wneud cais i gofrestru yn arwain at gais yn cael ei wneud, bydd yn ofynnol i chi anfon gwahoddiad i gofrestru o hyd o fewn 28 diwrnod i'r adeg y byddwch yn dod yn ymwybodol o'r darpar etholwr.
- 1. Adran 9A, Deddf Cynrychiolaeth y Bobl 1983 ↩ Back to content at footnote 1
Sut y dylwn fynd ar drywydd y rhai nad ydynt wedi ymateb i'r gwahoddiad i gofrestru?
Ar ôl i unigolyn gael gwahoddiad i gofrestru, mae'n ofynnol i chi gymryd camau penodol i'w annog i wneud cais i gofrestru os na fydd wedi gwneud hynny eto. Dylai fod prosesau ar waith i nodi a yw cais wedi'i wneud drwy unrhyw sianel sydd ar gael cyn i chi anfon gwahoddiad atgoffa.
Gallwch ymweld â'r cyfeiriad lle y gwnaethoch ddosbarthu'r gwahoddiad cyntaf unrhyw bryd er mwyn annog yr unigolyn i wneud cais.
Nid yw'n ofynnol i chi gymryd y camau dilynol os byddwch, ar ôl anfon y gwahoddiad cyntaf i gofrestru, yn fodlon nad yw'r unigolyn dan sylw yn gymwys i gofrestru yn y cyfeiriad lle rhoddwyd y gwahoddiad, neu fod yr unigolyn wedi'i gofrestru mewn cyfeiriad gwahanol.1
- 1. Rheoliad 32ZD(5), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 ↩ Back to content at footnote 1
Anfon gwahoddiadau atgoffa
Os byddwch wedi rhoi gwahoddiad i gofrestru ac na fydd yr unigolyn yn gwneud cais i gofrestru o fewn cyfnod rhesymol o amser, rhaid i chi roi ail wahoddiad iddo.1
Os na fydd yn gwneud cais o fewn cyfnod rhesymol o amser yn dilyn yr ail wahoddiad, rhaid i chi roi trydydd gwahoddiad.2
Nid oes unrhyw wahaniaeth o ran y gofynion ar gyfer cynnwys a'r broses o ddosbarthu gwahoddiadau i gofrestru ar yr ail a'r trydydd cam atgoffa.
Yn ymarferol, nod yr ail a'r trydydd wahoddiad yw atgoffa'r unigolyn i wneud cais i gofrestru. Dylech ystyried a allai fod yn fwy effeithiol defnyddio dull dosbarthu gwahanol ar gyfer yr ail neu'r trydydd gwahoddiad. Er enghraifft, os na fyddwch wedi cael ymateb i wahoddiad i gofrestru a wnaed drwy e-bost, dylech ystyried dosbarthu’r gwahoddiadau eraill drwy'r post neu â llaw.
Nid yw'n ofynnol i chi anfon gwahoddiadau eraill i etholwyr categori arbennig.
- 1. Rheoliad 32ZD(1), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 ↩ Back to content at footnote 1
- 2. Rheoliad 32ZD(3), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 ↩ Back to content at footnote 2
Cynnal o leiaf un ymweliad personol
Os byddwch wedi rhoi trydydd gwahoddiad ac na wnaed cais i gofrestru, yn unol â gofynion y gyfraith, rhaid i chi gynnal o leiaf un ymweliad â'r cyfeiriad at ddiben annog yr unigolyn i wneud cais.1
Gallwch ddewis cynnal ymweliad unrhyw bryd yn ystod y broses, er enghraifft wrth ddosbarthu unrhyw un o'r gwahoddiadau. Felly, mae'n bosibl y byddwch wedi bodloni'r gofyniad hwn cyn diwedd y cylch cysylltu i roi gwahoddiad i gofrestru. Fodd bynnag, mae'n rhaid eich bod wedi cynnal ymweliad yn benodol at ddiben annog unigolyn i wneud cais i gofrestru. Yn ein barn ni, mae hyn yn golygu ymweliad lle rydych wedi ceisio cysylltu'n bersonol â'r unigolyn rydych yn ei wahodd.
Beth sy'n gyfystyr ag ymweliad personol?
Yn ein barn ni, byddai ymweliad a wneir at ddiben gadael gwahoddiad i gofrestru a ffurflen gais yn y cyfeiriad heb unrhyw ymgais i gysylltu â'r unigolyn sy'n cael ei wahodd, yn bodloni'r gofyniad.
Byddai'r gofyniad yn cael ei fodloni pe byddai'r unigolyn sy'n cynnal yr ymweliad yn siarad â'r unigolyn sy'n cael ei wahodd ac yn ei annog i wneud cais.
Fel gyda phob cam o'r broses hon, dylech sicrhau eich bod yn cadw cofnodion fel bod gennych drywydd archwilio clir o'r camau a gymerwyd gennych fel rhan o'r broses gwahoddiad i gofrestru. Bydd hyn yn helpu i sicrhau, os byddwch yn ystyried ei gwneud yn ofynnol i unigolyn wneud cais, y gallwch gadarnhau bod y rhagofynion ar gyfer gwneud gofyniad o'r fath wedi'u bodloni.
Sut bynnag, dylech ystyried cynnal ymweliad arall os yw'n debygol y bydd yn arwain at wneud cais.
Os na chaiff cais ei wneud mewn ymateb i'r trydydd gwahoddiad, ac y byddwch wedi cynnal o leiaf un ymweliad â'r cyfeiriad, gallwch symud i'r cam nesaf, sef ei gwneud yn ofynnol i'r unigolyn wneud cais i gofrestru drwy roi hysbysiad ysgrifenedig o'r gofyniad iddo.2
Nid yw'n ofynnol cynnal ymweliad personol â phobl ifanc 14 neu 15 oed nad ydynt wedi ymateb i wahoddiad i gofrestru ar unrhyw adeg yn ystod y flwyddyn.3
Os na fyddwch yn ymweld â'r cartref, dylech ystyried pa ddulliau eraill y gallwch eu defnyddio i annog ymateb gan y rhai yn y grŵp oedran hwn. Er enghraifft, gallech gysylltu â phobl ifanc dan 16 oed drwy e-bost os bydd gennych eu cyfeiriadau e-bost.
Hefyd, fel rhan o unrhyw weithgarwch canfasio dilynol, gall fod cyfle i atgoffa unrhyw oedolion sy'n byw mewn cyfeiriad bod gan bobl ifanc 15 oed a rhai pobl ifanc 14 oed hawl i gofrestru, a gofyn iddynt annog unrhyw bobl ifanc 14/15 oed yn y cyfeiriad i wneud cais i gofrestru ar-lein.
Dylech hefyd weithio gyda phartneriaid sy'n gweithio'n benodol gyda phobl ifanc neu sydd â dylanwad drostynt, ac adlewyrchu hyn yn eich cynlluniau. Rydym yn rhoi canllawiau penodol ar ymgysylltu â phobl ifanc a chyrhaeddwyr yn ein taflen tactegau enghreifftiol ar gyfer cyrraedd cynulleidfaoedd targed isod.
- 1. Rheoliad 32ZD(3A), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 ↩ Back to content at footnote 1
- 2. Adran 9E(4) Deddf Cynrychiolaeth y Bobl 1983 a Rheoliad 32ZE(2)(a), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 ↩ Back to content at footnote 2
- 3. a14 o Ddeddf Senedd ac Etholiadau (Cymru), gan gynnwys (7A) yn Adran 9E o Ddeddf Cynrychiolaeth y Bobl 1983. ↩ Back to content at footnote 3
Pryd y gallaf ei gwneud yn ofynnol i unigolyn wneud cais i gofrestru i bleidleisio?
Os byddwch wedi rhoi trydydd gwahoddiad i gofrestru ac, ar ôl cyfnod rhesymol o amser, na fyddwch wedi cael ymateb a byddwch wedi cynnal o leiaf un ymweliad i annog unigolyn i wneud cais, gallwch ei gwneud yn ofynnol i unigolyn gyflwyno cais i gofrestru erbyn dyddiad penodol. Rhaid i chi wneud hyn drwy hysbysiad ysgrifenedig1 .
Nid yw'n ofynnol i chi gynnal ymweliad personol cyn y gellir rhoi gofyniad i gofrestru i unigolyn dan 16 oed2 .
Cyn y gallwch ei gwneud yn ofynnol i unigolyn wneud cais i gofrestru, rhaid i chi gadarnhau bod yr unigolyn:
- wedi cael o leiaf un gwahoddiad i gofrestru3 – yn ddelfrydol, dylech gael cadarnhad gan yr unigolyn a enwyd, er enghraifft cadarnhad ysgrifenedig ei fod wedi ei dderbyn neu ddatganiad ysgrifenedig gan ganfasiwr ei fod wedi rhoi gwahoddiad i'r unigolyn yn bersonol. Byddai cadarnhad drwy e-bost neu dros y ffôn yn dderbyniol hefyd ac, os na chaiff yr alwad ffôn ei recordio, dylech wneud nodyn ysgrifenedig o'r sgwrs
- wedi cael ymweliad personol i'w annog i wneud cais4 – mae'n rhaid bod unigolyn eisoes wedi cael ymweliad personol fel rhan o'r prosesau gwahoddiad i gofrestru dilynol
- wedi cael ei hysbysu ynghylch sut i wneud cais i gofrestru5 – bydd eich gwahoddiad i gofrestru eisoes wedi hysbysu'r unigolyn ynghylch sut y gall wneud cais i gofrestru
- wedi cael ei hysbysu y gallwch osod cosb sifil os byddwch yn ei gwneud yn ofynnol iddo wneud cais ac na fydd yn gwneud hynny6 – bydd eich gwahoddiad i gofrestru eisoes wedi cynnwys esboniad o'r amgylchiadau lle y gellir rhoi cosb sifil, a'r swm
- yn byw yn y cyfeiriad lle y rhoddwyd y gwahoddiadau i gofrestru7 – dylech ystyried a oes unrhyw gofnodion lleol y gallwch eu gwirio neu gamau eraill y gallwch eu cymryd i gadarnhau bod yr unigolyn yn byw yno
Ni ellir gosod cosb sifil ar unrhyw unigolyn dan 16 oed am beidio ag ymateb i ofyniad i gofrestru8 , ac mae'r gwahoddiad i gofrestru yn egluro nad yw'r gosb sifil yn gymwys i unrhyw unigolyn o'r fath.
Dylid cynllunio eich dull o gadw cofnodion a'ch prosesau ar gyfer rhoi gwahoddiadau i gofrestru a chynnal ymweliadau personol er mwyn sicrhau y gallwch fod yn fodlon bod yr holl ofynion hynny wedi'u cadarnhau.
- 1. Rheoliad 32ZE(1), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl (Cymru a Lloegr) 2001 ↩ Back to content at footnote 1
- 2. Rheoliad 32ZD(3A), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 ↩ Back to content at footnote 2
- 3. Rheoliad 32ZE(2)(b)(i), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 ↩ Back to content at footnote 3
- 4. Rheoliad 32ZE(2)(a), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 ↩ Back to content at footnote 4
- 5. Rheoliad 32ZE(2)(b)(ii), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 ↩ Back to content at footnote 5
- 6. Rheoliad 32ZE(2)(b)(iii), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 ↩ Back to content at footnote 6
- 7. Rheoliad 32ZE(2)(c), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 ↩ Back to content at footnote 7
- 8. Rheoliad 32ZD(3A), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 ↩ Back to content at footnote 8
Pa wybodaeth y mae'n rhaid i'r hysbysiad o'r gofyniad i gofrestru ei chynnwys?
Rhaid i'r hysbysiad sy'n ei gwneud yn ofynnol i unigolyn wneud cais i gofrestru nodi'r canlynol:1
- y dyddiad cau ar gyfer gwneud cais i gofrestru
- os na fydd yr unigolyn yn gwneud cais erbyn y dyddiad hwnnw, y gallwch osod cosb sifil
- swm y gosb sifil (£80) a chyfradd y llog a fydd yn daladwy os na chaiff y gosb ei thalu ar amser
- os nad yw'r unigolyn yn gymwys i gael ei gofrestru, bod yn rhaid iddo eich hysbysu am hynny cyn y dyddiad cau ar gyfer gwneud y cais ac esbonio pam nad yw'n gymwys, ac mewn achos o'r fath, nad yw'n ofynnol iddo wneud cais i gofrestru
- os yw'r unigolyn wedi'i gofrestru mewn cyfeiriad arall, bod yn rhaid iddo eich hysbysu am hynny cyn y dyddiad cau ar gyfer gwneud y cais a rhoi'r cyfeiriad hwnnw i chi, ac mewn achos o'r fath, nad yw'n ofynnol iddo wneud cais i gofrestru
- y gall yr unigolyn wneud sylwadau eraill ynghylch pam na ddylai fod yn ofynnol iddo wneud cais i gofrestru erbyn y dyddiad cau ar gyfer gwneud y cais, neu pam na ddylid gosod cosb sifil os na fydd yn gwneud hynny
Ceir hysbysiad enghreifftiol o ofyniad i gofrestru yma.
Nid yw'r dyddiad cau ar gyfer gwneud cais wedi'i ragnodi. Wrth benderfynu ar y dyddiad cau ar gyfer gwneud cais, dylech neilltuo digon o amser i'r unigolyn gael yr hysbysiad, ystyried y wybodaeth a chyflwyno cais. Fel gyda'r cyfnod hiraf a argymhellir a fyddai'n cael ei ystyried yn rhesymol mewn perthynas â gwahoddiad i gofrestru, yn y rhan fwyaf o achosion, byddai 28 diwrnod calendr yn caniatáu digon o amser i'r unigolyn gael yr hysbysiad, ystyried y wybodaeth a chyflwyno cais.
Rhaid i chi gynnwys cais i gofrestru gyda'r hysbysiad a dylai enw a chyfeiriad llawn yr unigolyn fod wedi'i ragargraffu ar y cais2
. Dylech hefyd gynnwys amlen ddychwelyd ragdaledig barod gyda'r cais, yn ogystal â gwybodaeth am sut i gofrestru ar-lein, neu dros y ffôn neu yn bersonol (os ydych yn cynnig y gwasanaethau hynny).
- 1. Rheoliad 32ZE(3), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 ↩ Back to content at footnote 1
- 2. Rheoliad 32ZE(4), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 ↩ Back to content at footnote 2
Pryd y gallaf ganslo hysbysiad o'r gofyniad i gofrestru?
Rhaid i chi ganslo gofyniad i gofrestru os bydd unrhyw un o'r canlynol yn gymwys o ganlyniad i ohebiaeth uniongyrchol gan yr unigolyn neu wybodaeth arall1 :
- rydych yn fodlon nad yw'r unigolyn yn gymwys i gael ei gofrestru yn y cyfeiriad y gwnaethoch roi'r gwahoddiadau i gofrestru
- rydych yn fodlon bod yr unigolyn wedi'i gofrestru mewn cyfeiriad gwahanol
- rydych yn canfod nad oedd unrhyw un o'r gofynion ar gyfer anfon hysbysiad yn ei gwneud yn ofynnol i unigolyn gofrestru wedi'u bodloni
Mae gennych y disgresiwn i ganslo gofyniad i wneud cais i gofrestru os byddwch o'r farn ei bod yn briodol gwneud hynny.2 Er enghraifft, efallai y byddwch o'r farn ei bod yn briodol canslo'r hysbysiad o ofyniad os bydd unigolyn yn sâl ac, o ganlyniad, na all wneud datganiad o wirionedd ar gyfer y dyfodol rhagweladwy.
Fodd bynnag, dim ond mewn amgylchiadau cyfyngedig ac arbennig iawn y dylid defnyddio'r disgresiwn i ganslo hysbysiad, a dylid gwneud penderfyniad i ganslo fesul achos, gyda phob achos yn cael ei ystyried yn ôl ei deilyngdod. Dylech gadw trywydd archwilio clir o'r penderfyniad a'r rheswm/rhesymau drosto.
Gall fod achosion unigol lle y byddwch yn cael gwybod na all unigolyn sy'n destun hysbysiad o ofyniad i gofrestru wneud cais o fewn y terfynau amser penodol. Er enghraifft, os bydd i ffwrdd o'i gyfeiriad am gyfnod estynedig. Ni ddylai hyn ynddo'i hun olygu y dylid canslo'r broses gofyniad i gofrestru, fodd bynnag, mewn amgylchiadau o'r fath, dylech ystyried ehangu'r amser a ganiateir i'r darpar etholwr gyflwyno ei gais yn lle hynny.
Pryd bynnag y byddwch yn penderfynu canslo'r gofyniad i gofrestru, rhaid i chi roi hysbysiad ysgrifenedig o'ch penderfyniad i'r unigolyn dan sylw3
.
- 1. Rheoliad 32ZE(5), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 ↩ Back to content at footnote 1
- 2. Rheoliad 32ZE(6), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 ↩ Back to content at footnote 2
- 3. Rheoliad 32ZE(6), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 ↩ Back to content at footnote 3
Beth yw'r broses cosb sifil os na fydd rhywun yn gwneud cais i gofrestru i bleidleisio?
Gallwch osod cosb sifil ar unigolion a gafodd ofyniad i gofrestru ond a fethodd â gwneud cais i gofrestru erbyn y dyddiad a nodwyd gennych yn yr hysbysiad o ofyniad i gofrestru.1
Dylai fod gennych broses ar waith ar gyfer gosod cosbau sifil. Dylai hyn gynnwys sut y byddwch yn gwneud y canlynol:
- gwneud y trefniadau ar gyfer casglu unrhyw arian
- rhoi cyfrif am unrhyw arian a gesglir
- sicrhau y caiff unrhyw arian a gesglir ei ddychwelyd i Adran Lefelu i Fyny, Tai a Chymunedau i'w dalu i mewn i'r Gronfa Gyfunol
Efallai y byddwch am geisio cyngor ar gynnal y broses cosb sifil a chasglu cosbau gan adrannau eraill yn y cyngor sydd â phrofiad o gynnal prosesau tebyg, yn cynnwys adran gyfreithiol y cyngor.
Os byddwch yn penderfynu gosod cosb sifil ar unigolyn, rhaid i chi roi hysbysiad o gosb sifil yn ei hysbysu bod cosb wedi'i gosod, a nodi'r rhesymau dros hynny2 .
Ni ellir gosod cosb sifil ar unrhyw unigolyn dan 16 oed am beidio ag ymateb i ofyniad i gofrestru, ac mae'r gwahoddiad i gofrestru yn egluro nad yw'r gosb sifil yn gymwys i unrhyw unigolyn o'r fath3
.
- 1. Adran 9E(7), Deddf Cynrychiolaeth y Bobl 1983 ↩ Back to content at footnote 1
- 2. Rheoliad 32ZF(2), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 ↩ Back to content at footnote 2
- 3. Adran 9E(7A), Deddf Cynrychiolaeth y Bobl 1983 ↩ Back to content at footnote 3
Pa wybodaeth y mae'n rhaid i'r hysbysiad cosb sifil ei chynnwys?
Rhaid i'r hysbysiad esbonio bod yn rhaid i'r unigolyn wneud y canlynol1 :
- gwneud cais i gofrestru o fewn 28 diwrnod calendr o ddyddiad yr hysbysiad, neu
- talu swm llawn y gosb sifil o fewn 28 diwrnod calendr o ddyddiad yr hysbysiad, neu
- gofyn am adolygiad o'r penderfyniad i osod y gosb sifil o fewn 14 diwrnod calendr o ddyddiad yr hysbysiad
Rhaid i'r hysbysiad nodi hefyd2 :
- swm y gosb sifil (£80)3
- sut i dalu
- cyfradd y llog sy'n daladwy os na thelir y gosb ar amser (sef cyfradd ddyddiol y llog sy'n cyfateb i 8% y flwyddyn o'r dyddiad y mae'n rhaid talu'r gosb sifil)
- y bydd gwneud cais i gofrestru erbyn y dyddiad a nodir ar yr hysbysiad yn atal yr unigolyn rhag bod yn agored i dalu'r gosb sifil
- 1. Rheoliad 32ZF(3), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 ↩ Back to content at footnote 1
- 2. Rheoliad 32ZF(4), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 ↩ Back to content at footnote 2
- 3. Rheoliad 32ZF(1), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 ↩ Back to content at footnote 3
Beth os caf gais i adolygu fy mhenderfyniad i gyhoeddi cosb sifil?
Gall unigolyn ofyn i chi adolygu eich penderfyniad i osod cosb sifil. Mae cyfnod o 14 diwrnod calendr i chi adolygu eich penderfyniad sy'n dechrau ar ddyddiad yr hysbysiad1 . Dylech sicrhau bod yr hysbysiad o gosb sifil yn cael ei roi ar y diwrnod a nodwyd.
Rhaid i unrhyw gais i adolygu eich penderfyniad i osod cosb sifil gael ei wneud yn ysgrifenedig (sy'n cynnwys drwy e-bost)2 .
Os byddwch yn cael cais am adolygiad o fewn 14 diwrnod calendr i'r hysbysiad, rhaid i chi anfon hysbysiad o gydnabyddiaeth at yr unigolyn o fewn 7 diwrnod calendr i gael y cais, yn dweud wrtho bod ganddo hyd at 14 diwrnod calendr o ddyddiad yr hysbysiad o gydnabyddiaeth i wneud y canlynol:3
- gwneud sylwadau yn esbonio pam nad yw wedi gwneud cais i gofrestru neu pam y dylid canslo'r gosb sifil,
- cyflwyno tystiolaeth i gefnogi sylwadau o'r fath
Rhaid i chi hefyd esbonio yn yr hysbysiad o gydnabyddiaeth sut y gellir gwneud unrhyw sylwadau a sut y gellir cyflwyno unrhyw dystiolaeth.4
Dylid dyddio'r hysbysiad o gydnabyddiaeth a'i anfon ar yr un diwrnod, gan fod dyddiad y gydnabyddiaeth yn pennu dechrau'r cyfnod o 14 diwrnod ar gyfer gwneud sylwadau.
- 1. Rheoliadau 32ZF(3)(c) a 32ZH(2), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 ↩ Back to content at footnote 1
- 2. Rheoliad 32ZH(2), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 ↩ Back to content at footnote 2
- 3. Rheoliadau 32ZH(3)(a) a (b), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 ↩ Back to content at footnote 3
- 4. Rheoliad 32ZH(3)(c), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 ↩ Back to content at footnote 4
Beth yw'r amserlen ar gyfer cynnal yr adolygiad hwn?
Os bydd unigolyn yn gwneud cais am adolygiad o fewn y cyfnod o 14 diwrnod calendr o ddyddiad yr hysbysiad, rhaid i chi gynnal adolygiad o'ch penderfyniad i osod cosb sifil.
Mae'r rhwymedigaeth hon yn bodoli ni waeth a fydd yr unigolyn wedi cyflwyno unrhyw sylwadau neu dystiolaeth i chi.
Ni ddylai eich adolygiad ddechrau cyn1 :
- diwedd y cyfnod o 14 diwrnod calendr ar ôl dyddiad yr hysbysiad o gydnabyddiaeth, neu
- derbyn unrhyw sylwadau neu dystiolaeth, pa un bynnag fydd gynharaf
Mae hyn yn golygu, os byddwch yn cael unrhyw sylwadau neu dystiolaeth cyn diwedd y cyfnod o 14 diwrnod, y gallwch ddechrau eich adolygiad bryd hynny. Fel arall, rhaid i chi aros tan ddiwedd y cyfnod o 14 diwrnod cyn y gallwch ddechrau eich proses adolygu.
Ystyried sylwadau neu dystiolaeth
Os cewch unrhyw sylwadau neu dystiolaeth, rhaid i chi eu hystyried.
Gall fod amgylchiadau pan fyddwch yn cael sylwadau neu dystiolaeth ar ôl i chi ddechrau'r adolygiad, neu ar ôl i chi ei gwblhau ond cyn i'r gosb gael ei thalu. Mewn achosion o'r fath, dylech ystyried y sylwadau a'r dystiolaeth o hyd ac adolygu eich sail dros roi'r hysbysiad o gosb sifil gan ystyried y rhain.
Yn absenoldeb unrhyw sylwadau neu dystiolaeth, dylech gadarnhau a oes unrhyw sail dros ganslo'r hysbysiad o gosb sifil.
- 1. Rheoliad 32ZH(4), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 ↩ Back to content at footnote 1
Pa gamau y dylwn eu cymryd pan fydd yr adolygiad wedi'i gwblhau?
Ar ôl cwblhau eich adolygiad, rhaid i chi naill ai gadarnhau'r penderfyniad i osod cosb sifil neu ganslo'r gosb sifil.1
Yna, rhaid i chi hysbysu'r unigolyn, yn ysgrifenedig, am ganlyniad yr adolygiad.2 Os byddwch yn cadarnhau'r penderfyniad i osod cosb sifil, rhaid i'r hysbysiad sy'n cadarnhau canlyniad yr adolygiad nodi'r canlynol:3
- y gall apelio yn erbyn y penderfyniad hwnnw i'r Tribiwnlys Haen Gyntaf a sut i wneud apêl o'r fath,
- y dyddiad cau ar gyfer talu'r gosb sifil
- 1. Rheoliad 32ZH(5), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 ↩ Back to content at footnote 1
- 2. Rheoliad 32ZH(6), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 ↩ Back to content at footnote 2
- 3. Rheoliad 32ZH(7), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 ↩ Back to content at footnote 3
Canslo hysbysiad cosb sifil
Rhaid i chi ganslo hysbysiad o gosb sifil os bydd yr unigolyn yn gwneud cais i gofrestru cyn yr amser ar gyfer talu'r gosb sifil1 , neu o ganlyniad i ohebiaeth uniongyrchol gan yr unigolyn neu wybodaeth arall:2
- rydych yn fodloon nad yw'r unigolyn yn gymwys i gael ei gofrestru yn y cyfeiriad y gwnaethoch roi'r gwahoddiadau i gofrestru
- rydych yn fodlon bod yr unigolyn wedi'i gofrestru mewn cyfeiriad gwahanol
- rydych yn canfod nad oedd unrhyw un o'r gofynion ar gyfer anfon hysbysiad sy'n ei gwneud yn ofynnol i unigolyn gofrestru wedi'u bodloni
Mae gennych y disgresiwn i ganslo hysbysiad o gosb sifil os byddwch o'r farn ei bod yn briodol gwneud hynny.3
Er enghraifft:
Mae'n bosibl y bydd unigolyn wedi bod i ffwrdd am y mwyafrif helaeth o'r cyfnod rhwng y gofyniad i gofrestru a'r hysbysiad o gosb sifil. Yn dibynnu ar yr amgylchiadau, gall fod yn briodol canslo'r gosb sifil a phennu dyddiad cau newydd ar gyfer derbyn cais.
Efallai na fydd unigolyn wedi ymateb i'ch gwahoddiadau a'r gofyniad i gofrestru ar sail anabledd neu anallu i ddarllen neu ysgrifennu. Eto, mewn amgylchiadau o'r fath, dylech ystyried canslo'r gosb sifil a chynnig unrhyw gymorth y gall fod ei angen i alluogi'r unigolyn i wneud cais.
Efallai na fydd unigolyn wedi ymateb i'ch gwahoddiad i gofrestru am fod ganddo bryderon y byddai rhoi gwybodaeth bersonol i chi yn peryglu ei ddiogelwch. Mewn amgylchiadau o'r fath, dylech asesu a fyddai'n gymwys i gofrestru fel etholwr dienw a, lle y bo'n briodol, ganslo'r gosb sifil ac esbonio'r broses gofrestru ddienw iddo.
- 1. Rheoliad 32ZG(5)(a), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 ↩ Back to content at footnote 1
- 2. Rheoliad 32ZG(5)(b) ac (c), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 ↩ Back to content at footnote 2
- 3. Rheoliad 32ZG(6), Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl 2001 ↩ Back to content at footnote 3
Apeliadau i'r Tribiwnlys Haen Gyntaf
Os bydd unigolyn wedi gwneud cais i gael adolygiad o'ch penderfyniad i osod cosb sifil, a hynny'n aflwyddiannus, y llwybr apelio cyntaf a fydd ar gael iddo fydd apelio i'r Tribiwnlys Haen Gyntaf.1
Gall y Tribiwnlys naill ai gadarnhau eich penderfyniad i osod cosb sifil neu ganslo'r gosb.2
Yn ystod cyfnod y broses apelio, caiff y gofyniad i dalu'r gosb sifil ei atal dros dro.3
Os bydd yr unigolyn yn apelio, bydd angen i chi baratoi gwybodaeth a thystiolaeth i helpu'r Tribiwnlys i benderfynu a gafodd yr holl ofynion cyfreithiol sy'n arwain at roi'r gosb sifil eu bodloni. Dylech gynnwys copïau o'r holl ddogfennau a ddefnyddiwyd gennych (yn cynnwys eich gwahoddiadau a'ch hysbysiadau), a gwybodaeth a thystiolaeth am y canlynol:
- pam y gwnaethoch benderfynu anfon gwahoddiad i gofrestru (e.e. pa gofnod a wiriwyd a wnaeth i chi gredu bod